Διάφορα Θέματα και Ιστορίες.

[Ακρίδης Κατσαριδόπουλος]

Πολιορκίες της Μόσχας

Πολιορκία της Μόσχας (1238) - πολιορκία και καταστροφή της Μόσχας από τον μογγολικό στρατό του Μπατού.

Πολιορκία της Μόσχας (1368) - η πρώτη ανεπιτυχής πολιορκία της Μόσχας από τον λιθουανικό στρατό του Όλγκερντ .

Πολιορκία της Μόσχας (1370) - δεύτερη ανεπιτυχής πολιορκία της Μόσχας από τον λιθουανικό στρατό του Όλγκερντ.

Πολιορκία της Μόσχας (1382) - πολιορκία και καταστροφή της Μόσχας από τον ταταρικό στρατό του Tokhtamysh.

Πολιορκία της Μόσχας (1408) - πολιορκία της Μόσχας από τον ταταρικό στρατό του Edigei.

Πολιορκία της Μόσχας (1439) - πολιορκία της Μόσχας από τον ταταρικό στρατό του Ulu-Mohammed .

Πολιορκία της Μόσχας (1451) - πολιορκία της Μόσχας από τα στρατεύματα του πρίγκιπα Nogai Mazovsha.

Πολιορκία της Μόσχας (1521) - πολιορκία της Μόσχας από τον Χάνο της Κριμαίας Mehmed I Giray.

Πολιορκία της Μόσχας (1571) - εκστρατεία κατά της Μόσχας από τον Χάνο της Κριμαίας Devlet I Giray.

Πολιορκία της Μόσχας (1591) - ανεπιτυχής εκστρατεία κατά της Μόσχας από τον Χάνο της Κριμαίας Ghazi II Giray.

Πολιορκία της Μόσχας (1606) - ανεπιτυχής πολιορκία της Μόσχας από τα αποσπάσματα του Ιβάν Μπολότνικοφ.

Πολιορκία της Μόσχας (1608-1609) - ανεπιτυχής πολιορκία της Μόσχας από τον στρατό του Ντμίτρι Β'.

Πολιορκία της Μόσχας (1611) - προσπάθεια απελευθέρωσης της Μόσχας από τη λαϊκή πολιτοφυλακή με επικεφαλής τον Προκόφι Λιαπούνοφ και τον Ιβάν Ζαρούτσκι.

Πολιορκία της Μόσχας (1612) - πολιορκία και κατάληψη του Κρεμλίνου από την πολιτοφυλακή του Kuzma Minin και του Dmitry Pozharsky.

Πολιορκία της Μόσχας (1618) - ανεπιτυχής πολιορκία της Μόσχας από τον πολωνο-κοζακικό στρατό.

Μάχη της Μόσχας - η ήττα των ναζιστικών στρατευμάτων το 1941.

https://ru.wikipedia.org/wiki/Осада_Москвы

[Ακρίδης Κατσαριδόπουλος]

Οι Τσάμηδες της Ηπείρου

Μία ακόμη πανηγυρική επιβεβαίωση του καθαρά εθνικού χαρακτήρα που είχε η ανταλλαγή πληθυσμών με την Τουρκία αποτελεί η εκ των υστέρων εξαίρεση των Τσάμηδων της Ηπείρου. Μολονότι μουσουλμάνοι, εξαιρέθηκαν τελικά ως Αλβανοί, έπειτα από πιέσεις της Αλβανίας, που υποστήριζε η Ιταλία.

Οι Τσάμηδες (18.598 σύμφωνα με την απογραφή του 1928) ήσαν συγκεντρωμένοι κυρίως στη Θεσπρωτία και ειδικότερα στις επαρχίες Μαργαριτίου, Φιλιατών (ή Θυάμιδος) και Παραμυθιάς. Στην περίπτωσή τους, έγινε αμέσως φανερό πόσο αναντικατάστατο ήταν τελικά το θρήσκευμα ως αμάχητο τεκμήριο εθνικότητας σε μία υποχρεωτική ανταλλαγή. Απεσταλμένοι της ΚτΕ προσπάθησαν το 1925 να εκμαιεύσουν αξιόπιστες δηλώσεις από έναν πληθυσμό που όχι μόνο δεν είχε αντιμετωπίσει μέχρι τότε το ζήτημα της εθνικής του ταυτότητας, αλλά και είχε γίνει πλέον έρμαιο αντιφατικών πιέσεων. Το ζήτημα έκλεισε τελικά χάρη στη μονομερή απόφαση του Πάγκαλου, το 1926, να παραμείνουν όλοι οι Τσάμηδες (εκτός από 3.000 περίπου που είχαν ήδη μεταφερθεί στην Τουρκία)

Όπως στην περίπτωση των Τούρκων της Θράκης, έτσι και στην περίπτωση των Τσάμηδων υπήρχε στην ουσία μία κατάσταση «αμοιβαίας ομηρίας», αφού η Ελλάδα από την πλευρά της ενδιαφερόταν για την ελληνική μειονότητα στη Νότια Αλβανία (Βόρειο Ήπειρο). Ωστόσο, η Ελλάδα δεν μπορούσε να επισημοποιήσει αυτή την κατάσταση αμοιβαιότητας (όπως με την Τουρκία) χωρίς να υπονομεύσει οποιαδήποτε μελλοντική εδαφική βλέψη της στη Βόρειο Ήπειρο. Για τον ίδιο λόγο, ούτε καν εξέτασε την απερίφραστη πρόταση της Αλβανίας, το 1925, να γίνει υποχρεωτική ανταλλαγή των Τσάμηδων με τους Βορειοηπειρώτες. Έτσι, η κατάσταση αμοιβαιότητας δεν εμπόδισε τις εντάσεις, που είχαν δυσμενή αντίκτυπο και στις δύο μειονότητες. Από το 1935 μάλιστα, η ένταση κλιμακώθηκε ξανά από την αλβανική πλευρά, με την απροκάλυπτη υποκίνηση της Ιταλίας.

Η παράταση της αβεβαιότητας για την τύχη τους, μέχρι το 1926, είχε ως μοιραία συνέπεια να πληγούν οι Τσάμηδες από την προσφυγική εγκατάσταση περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη μειονότητα. Όσο θεωρούνταν ακόμη ανταλλάξιμοι, δημιουργήθηκαν τετελεσμένα γεγονότα σε βάρος των ιδιοκτησιών τους, που στη συνέχεια στάθηκε αδύνατο να ανατραπούν. Στο πλαίσιο της αγροτικής μεταρρύθμισης φαίνεται ότι απαλλοτριώθηκαν όχι μόνο τα τσιφλίκια των μπέηδων, αλλά ακόμη και μικροϊδιοκτησίες. Το 1929, ο Γενικός Διοικητής Ηπείρου Αχ. Καλεύρας μετέφερε τις διαπιστώσεις του νομάρχη Πρεβέζης ότι «διεπράχθησαν αλλεπάλληλα σφάλματα κατά τας απαλλοτριώσεις Φαναρίου και υπερβασίαι και καταστρατηγήσεις του Νόμου» και του επάρχου Φιλιατών ότι η απαλλοτρίωση «έλαβε χώραν κατά τρόπον εντελώς δημευτικόν και απάνθρωπον». Από την εμπιστευτική έκθεση του Καλεύρα αναδύεται μία γενική εικόνα παραμέλησης και καταπίεσης των Τσάμηδων από το ελληνικό κράτος. «Απάνθρωπον» χαρακτήριζε τη στάση των ελληνικών αρχών και ο αρμόδιος για τις μειονότητες Κ. Στυλιανόπουλος έναν χρόνο αργότερα.

Παρά τις μεταγενέστερες σχετικές ρυθμίσεις, όπως ο Ν. 4816, το ζήτημα της απόδοσης ή ικανοποιητικής αποζημίωσης των ιδιοκτησιών που το ελληνικό κράτος αφαίρεσε από τους Τσάμηδες παρέμεινε άλυτο. Έτσι, οι Τσάμηδες είχαν ανοιχτούς λογαριασμούς με το ελληνικό κράτος και με τους Έλληνες συντοπίτες τους. Ήσαν επιπλέον η μόνη εθνική μειονότητα που μπορούσε να υπολογίζει στη δραστήρια συμπαράσταση όχι μόνο της διπλανής «μητέρας-πατρίδας» (Αλβανίας), αλλά και μίας Μεγάλης Δύναμης – της Ιταλίας. Χάρη στη συντονισμένη παρέμβασή τους, άλλωστε, παρέμειναν τελικά οι Τσάμηδες στην περιοχή τους, αντί να εκπατρισθούν στην Τουρκία.

Μετά την επιτυχία αυτή και τις άλλες υποχωρήσεις του Πάγκαλου σε αλβανικές αξιώσεις, εύγλωττη υπήρξε η εμφάνιση Κόμματος της Τσαμουριάς στις εκλογές του 1926. Από τον ίδιο τον τίτλο διαφαίνονται οι χωριστικές του διαθέσεις. Επικεφαλής ήταν ο Αλή Ντίνο μπέης, που είχε εκλεγεί Αντιβενιζελικός βουλευτής τον Δεκέμβριο του 1915 (χάρη στην τότε αποχή των Φιλελευθέρων). Σε κατεξοχήν ευνοϊκές συνθήκες (και λόγω αναλογικού εκλογικού συστήματος), το Κόμμα της Τσαμουριάς συγκέντρωσε συνολικά μόλις 1.539 ψήφους (δηλαδή ούτε καν όλες τις ψήφους των Τσάμηδων) στις εκλογικές περιφέρειες Ιωαννίνων και Πρεβέζης, χωρίς βέβαια να εκλέξει βουλευτή. Τα αποτελέσματα αυτά ήσαν τόσο κατώτερα των προθέσεων, ώστε το εγχείρημα δεν είχε συνέχεια. Το 1932, ο Αλή Ντίνο μπέης συγκέντρωσε μόλις 67 σταυρούς προτίμησης ως υποψήφιος του Αγροτικού-Εργατικού Κόμματος και στις δύο περιφέρειες.

[Τλαξκαλτέκος]

Μία ακόμη πανηγυρική επιβεβαίωση του καθαρά εθνικού χαρακτήρα που είχε η ανταλλαγή πληθυσμών με την Τουρκία αποτελεί η εκ των υστέρων εξαίρεση των Τσάμηδων της Ηπείρου.

Όχι, γιατί αλβανόφωνοι μουσουλμάνοι υπήρχαν και στην Μακεδονία κι όμως στάλθηκαν στην Τουρκία.

[Ακρίδης Κατσαριδόπουλος]

αλβανόφωνοι μουσουλμάνοι υπήρχαν και στην Μακεδονία κι όμως στάλθηκαν στην Τουρκία.

Δεν υπήρξαν αντιδράσεις;

[Τλαξκαλτέκος]

αλβανόφωνοι μουσουλμάνοι υπήρχαν και στην Μακεδονία κι όμως στάλθηκαν στην Τουρκία.

Δεν υπήρξαν αντιδράσεις;

Δεν έχω διαβάσει κάτι. Όπως δεν έχω διαβάσει και για τους βλαχόφωνους , βουλγαρόφωνους και ελληνόφωνους μουσουλμάνους που μετακινήθηκαν .

[Ακρίδης Κατσαριδόπουλος]

Οι Παλαιοημερολογίτες

Από όλες τις μειονότητες, θρησκευτικές ή άλλες, οι Παλαιοημερολογίτες ήσαν ίσως η μεγαλύτερη. Αλλά δεν υπάρχουν αξιόπιστοι αριθμοί γι' αυτούς. Το 1934, ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρυσόστομος τους υπολόγιζε σε 50.000 έως 60.000. Το 1935, σε 100.000. Ο μητροπολίτης Σερρών, όμως, μια λούσε για 200.000. Από την πλευρά τους, οι ίδιοι έκαναν λόγο για δύο εκατομμύρια! Πάντως, υπήρξαν μαζικό κίνημα – από τα πιο σημαντικά και λιγότερο μελετημένα στη νεοελληνική ιστορία.

Το ημερολόγιο έγινε μείζον θρησκευτικό και πολιτικό ζήτημα από τον Φεβρουάριο του 1923, όταν το στρατιωτικό καθεστώς η Επανάσταση του 1922) επέβαλε το «νέο» (Γρηγοριανό ημερολόγιο στη θέση του «παλαιού» (Ιουλιανού). Αρχικά, η αλλαγή αφορούσε μόνο τις «πολιτικές» (κοσμικές) υποθέσεις – όχι την Εκκλησία και τις θρησκευτικές γιορτές. Αλλά ακολούθησε και η επίσημη Εκκλησία της Ελλάδος από τις 23 Μαρτίου 1924. Δύο μέρες αργότερα ανακηρύχθηκε η Αβασίλευτη Δημοκρατία. Έτσι, τα δύο γεγονότα συνδέθηκαν.

Η διατήρηση του παλαιού ημερολογίου αναγορεύθηκε σε ζήτημα πίστης και ιερής παράδοσης και εξελίχθηκε σε φορτισμένη πολεμική ιαχή που συσπείρωσε τις πιο οπισθοδρομικές, αντιδραστικές και σκοταδιστικές δυνάμεις του κλήρου και του λαού. «Μας φραγκέψανε!...» ήταν η χαρακτηριστική αντίδρασή τους στην αλλαγή ημερολογίου. Αμέσως ίδρυσαν στην Αθήνα τον «Σύλλογο των Ορθοδόξων» και στη συνέχεια, το 1925, την «Ελληνική Θρησκευτική Κοινότητα των Γνησίων Ορθοδόξων Χριστιανών» (ΓΟΧ), που εξαπλώθηκε γρήγορα. Είχε 245 τοπικά παραρτήματα το 1929-31 και 800 στις αρχές του 1934. Τον Μάϊο του 1935, τρεις μητροπολίτες προμήθευσαν στο κίνημα αυτό που του έλειπε: κανονικούς επισκόπους. Απέκτησε έτσι καταρχήν τη δυνατότητα να αναπαράγεται, χειροτονώντας επισκόπους με το προσόν της λεγόμενης αποστολικής διαδοχής. Οι τρεις μητροπολίτες χειροτόνησαν αμέσως τέσσερις νέους επισκόπους, συγκρότησαν μαζί τους ιδιαίτερη Σύνοδο και διακήρυξαν τη διακοπή κάθε σχέσης με την επίσημη Εκκλησία της Ελλάδος.

Σ' όλη τη διάρκεια της Αβασίλευτης, οι Παλαιοημερολογίτες ήσαν υπό διωγμό από την επίσημη Εκκλησία και από το Κράτος, που συνήθως ενεργούσε ύστερα από αίτημα των εκκλησιαστικών αρχών και εφάρμοζε τις αποφάσεις τους. Αυτή η συστηματική άρνηση της θρησκευτικής ελευθερίας και της συνταγματικής προστασίας στους Παλαιοημερολογίτες βασιζόταν σε μία άτεγκτη νομική κατασκευή: αφού απέρριπταν μόνο το ημερολόγιο και όχι τα θρησκευτικά δόγματα της Ορθόδοξης Εκκλησίας, δεν αποτελούσαν ιδιαίτερο θρήσκευμα, που να δικαιούται συνταγματική προστασία. Παρά τις διακηρύξεις τους, δεν μπορούσαν να αποχωρήσουν από την επίσημη Εκκλησία και παρέμεναν μέλη της, υποκείμενα στους κανόνες και στις πειθαρχικές της διαδικασίες. Οι Παλαιοημερολογίτες, που θεωρούσαν τους εαυτούς τους φύλακες του αυθεντικού Ορθόδοξου δόγματος και κάθε άλλο παρά νεωτεριστές, βρίσκονταν έτσι παγιδευμένοι σε μία ευάλωτη νομική θέση.

Η κρατική καταστολή δεν είχε μόνο ως στόχο να διαφυλάξει την ακεραιότητα της επίσημης Εκκλησίας της Ελλάδος. Αποσκοπούσε επίσης να προστατέψει το κύρος εκκλησιαστικών ηγετών πιστών στο Δημοκρατικό πολίτευμα (ιδίως του Αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου) και να καταστείλει αναταραχή απροκάλυπτα εχθρική προς την Αβασίλευτη. Οι πιο οπισθοδρομικές και σκοταδιστικές δυνάμεις ανάμεσα στον Ορθόδοξο κλήρο και λαό ανέκαθεν ήσαν Βασιλόφρονες και Αντιβενιζελικοί. Από την άποψη αυτή, το ζήτημα του ημερολογίου δεν δημιούργησε εντελώς νέο χάσμα. Αλλά το Παλαιό Ημερολόγιο, ως κατανοητό από όλους σύμβολο της παράδοσης, προσφερόταν για πολιτική εκμετάλλευση και κινητοποίηση σε μαζική κλίμακα εναντίον της Αβασίλευτης, αφού μάλιστα η ίδρυσή της είχε συμπέσει με την αλλαγή ημερολογίου.

Στην ιδιαίτερη περίπτωση των Σλάβων της Μακεδονίας, η εκμετάλλευση της προσήλωσής τους στην Ορθόδοξη παράδοση μέσω του ημερολογίου φαίνεται πως υπήρξε στοιχείο της προπαγάνδας τόσο των Αντιβενιζελικών όσο και της EMEO.

Από τη γένεσή του, λοιπόν, το κίνημα των Παλαιοημερολογιτών αναδύθηκε ως δύναμη φανατικά εχθρική προς την Αβασίλευτη Δημοκρατία και, στην ουσία, Αντιβενιζελική. Το περίφημο Κατοχυρωτικό του 1924 στόχευε να αποτρέψει την επανάληψη της σφοδρής προπαγάνδας, πριν από το δημοψήφισμα, εναντίον της δήθεν ιερόσυλης Αβασίλευτης, με πρόσχημα το ημερολόγιο. Σύμφωνα με το άρθρο 2 παρ. 1 εδ. γ', τιμωρείται με φυλάκιση όποιος:
Χρησιμοποιεί την θρησκείαν ή τους θρησκευτικούς θεσμούς ή τα θρησκευτικά δόγματα προς δυσφήμισιν της δημοκρατικής μορφής του πολιτεύματος ή προς οιανδή ποτε πολιτικήν εκμετάλλευσιν...

Στον Ζαβιτζιάνο, που κατέκρινε αυτήν ειδικά τη διάταξη του Κατοχυρωτικού (μεταξύ άλλων), ο πρωθυπουργός Παπαναστασίου απάντησε ότι χρειαζόταν να προστατευθούν οι πολίτες «οι οποίοι ημπορούν να παρασύρωνται» από αυτούς που εκμεταλλεύονται «τας αδυναμίας και την αμάθειαν του λαού». Ο Παπαναστασίου ουδέποτε ξεπέρασε το «τραύμα» του 1924 και το μένος του εναντίον των Παλαιοημερολογιτών, που του έγινε έμμονη ιδέα.

Οι Παλαιοημερολογίτες, ωστόσο, καταδιώχθηκαν όχι με το Κατοχυρωτικό, αλλά με την εκτέλεση από κρατικά όρ- γανα αποφάσεων και πειθαρχικών ποινών της επίσημης Εκκλησίας ή με διώξεις για αξιόποινα αδικήματα σε βάρος της (ή και της δημόσιας τάξης). Έτσι γνώρισαν τον υποκόπανο του χωροφύλακα». 100 Όταν οι Παλαιοημερολογίτες της Ατ τικής πήγαν να γιορτάσουν τα πρώτα τους Χριστούγεννα σε ένα παρεκκλήσιο στο Γουδί, περικυκλώθηκαν από δυνάμεις στρατού, που επιχείρησαν να εμποδίσουν τη λειτουργία. 101 Ακολούθησαν τα πρώτα Θεοφάνια στο Φάληρο, όπου και πάλι υπήρξε βίαιη επέμβαση στρατού και χωροφυλακής. Μετά την προσαγωγή 30 περίπου πιστών στο αστυνομικό τμήμα και τη σωματική έρευνα που τους έγινε, ο επικεφαλής αξιωματικός φέρεται ότι αναφώνησε: «Βρε, με ευαγγέλια και σταυρούς και κομποσχοίνια δεν πέφτει η Δημοκρατία!» Ο Σύλλογος των Ορθοδόξων απευθύνθηκε τότε στη Δ ́ Συντακτική Συνέλευση:

Η επίθεσις Στρατού ενόπλου εναντίον αόπλων αδελφών Ελλήνων προσευχομένων εν τοις Ναοίς τόσον των Χριστουγέννων όσον και των Θεοφανείων, η προξενηθείσα τρομοκράτησις των πιστών ως και οι σωματικοί μωλωπισμοί, αλλά και αι γοεραί και εις άκρον σπαρακτικαί κραυγαί ων γυναικών βλεπόντων (sic) να κτυπώσι τους άνδρας και τα τέκνα των, είνε πράξεις όχι μόνον αντιχριστιανικαί ανθελληνικαί, αλλά και άντικρυς αντίθετοι εις το Δημοκρατικόν ημών πολίτευμα και δη εν εικοστώ Αιώνι.

Οι Παλαιοημερολογίτες δαιμονοποίησαν εξαρχής προσωτικά τον Αρχιεπίσκοπο Χρυσόστομο όχι μόνο ως μοναδικό τάχα υπεύθυνο για την αλλαγή του ημερολογίου, αλλά και ως υποκινητή του ανελέητου διωγμού τους. Στις 21 Μαΐου 1927, στον ναό του Αγίου Κωνσταντίνου στον Πειραιά, ένας Παλαιοημερολογίτης κουρέας (ο Κ. Καραγιαννίδης) επιτέ θηκε στον Χρυσόστομο, έκοψε με ψαλίδι μέρος της γενειάδας του και τον τραυμάτισε στο πρόσωπο. Εκδικήθηκε έτσι εκ μέρους όλων, μολονότι το κίνημα επίσημα τον αποδοκίμασε, ως όφειλε.

Αλλά οι αστυνομικές επιθέσεις εναντίον των λειτουργικών συναθροίσεων των ΓΟΧ συνεχίστηκαν. Τους κληρικούς «κακοποιούσαν, αποσχημάτιζαν, ξύριζαν, φυλάκιζαν ή και εξόριζαν, τους δε απλούς λαϊκούς πιστούς μεταχειρίζονταν επίσης βάναυσα». Η αστυνομική βία προκάλεσε τον πρώτο θάνατο τον Νοέμβριο του 1927 στη Μάνδρα της Αττικής, όταν οι χωροφύλακες προσπαθούσαν να συλλάβουν τον Παλαιοημερολογίτη ιερομόναχο που είχε ιερουργήσει. Χτυπήθηκε θανάσιμα στο κεφάλι από υποκόπανο χωροφύλακα η 27χρονη χωρική Αικατερίνη Ρούττη, μητέρα δύο ανήλικων παιδιών, που πέθανε στο νοσοκομείο «Ευαγγελισμός» 28 Νοεμβρίου. Οι ΓΟΧ απέκτησαν έτσι την «Πρωτομάρτυρα» του αγώνα τους.

Στον αγώνα αυτόν είχαν την περισσότερο ή λιγότερο διακριτική συμπαράσταση του Αντιβενιζελισμού. Το 1927, μετά την επίθεση στον Αρχιεπίσκοπο, δύο υπουργοί της «Οικουμενικής κυβέρνησης από το ΛΚ, ο αρχηγός του Π. Τσαλδάρης (Εσωτερικών) και ο Αθ. Αργυρός (Παιδείας και Θρησκευμάτων) κατηγορήθηκαν για αδράνεια και «εφεκτική στάση» απέναντι στους Παλαιοημερολογίτες. Από την πλευρά του, ο βουλευτής του κόμματος Δ. Βοκοτόπουλος επιτέθηκε στον Αρχιεπίσκοπο Χρυσόστομο για την αλλαγή του ημερολογίου. Πιο αθόρυβα δρούσαν στο τοπικό επίπεδο διάφοροι πολιτευτές. Στη Δράμα, για παράδειγμα, το τοπικό παράρτημα των ΓΟΧ ιδρύθηκε το 1931 με τη βοήθεια του Αντιβενιζελικού πολιτευτή Ν. Μαλινδρέτου. Ο Μαλινδρέτος ήταν υποψήφιος με την Ένωση Βασιλοφρόνων το 1935 και τελικά εξελέγη με το ΛΚ το 1936, ασφαλώς με τη βοήθεια του κινήματος.

Αποκαλυπτική ήταν η διεξοδική συζήτηση που έγινε επιτέλους στη Βουλή, τον Ιανουάριο του 1931. Ο Βενιζέλος υποστήριξε ότι οι Παλαιοημερολογίτες μπορούν να απολαύσουν πλήρη θρησκευτική ελευθερία μόνο αν αποσχισθούν από την επίσημη Εκκλησία και ιδρύσουν δική τους. Ο Τσαλδάρης, όμως, πήρε το μέρος τους προσεκτικά και με υπεκφυγές, όπως πάντα. Ισχυρίστηκε ότι δεν ήσαν ούτε σχισματικοί ούτε αιρετικοί και ότι έπρεπε «να αφεθούν ακώλυτοι». Επέμεινε ο Βενιζέλος ότι μόνη λύση είναι το σχίσμα. Επέμεινε και ο Τσαλδάρης ότι «είναι αναγκαίον να ευρεθή ένας τρόπος άλλος». «Ποιος;» ρώτησε ο Βενιζέλος. «Δεν τον έχω πρόχειρον», απάντησε ο Τσαλδάρης! Από την πλευρά του, ο Παπαναστασίου κατάγγειλε την εκμετάλλευση του ζητήματος σε διαδοχικές εκλογικές αναμετρήσεις. Ο Βενιζέλος, ωστόσο, επιχείρησε να την αποτρέψει στο μέλλον υποβαθμίζοντας την πολιτική του σημασία.

Έτσι, η κρατική καταστολή συνεχίστηκε. Μία εβδομάδα μετά την ανάληψη της εξουσίας από την τελευταία κυβέρνηση Βενιζέλου, αναφέρθηκε ότι επρόκειτο να ληφθούν συνολικά μέτρα εναντίον των Παλαιοημερολογιτών, με κλείσιμο των εκκλησιών τους. Καθώς πλησίαζαν οι εκλογές, ο αρμόδιος υπουργός Παιδείας Αλ. Μυλωνάς αρνήθηκε ότι υπήρχε ειλημμένη απόφαση. 110 Ωστόσο, τα τοπικά επεισόδια και οι διώξεις συνεχίστηκαν. Καταδικάστηκαν, για παράδειγμα, 11 Παλαιοημερολογίτες που είχαν προκαλέσει επεισόδιο στο Μενίδι.

Μόνο μετά την άνοδο του Αντιβενιζελισμού στην εξουσία το 1933 έπαψαν οι διώξεις των Παλαιοημερολογιτών. Επιβεβαιώθηκαν έτσι ο δεσμοί μεταξύ τους, ενώ το κίνημα γνώρισε αμέσως ραγδαία ανάπτυξη. Τους δεσμούς αυτούς αρνήθηκε η κυβέρνηση Τσαλδάρη όταν καταγγέλθηκαν από τον Παπαναστασίου στη Βουλή. Ο υπουργός Παιδείας Ι. Μακρόπουλος ισχυρίστηκε ότι το ΑΚ «ουδέποτε εκράτησε την σημαίαν του παλαιοημερολογιτισμού» και ότι: «Τουναντίον, πάντοτε υπέλαβε το ζήτημα τούτο ως καθαρώς επιστημονικόν»!

Ωστόσο, οι δεσμοί με τον Αντιβενιζελισμό επιβεβαιώθηκαν πανηγυρικά μετά την ήττα των Βενιζελικών στο Κίνημα του 1935. Οι ακραίοι Βασιλόφρονες ενθάρρυναν τότε τους τρεις Παλαιοημερολογίτες μητροπολίτες να προβούν στο εκκλησιαστικό τους πραξικόπημα εναντίον του Χρυσοστόμου και της Αβασίλευτης. Καταδιώχθηκαν, καθαιρέθηκαν και εξορίστηκαν σε διάφορα μοναστήρια από την επίσημη Εκκλησία, με την απρόθυμη σύμπραξη της κυβέρνησης Τσαλδάρη. Απελευθερώθηκαν όμως τον Οκτώβριο του 1935 από τη δικτατορία Κονδύλη και έμειναν ελεύθεροι να λειτουργούν εφεξής, παρά τη συνεχιζόμενη εχθρότητα της επίσημης Εκκλησίας. Για το κίνημα των Παλαιοημερολογιτών, η Παλινόρθωση της Βασιλείας σήμανε και το τέλος του διωγμού τους από την Αβασίλευτη Δημοκρατία.

[Ακρίδης Κατσαριδόπουλος]

Οι Έλληνες Καθολικοί

Για πολλούς αιώνες, οι Καθολικοί της Ελλάδας είχαν θεωρηθεί – και είχαν θεωρήσει τους εαυτούς τους – αλλότρια παρουσία στο μέσο ενός αμετακίνητα και βαθύτατα εχθρικού Ορθόδοξου πληθυσμού. Η ένταση είχε κορυφωθεί στη διάρκεια του Αγώνα της Ανεξαρτησίας, όταν οι Καθολικοί αρνήθηκαν κατηγορηματικά να αναγνωρίσουν ότι ήσαν Έλληνες και να συμμετάσχουν. Στη συνέχεια, ήσαν απρόθυμοι να γίνουν μέρος του νεοσύστατου κράτους, που έβλεπαν (βάσιμα) ως όργανο Ορθόδοξης μισαλλοδοξίας και καταπίεσης.

Μολονότι η εθνική τους ταυτότητα δεν ήταν πια υπό συζήτηση, οι Καθολικοί συνέχιζαν στον Μεσοπόλεμο να διαχωρίζονται και από άλλα στοιχεία, πέρα από τη θρησκευτική τους πίστη. Οι περισσότεροι από τους 27.747 Έλληνες Καθολικούς που καταμέτρησε η απογραφή του 1928 ήσαν διασκορπισμένοι σε διάφορα αστικά κέντρα, αλλά 37,43% του συνόλου ήσαν συγκεντρωμένοι σε μόλις δύο μικρά νησιά των Κυκλάδων, όπου συγκροτούσαν μία ιδιαίτερη και βαθιά ριζωμένη πολιτισμική κοινότητα συντηρητικών χωρικών. Στη Σύρο αποτελούσαν το 23,06% του πληθυσμού και στην Τήνο το 32,76%.

Το κοινωνικό χάσμα μεταξύ Ελλήνων Ορθοδόξων και Καθολικών ήταν πιο βαθύ στη Σύρο. Εκεί συνέπιπτε με την αντιπαράθεση μεταξύ της Ορθόδοξης (κατά 91%) Ερμούπολης και της Καθολικής κατά 71%) υπαίθρου. Αυτή η μοναδική κατάσταση ακραίας πόλωσης δημιουργήθηκε μετά το 1822, όταν η Ερμούπολη ιδρύθηκε από Ορθόδοξους εποίκους σε ένα νησί που μέχρι τότε ήταν αποκλειστικά Καθολικό. Γι' αυτό μάλιστα ονομαζόταν «το νησί του Πάπα» (l'isola del Papa). Η Ερμούπολη αμέσως υποσκέλισε την Καθολική κωμόπολη (Άνω Σύρο) και εξελίχθηκε στο πιο δυναμικό εμπορικό και ναυτιλιακό κέντρο της Ελλάδας του 19ου αιώνα. Η κατάσταση ήταν διαφορετική στην Τήνο, όπου τόσο η πόλη όσο και η ύπαιθρος είχαν Ορθόδοξη πλειοψηφία, ενώ τα Καθολικά χωριά ήσαν μαζεμένα στο κέντρο του νησιού.

Οι Καθολικοί των δύο νησιών διατηρούσαν κάποια προνόμια το οποία υπεράσπιζαν ζηλότυπα. Αυτό ίσχυε κυρίως στην εκπαίδευση, καθώς τα σχολεία τους βρίσκονταν ακόμη υπό ξένη (γαλλική και ιταλική) επιρροή, όπως άλλωστε και ο κλήρος τους. Το θρησκευτικό χάσμα που χαρακτήριζε τα δύο νησιά και στην πολιτική – με μεγαλύτερη οξύτητα καθρεφτιζόταν στη Σύρο. Αποκρούοντας τη δική του υποψηφιότητα το 1933, ένας Φιλελεύθερος παρουσίαζε τους Καθολικούς χωρικούς της Σύρου ως «ίσως την μόνην εν Ελλάδι, από απόψεως συμπαγούς εκδηλώσεως των αντιφιλελευθέρων αισθημάτων των, κοινότητα». Αντίθετα, στην Τήνο οι διαφορετικές συνθήκες επέτρεψαν στον εξαιρετικά δραστήριο Φιλελεύθερο Κ. Αλαβάνο να κερδίσει την εμπιστοσύνη σημαντικής μερίδας των Καθολικών (και της πλειοψηφίας τους το 1928).

Ο Αντιβενιζελισμός των Καθολικών της Σύρου δεν ήταν απλώς ζήτημα θρησκευτικής ταυτότητας. Αυτό φάνηκε περίτρανα το 1928, όταν ψήφισαν τον Ορθόδοξο υποψήφιο του ΑΚ και όχι τον Καθολικό αλλά Φιλελεύθερο αντίπαλό του. Η προσήλωσή τους στον Αντιβενιζελισμό πήγαζε από τον χωριάτικο συντηρητισμό τους, την εχθρότητά τους απέναντι στους Φιλελεύθερους αστούς της Ερμούπολης και τις εντολές της θρησκευτικής τους ηγεσίας, που ενδιαφερόταν για τη διατήρηση παραδοσιακών προνομίων. Έτσι, ο περιοριστικός για τα ξένα σχολεία Ν. 4862 της κυβέρνησης Βενιζέλου το 1930 προκάλεσε «την μήνιν» της Καθολικής Εκκλησίας και των Καθολικών της Σύρου, ενώ η Αντιβενιζελική αντιπολίτευση «εδημοκόπησεν υπέρ παν Αντίθετα, κατά τη συζήτηση του νόμου στη Βουλή, οι Αντιβενιζελικοί (Π. Τσαλδάρης, Π. και Ι. Ράλλης) ήσαν προσεκτικοί. Συμφώνησαν καταρχήν, αλλά διαφώνησαν με τη διατύπωση, που βρήκαν υπερβολικά περιοριστική, ειδικά για τους Καθολικούς. Το ίδιο και ο Παπαναστασίου.

[bizeli]

Αγαπητοί μου ιστοριοδίφες, μια μικρή βοήθεια.
Όταν λέμε Σλάβοι της Βόρειας και Νότιας Βαλκανικής πού ακριβώς εννοούμε;
Ποιο ακριβώς είναι το σημείο αναφοράς γεωγραφικά που χωρίζει του βόρειους από τους νότιους;

Δεν ξέρω αν σας βοηθάει και αυτός ο χάρτης


Βόρεια Βαλκανική εννοεί εκεί προς τον Δούναβη και Νότια Βαλκανική το Βυζάντιο;

[bizeli]

Νομίζω κατάλαβα.
Νότια Βαλκανική εννοεί όσους έφτασαν Βουλγαρία, περιοχή του Αίμου εκεί πέρα, Μακεδονία και Ελλάδα γενικότερα. Σωστά;

[Adminović]

Αγαπητοί μου ιστοριοδίφες, μια μικρή βοήθεια.
Όταν λέμε Σλάβοι της Βόρειας και Νότιας Βαλκανικής πού ακριβώς εννοούμε;
Ποιο ακριβώς είναι το σημείο αναφοράς γεωγραφικά που χωρίζει του βόρειους από τους νότιους;

Δεν έχω ξανακούσει για τέτοιο διαχωρισμό και μάλλον είναι αδόκιμος. Πού το διάβασες;

Οι Σλάβοι των Βαλκανίων θεωρούνται όλοι Νότιοι Σλάβοι. Διαχωρισμό μπορείς ίσως να κάνεις μεταξύ Σλάβων δυτικών και ανατολικών Βαλκανίων. Οι δυτικοί, δηλαδή Σλοβένοι, Σέρβοι και Κροάτες, θεωρούνται απόγονοι των μεσαιωνικών Σλοβένων/Σκλαβήνων και σχετίζονται με τους Σλάβους της κεντρικής Ευρώπης (Πολωνούς, Τσέχους, Σλοβάκους), ενώ οι ανατολικοί, δηλαδή Βούλγαροι και Μακεδόνες, θεωρούνται απόγονοι των μεσαιωνικών Αντών και σχετίζονται με τους Ανατολικούς Σλάβους, δηλαδή Ρώσους και Ουκρανούς.

Θα μπορούσες ίσως να τους διαχωρίσεις με βάση το θρήσκευμα και τις σφαίρες επιρροής. Δηλαδή οι πιο νότιοι, που ήταν στη σφαίρα επιρροής του Βυζαντίου, είναι οι ορθόδοξοι (Σέρβοι, Βούλγαροι, Μακεδόνες) και οι βόρειοι, που ήταν στη σφαίρα επιρροής των δυτικών και είναι καθολικοί (Σλοβένοι και Κροάτες).

Επίσης, παίζει ρόλο και η ιστορική περίοδος. Σλάβοι υπήρχαν πολλοί και στην Ελλάδα, που είναι γνωστοί με τα διάφορα ονόματα των φυλων τους.