Δημοσίευσηαπό Ακρίδης Κατσαριδόπουλος » 29 Σεπ 2022, 23:31
Η ιταλική προπαγάνδα
Κατά τη διάρκεια του ελληνο-ιταλικού πολέμου η φασιστική προπαγάνδα εστίασε αρχικά στην ειρωνεία προς την αγγλική προπαγάνδα και στην αναγκαιότητα να απελευθερωθεί η Ελλάδα από τη δικτατορία του Μεταξά και από την αγγλική παρουσία, που αμφότερες χαρακτηρίζονταν σαν δυσοίωνες για την πρόοδο της Ελλάδας. Δεν έλλειπε όμως και μία ανοικτή απειλή ως προς την εδαφική ακεραιότητα της Ελλάδας στην Ήπειρο, μετά την ιταλική νίκη: «Ελλάδα: Ένα από τα θέματα της αγγλικής διαστρέβλωσης είναι η φήμη για μία εξέγερση στην Αλβανία. Να ειρωνευτούμε γι' αυτήν την επαναλαμβανόμενη φήμη και να δείξουμε πως την ιταλική δράση την υποδέχονται με ενθουσιασμο στην Αλβανία (αλυτρωτισμός της τσαμουριάς, παρακίνηση των Αλβανών ό,τι η εκδίωξη του Μεταξά θα ανοίξει στην Ελλάδα την οδό της προόδου, όπως και στην Αλβανία το κυνήγημα του Zog)» (30 Οκτωβρίου 1940). «Ελλάδα: να σχολιάσουμε, τονίζοντας ό,τι η αγγλική προπαγάνδα βασίζεται στην «μακροθυμία» σε σχέση με την ανεξαρτησία της Ελλάδας, αλλά ό,τι ήταν η Αγγλία που στέρησε την Ελλάδα από τις ιδιαιτερότητες της και από το δικαίωμα στην ανεξαρτησία της, χρησιμοποιώντας τις ελληνικές βάσεις για τους στρατηγικούς της στόχους» (4 Νοεμβρίου 1940).
Μετά τις συνεχείς ήττες του ιταλικού στρατού στην Ελλάδα και στην Αλβανία, η προπαγάνδα επέτρεψε να υπερτονισθεί η στρατιωτική προετοιμασία της Ελλάδας για να αμβλύνει τις ιταλικές ελλείψεις αλλά σε κάποια στιγμή αναγκάστηκε να σταματήσει κάποια υπερβολική προπαγάνδα: «Παρακάλεσε [ο Ρolvereli] τους διευθυντές να δουν εάν θα έπρεπε να επιμείνουν στο να τονίζουν ό,τι η Ελλάδα ήταν άριστα προετοιμασμένη για τον πόλεμο εναντίον της Ιταλίας» (15 Φεβρουαρίου 1941).
Καμία αναφορά στις επίσημες συμφωνίες μεταξύ Ιταλίας και Ελλάδας δεν έπρεπε να φθάσει στου Ιταλούς αναγνώστες, ακόμα και για συμφωνίες ανθρωπιστικού χαρακτήρα, ίσως για να μην θυμηθούν ό,τι χιλιάδες Ιταλοί αιχμάλωτοι πολέμου, ήταν στα χέρια Ελλήνων.
Ο πρώην πολεμιστής Mario Chianti από τη Γένοβα που υπηρέτησε σαν πεζικάριος στο ΙΙΙ Τάγμα του 42ου Συντάγματος Πεζικού της Μεραρχίας Πεζικού «Modena» θυμάται επ' αυτού: «Λόγω σύμβασης μεταξύ των δύο κρατών, μαζί με άλλους επαναπατρίστηκα και ο αποχωρισμός από τους συντρόφους της αιχμαλωσίας ήταν συγκινητικός, αλλά με παρηγορούσε το γεγονός ό,τι ήταν με καλά άτομα, με ανθρωπιά και ευαισθησία». Μιλώντας για τον γιατρό Βίκτωρα Φουρναράκη, τον Έλληνα γιατρό που φρόντιζε τους αιχμαλώτους στο 1ο νοσοκομείο Αθηνών, προσθέτει: «Ο αποχαιρετισμός μας υπήρξε συγκινητικός, υποσχέθηκα ό,τι όταν τελειώσει ο πόλεμος θα έψαχνα να τον βρω. Και πράγματι έτσι έγινε».
Η προπαγάνδα επέστρεψε στο θέμα της αξίας που επέδειξε ο ελληνικός στρατός, με μία ασυνήθη ειλικρίνεια, προς το τέλος του πολέμου: «Στους τίτλους και στις ανταποκρίσεις να λάβετε υπ' όψιν ό,τι ο ελληνικός στρατός, αναγκασμένος να υποχωρήσει, προβάλει σθεναρή αντίσταση. Να τονίσετε αντίθετα το θάρρος των δικών μας ενόπλων δυνάμεων» (20 Απριλίου 1941).
Πράγματι, μια κάρτα της φασιστικής προπαγάνδας φέρει το ακόλουθο κείμενο: «Ύψωμα 731, Μοναστήρι. 11η Στρατιά. Ορμητικότητα και εμμονή. Είναι η περιοχή όπου οι στρατιώτες μας επέδειξαν υψηλή και ανυπέρβλητη μαρτυρία ηρωισμού. Αυτή η μαρτυρία πρέπει να μείνει και θα μείνει άφθαρτη στους ποτισμένους, με το αίμα των πολεμιστών, τόπους και στην καρδιά των Ιταλών. Μουσολίνι».
Από την ελληνική μεριά, τραγούδια υμνούσαν τις ελληνικές νίκες του 1940-41 στη Βόρειο Ήπειρο ενώ τα εμβατήρια εξέφραζαν την πίστη στη νίκη.
Το 1941 η Ανωτέρα Διοίκηση των Ενόπλων Δυνάμεων στην Αλβανία, τύπωσε κάρτες προπαγάνδας με σκίτσα και μηνύματα κατά των Άγγλων σε πολύ άσχημα ελληνικά, για να μοιρασθούν μεταξύ των Ελλήνων στρατιωτών και πολιτών.
Μία έγραφε: «Έλληνες! Ο λαός που τρώει πέντε φορές την ημέρα σας κάνει απαιτητικούς! [Ο Άγγλος το 'χει ρίξει στο φαγητό, ο Έλληνας στρατιώτης πεθαίνει της πείνας]» και μια άλλη: «Έλληνες στρατιώτες! Υποσιτιζόμενα μωρά. πεινασμένες γυναίκες, φτώχεια, να τι σας φέρνουν οι Άγγλοι! [μια γυναίκα με δύο μωρά σαφώς υποσιτισμένα]» και μία τρίτη έλεγε: «Μπορείς να είσαι υπερήφανη, το παιδί σου πέθανε μαχόμενο για την Αγγλία. Η κατάταξη των δεκαεπτάχρονων [ένας απειλητικός Άγγλος, με πολλές στερλίνες, μετράει πίσω από τις πλάτες μιας ταλαιπωρημένης Ελληνίδας μητέρας με την εικόνα του παιδιού απέναντι στο γραφείο με ένα λουλούδι μπροστά].
Μερικές φορές η φασιστική προπαγάνδα παρέλειψε μερικές εξαιρετικές ευκαιρίες πολεμικής, όταν θεώρησε καλύτερα να σιωπήσει, όπως δείχνουν μερικές ανακοινώσεις:
«Μην αποδέχεστε πιθανές φήμες, όπως και αν αυτές παρουσιάζονται, για την καταπίεση στην Ελλάδα σαν επακόλουθο του θανάτου του Μεταξά» (1η Φεβρουαρίου 1941). «Σχετικά με τον δημοσιογράφο Lovato που διέφυγε από τις ελληνικές φυλακές, να σταθείτε σε όσα δημοσιεύει το Πρακτορείο «Stefani» χωρίς να αναφέρετε το γεγονός ό,τι τον είχαν βάλει μαζί με ομοφυλόφιλους και κόντεψε να αυτοκτονήσει» (2 Μαρτίου 1941). «Μία συζήτηση για υποτιθέμενες αποβιβάσεις στη Θεσσαλονίκη είναι τουλάχιστον αντιπαραγωγική γιατί μπορεί να μείνει η εντύπωση ό,τι οι Άγγλοι ελέγχουν την Μεσόγειο» (7 Μαρτίου 1941), «η σημείωση της «Dienst Deutschland» για τα βρετανικά στρατεύματα στην Ελλάδα δεν πρέπει να αναπαραχθεί, όπως και άλλες παρόμοιες ειδήσεις» (18 Μαρτίου 1941), «Μέχρις ότου να υπάρξουν ανακοινώσεις ή εξουσιοδοτήσεις επ' αυτού, δεν πρέπει να γίνει καμία αναφορά για αποβίβαση Άγγλων ή υλικού στην Ελλάδα. Δείτε τη σχετική αλληλογραφία από το εξωτερικό» (19 Μαρτίου 1941).
Επιτέλους έφθασε η άδεια για να μιλήσουν για τα αγγλικά στρατεύματα στην Ελλάδα, αλλά με πολύ εχεμύθεια: «Η είδηση της αποβίβασης αγγλικών στρατευμάτων στην Ελλάδα πρέπει να δημοσιευτεί χωρίς ιδιαίτερη έμφαση και χωρίς σχόλια» (4 Απριλίου 1941).
Η απαγόρευση της δημοσίευσης μπορούσε να αφορά και τις ειδήσεις για τις στρατιωτικές επιχειρήσεις που, για κάποιο λόγο, δεν ήθελαν να γίνουν γνωστές στο ιταλικό κοινό: «Μην δημοσιεύσετε τίποτα σχετικά με τον βομβαρδισμό της Θεσσαλονίκης» (7 Ιανουαρίου 1941), «Μην αναμεταδίδετε ειδήσεις για την άφιξη στην Μοσούλη γερμανο-ιταλικών τμημάτων και την εγκατάλειψη της Κρήτης από την αγγλική αεροπορία» (23 Μαΐου 1941). Η εχεμύθεια των ιταλικών αεροπορικών επιχειρήσεων στην Ελλάδα εγκαταλείφθηκε μετά την κατοχή: «Σχετικά με τον βομβαρδισμό της Θεσσαλονίκης καθώς και άλλων περιοχών της Ελλάδας, μην δώσετε σε κανένα σχηματισμό μας τον χαρακτηρισμό Disperato-Απελπισμένο» (5 Ιανουαρίου 1942).
Μετά την αυτοκτονία του Έλληνα πρωθυπουργού Αλέξανδρου Κορυζή στις 18 Απριλίου 1941, το Miniculpop (σ.τ.μ. το Ιταλικό Υπουργείο Λαϊκής Εκπαίδευσης) έδωσε στον ιταλικό τύπο μια επίσημη έκδοση εντελώς φανταστική σχετικά με τον θάνατο του Μεταξά και του Κορυζή, αποδίδοντας σε αυτούς μια αντιαγγλική, φιλoιταλική και φιλογερμανική πολιτική: «Θάνατος Κορυζή: οι Άγγλοι -σαν προοίμιο της απόσυρσης τους- προκάλεσαν τον θάνατο του Έλληνα πρωθυπουργού ο οποίος ήταν διατεθειμένος να συνεννοηθεί με τις Δυνάμεις του Άξονα. Ανάλογη μεταχείριση είχε και ο Μεταξάς που δεν ήθελε να πολεμήσει εναντίον της Ιταλίας και της Γερμανίας» (19 Απριλίου 1941).
Την στιγμή της παράδοσης της Ελλάδας η προπαγάνδα ξεκίνησε, όμως, εναντίον του Έλληνα βασιλιά και τα μέλη της ελληνικής κυβέρνησης: «Μερικές εφημερίδες φώτισαν θετικά την εικόνα του Έλληνα πρωθυπουργού Τσουδερού, ο οποίος αντίθετα ήταν πεπεισμένος αγγλόφιλος» (23 Απριλίου 1941). «Να σχολιαστεί αρνητικά η εικόνα του βασιλέα της Ελλάδας, νέο παράδειγμα προδοσίας ενός βασιλεύοντος χωρίς χαρακτήρα, που διατηρείται στον θρόνο από την Αγγλία και είναι υπηρέτης του αγγλικού ιμπεριαλισμού» (24 Απριλίου 1941).
Ταυτόχρονα η προπαγάνδα προσπάθησε να κρύψει από το ιταλικό κοινό την είδηση της παράδοσης του ελληνικού στρατού στους Γερμανούς: «Απαγορεύεται απολύτως η αναδημοσίευση της είδησης της παράδοσης του ελληνικού στρατού» (22 Απριλίου 1941). «Επιβεβαιώνεται η διαταγή για μη σχολιασμό προς το παρόν της παράδοσης της Ελληνικής Στρατιάς της Ηπείρου και της Μακεδονίας. Στην πρώτη σελίδα η συνθήκη της παράδοσης της Ελληνικής Στρατιάς της Ηπείρου και της Μακεδονίας» (23 Απριλίου 1941).
Η ιταλική προπαγάνδα προσέλαβε τόνους πιο οξείς εναντίον των Άγγλων : «Η νέα Δουνκέρκη είναι σε εξέλιξη στο Αιγαίο» (22 Απριλίου 1941). «Η ιταλική νίκη επί της Ελλάδας: η Ιταλία απασχόλησε και έφθειρε επί έξι μήνες όλες σχεδόν τις ελληνικές Μεραρχίες καθώς και μεγάλα τμήματα της βρετανικής αεροπορίας. Να αντικρουστεί έντονα η αγγλική προπαγάνδα που προσπαθεί να καλύψει την ήττα της Ελλάδας. Να μην γίνει καμία αναφορά όμως στα προβλήματα της Ιβηρικής χερσονήσου στα οποία η προπαγάνδα εστιάζει για να δημιουργήσει αντιπερισπασμούς. Η αγγλική πανωλεθρία στην Ελλάδα αντιπροσωπεύει μια νέα Δουνκέρκη και μία νέα Καλλίπολη» (25 Απριλίου 1941).
Η ιταλική προπαγάνδα, κατόπιν, προσπάθησε να δημιουργήσει στον ιταλικό τύπο ένα κλίμα ενθουσιασμού για την εδαφική επέκταση της συμμάχου Βουλγαρίας, αλλά με μικρή επιτυχία: «να σχολιασθεί με συμπάθεια η κατάληψη των εδαφών της Μακεδονίας εκ μέρους της Βουλγαρίας» (26 Απριλίου 1941). «Είχε ζητηθεί ο σχολιασμός με συμπάθεια της κατάληψης της περιοχής της Μακεδονίας και Γιουγκοσλαβίας εκ μέρους της Βουλγαρίας» (27 Απριλίου 1941).
0 .