Η 25η Μαρτίου
Λίγα χρόνια μετά την κατάκτηση της ελληνικής ανεξαρτησίας αποφασίστηκε να γίνει η 25η Μαρτίου ημέρα εθνικής εορτής που να τιμά την έναρξη της εξέγερσης. Άλλες πιθανές ημερομηνίες ήταν η 22η Μαρτίου, όταν είχαν ξεσπάσει οι εχθροπραξίες στην Πάτρα, και η 26η Φεβρουαρίου, όταν είχε τελεστεί επίσημη λειτουργία στον μητροπολιτικό ναό του Ιασίου, στο ξεκίνημα της εκστρατείας του Υψηλάντη στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες. Αλλά η λογική πίσω από την επιλογή της 25ης Μαρτίου ήταν ακαταμάχητη: συνδέοντας τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου με την ανάδυση του ελληνικού έθνους, μετέτρεπε τη γέννηση της Ελλάδας σε οιονεί θεϊκό γεγονός και συνάμα υποβίβαζε την αποτυχημένη παραδουνάβια περιπέτεια της Εταιρείας στη θέση ενός απλού προκαταρκτικού επεισοδίου.
Η 25η Μαρτίου όμως δεν είχε πολλή σχέση με την ιστορική ακρίβεια. Μπορεί να την είχε επιλέξει κάποια στιγμή ο Υψηλάντης· μπορεί να την είχαν υιοθετήσει και οι πρόκριτοι στη Βοστίτσα. Αλλά, και στις δύο περιπτώσεις τα τεκμήρια είναι απροσδόκητα ισχνά, και τα περισσότερα κατόπιν εορτής άλλωστε, είτε η ημερομηνία είχε συζητηθεί είτε όχι, στην πράξη δεν τηρήθηκε. Οι Πελοποννήσιοι είχαν μάλιστα στείλει μια επιστολή στις 24 Μαρτίου στους Υδραίους και Σπετσιώτες καραβοκύρηδες, απολογούμενοι για το ότι ο ξεσηκωμός πυροδοτήθηκε πρόωρα. Ο ρομαντικός πίνακας του Θεόδωρου Βρυζάκη, που απεικονίζει τον μητροπολίτη Γερμανό να ευλογεί την ελληνική σημαία στη μονή Αγίας Λαύρας στις 25 Μαρτίου, είναι μια μεγαλειώδης ανασύνθεση μιας σκηνής που δεν μπορεί να συνέβη πραγματικά, αφού ο Γερμανός –που μας άφησε τα απομνημονεύματά του για εκείνα τα χρόνια– βρισκόταν χιλιόμετρα μακριά, στην Πάτρα, τη συγκεκριμένη μέρα, μαζί με τους άλλους ηγέτες της περιοχής. Εκείνο που σίγουρα πέτυχε η θέσπιση εθνικής εορτής μετά την ανεξαρτησία ήταν να δημιουργήσει μια εμμονή γύρω από την ακριβή ημερομηνία έναρξης του Αγώνα. Από τη στιγμή που εμφανίστηκαν οι πρώτες αφηγήσεις του ξεσηκωμού –πολλές γραμμένες από ανθρώπους που είχαν συμμετάσχει σ' αυτόν– ο συναγωνισμός για να καθοριστεί η μία συγκεκριμένη στιγμή που ξέσπασε ο ένοπλος αγώνας στην Πελοπόννησο ήταν μεγάλος.
Στις μέρες μας υπάρχουν τουλάχιστον πέντε-έξι «γενέτειρες της επανάστασης», που διαγκωνίζονται για τα πρωτεία. Κάποιοι χαιρετίζουν την ύψωση της σημαίας στη Μάνη· άλλοι δίνουν την πρώτη θέση στην Πάτρα ή τα Καλάβρυτα. Αλλά η ιστορία δεν είναι διαγωνισμός, και μέσα απ' όλα τα επιχειρήματα και τα αντεπιχειρήματα δύο πράγματα είναι ξεκάθαρα: πρώτον, ότι τόσοι μήνες προετοιμασίας και διάδοσης του μηνύματος, μέσα απ' την Εταιρεία και πέρα απ' αυτήν, είχαν δημιουργήσει μια ατμόσφαιρα τόσο έντονων προσδοκιών, φόβων και διαδόσεων το τελευταίο δεκαπενθήμερο του Μαρτίου ώστε οι βίαιες συγκρούσεις έγιναν αναπόφευκτες· δεύτερον, ότι επειδή όλοι περίμεναν ακόμη τον ερχομό του Υψηλάντη, δεν υπήρχε γενικός αρχηγός και άρα ούτε πραγματικό σχέδιο. Εκείνο που μετράει είναι όχι ποιος ήταν πρώτος, αλλά ότι ο ξεσηκωμός συνέβη σε τόσο πολλά μέρη λίγο-πολύ ταυτόχρονα. Αυτό δείχνει ότι η Εταιρεία είχε πετύχει έναν σημαντικό στόχο: να διασπείρει το μήνυμα της επανάστασης απ' άκρη σ' άκρη της Πελοποννήσου. Για να το κάνει, είχε δουλέψει με μέλη ικανά να εκμεταλλευτούν τα εδραιωμένα δίκτυα πατρωνίας και κύρους που υπήρχαν μεταξύ των Ελλήνων, δίκτυα που θα παρέμεναν ενεργά και θα δομούσαν το φαινομενικό χάος των πρώτων εβδομάδων του ξεσηκωμού, ελλείψει οποιασδήποτε κεντρικής διοίκησης.
Μερικές αλήθειες που δεν ήξερες για το 1821
-
Ακρίδης Κατσαριδόπουλος
- Crazy poster
- Δημοσιεύσεις: 1144
-
Ακρίδης Κατσαριδόπουλος
- Crazy poster
- Δημοσιεύσεις: 1144
Re: Μερικές αλήθειες που δεν ήξερες για το 1821
Οι Χειρόγραφες εφημερίδες του Αγώνα
Τίτος Αθανασιάδης
Η έκρηξη της επανάστασης του 1821 βρήκε τις εξεγερμένες περιοχές και τις πέραν αυτών ελληνικές χώρες χωρίς εφημερίδες, μοναδικό, τότε, μέσο ενημέρωσης του λαού, λόγω έλλειψης τυπογραφείων και πιεστηρίων.
Η έλλειψη αυτή, αν δεν υπήρχαν οι χειρόγραφες εφημερίδες, θα προκαλούσε τεράστια προβλήματα στην ενημέρωση των Ελλήνων για την πορεία της επανάστασης, τον διεθνή της αντίκτυπο, τις ανακοινώσεις των κατά τόπους προσωρινών διοικητικών οργάνων, τις οδηγίες των υπευθύνων των στρατιωτικών ηγετών και την προσπάθεια των τελευταίων να ενθαρρύνουν τον ελληνικό πληθυσμό ότι οι θυσίες του θα ανταμείβονταν σύντομα, με την απελευθέρωσή του από τον τουρκικό ζυγό.
Η πρώτη, μάλιστα, εφημερίδα του αγώνα ήταν χειρόγραφη. Εκδόθηκε στο Γαλαξίδι, μόλις την 27η Μαρτίου 1821! Ο τίτλος της παραμένει άγνωστος. Στόχευε στην ενίσχυση του ηθικού των αγωνιζομένων και αμάχων και για τον λόγο αυτό κατέφευγε πολλές φορές σε ψευδείς πληροφορίες, όπως ότι η Ρωσία κήρυξε τον πόλεμο κατά της Τουρκίας και στρατός της βρίσκεται στη Βαλκανική και κατευθύνεται προς την Ελλάδα.
Γι' αυτό όταν αποκαλύφθηκαν τα ψεύδη της πέρασε στην Ιστορία ως «ψευτοεφημερίδα». Στο μεταξύ, όμως, είχε προσφέρει πολλά στον αγώνα.
Δεν πρέπει, άλλωστε, να λησμονείται ότι ο Αλέξανδρος Υψηλάντης και ο Παπαφλέσσας αρχικά και λίγο μετά ο Δημήτριος Υψηλάντης το ίδιο ψέμα έλεγαν και για τον ίδιο λόγο.
Άλλη χειρόγραφη εφημερίδα ήταν Η Αιτωλική. Εκδιδόταν στο Μεσολόγγι από τη 10η Αυγούστου 1821, τετρασέλιδη. Εκδότης ήταν ο επαναστάτης και πολιτικός Νικόλαος Λουριώτης. Ο ίδιος υπήρξε εκδότης, την 24η Φεβρουαρίου 1822, άλλης χειρόγραφης εφημερίδας, με τίτλο Ο Αχελώος, στο Βραχώρι (Αγρίνιο). Ήταν το επίσημο φύλλο της Προσωρινής Διοίκησης Δυτικής Χέρσου Ελλάδος, της οποίας ο Λουριώτης ήταν αρχιγραμματέας, με πρόεδρο της τοπικής Συνέλευσης (Γερουσία) τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο.
Ο Αχελώος ήταν πρόδρομος της έντυπης Γενικής Εφημερίδος της Ελλάδος (1825) και της σημερινής Εφημερίδας της Κυβερνήσεως. Σ' αυτήν δημοσιεύονταν νόμοι και αποφάσεις των συνελεύσεων, ανακοινώσεις των επαναστατικών σωμάτων κ.λπ.
Ο επίσημος κυβερνητικός χαρακτήρας του Αχελώου προέκυπτε από την έντυπη παρουσία της σφραγίδας της «Γερουσίας της Δυτικής Χέρσου Ελλάδος», πάνω από τον τίτλο της εφημερίδας. Αλλά και από το περιεχόμενο του λογοτύπου, κάτω από τον τίτλο.
Πρώτος αναφέρθηκε στις χειρόγραφες εφημερίδες του αγώνα ο ιστορικός, δημοσιογράφος και επαναστάτης του '21 Ιωάννης Φιλήμων.
Αυτός όμως που ερεύνησε συστηματικά τα των χειρόγραφων εφημερίδων της επανάστασης και δημοσίευσε τα πορίσματά του στο εκδιδόμενο από τον ίδιο επιστημονικό περιοδικό Νέος Ελληνομνήμων (τόμος του έτους 1904) ήταν ο καθηγητής της Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Σπυρίδων Λάμπρος, πρωθυπουργός της Ελλάδας 1916-1917.
Οι χειρόγραφες εφημερίδες συντάσσονταν, βέβαια, από εγγραμμάτους, ενίοτε πολιτικούς και στρατιωτικούς, αντιγράφονταν από καλλιγράφους και διανέμονταν από τους λεγόμενους «πεζοδρόμους».
Είναι πιθανόν το περιεχόμενό τους –ή μέρος αυτού– να διαβαζόταν σε λαϊκές συγκεντρώσεις, ιδίως σε χωριά με μεγάλο αριθμό αναλφάβητων. Ενώ αποσπάσματα των εφημερίδων αυτών, που έπρεπε να γνωσθούν στο ευρύτερο κοινό, πιθανόν να αντιγράφονταν σε ξεχωριστό χαρτί και να τοιχοκολλούνταν σε πολυσύχναστα σημεία (χειρόγραφες εφημερίδες τοίχου).
Καμία από τις χειρόγραφες εφημερίδες δεν είχε τακτικό χρόνο έκδοσης. Το ίδιο όμως συνέβαινε και με τις έντυπες εφημερίδες της επανάστασης.
Αν ληφθεί υπόψη ότι από την πρώτη έντυπη εφημερίδα Σάλπιγξ Ελληνική (Καλαμάτα) εκδόθηκαν μόνο τρία φύλλα (από την 1η έως την 20ή Αυγούστου 1821), διότι ο εκδότης της, Θεόκλητος Φαρμακίδης, αρνήθηκε να υπαχθεί στην προληπτική λογοκρισία που καθιέρωσε στην Πελοπόννησο ο αρχιστράτηγος Δημήτριος Υψηλάντης και ότι έκτοτε εμφανίστηκαν έντυπες εφημερίδες, συστηματικότερα εκδιδόμενες από τον Ιανουάριο του 1824 –εκτός του Ελληνικού Καθρέπτη που εκδιδόταν στην Ύδρα, από τον Οκτώβριο του 1821, για άγνωστο διάστημα–, είναι προφανής η μεγάλη υπηρεσία που πρόσφεραν στην επανάσταση, ιδίως κατά το πρώτο μισό της (1821-1824), οι χειρόγραφες εφημερίδες.
Οι τρεις χειρόγραφες εφημερίδες εκδίδονταν στη Ρούμελη, διανέμονταν όμως και στην Πελοπόννησο, σύμφωνα με ιστορικούς της επαναστατικής περιόδου.
Τίτος Αθανασιάδης
Η έκρηξη της επανάστασης του 1821 βρήκε τις εξεγερμένες περιοχές και τις πέραν αυτών ελληνικές χώρες χωρίς εφημερίδες, μοναδικό, τότε, μέσο ενημέρωσης του λαού, λόγω έλλειψης τυπογραφείων και πιεστηρίων.
Η έλλειψη αυτή, αν δεν υπήρχαν οι χειρόγραφες εφημερίδες, θα προκαλούσε τεράστια προβλήματα στην ενημέρωση των Ελλήνων για την πορεία της επανάστασης, τον διεθνή της αντίκτυπο, τις ανακοινώσεις των κατά τόπους προσωρινών διοικητικών οργάνων, τις οδηγίες των υπευθύνων των στρατιωτικών ηγετών και την προσπάθεια των τελευταίων να ενθαρρύνουν τον ελληνικό πληθυσμό ότι οι θυσίες του θα ανταμείβονταν σύντομα, με την απελευθέρωσή του από τον τουρκικό ζυγό.
Η πρώτη, μάλιστα, εφημερίδα του αγώνα ήταν χειρόγραφη. Εκδόθηκε στο Γαλαξίδι, μόλις την 27η Μαρτίου 1821! Ο τίτλος της παραμένει άγνωστος. Στόχευε στην ενίσχυση του ηθικού των αγωνιζομένων και αμάχων και για τον λόγο αυτό κατέφευγε πολλές φορές σε ψευδείς πληροφορίες, όπως ότι η Ρωσία κήρυξε τον πόλεμο κατά της Τουρκίας και στρατός της βρίσκεται στη Βαλκανική και κατευθύνεται προς την Ελλάδα.
Γι' αυτό όταν αποκαλύφθηκαν τα ψεύδη της πέρασε στην Ιστορία ως «ψευτοεφημερίδα». Στο μεταξύ, όμως, είχε προσφέρει πολλά στον αγώνα.
Δεν πρέπει, άλλωστε, να λησμονείται ότι ο Αλέξανδρος Υψηλάντης και ο Παπαφλέσσας αρχικά και λίγο μετά ο Δημήτριος Υψηλάντης το ίδιο ψέμα έλεγαν και για τον ίδιο λόγο.
Άλλη χειρόγραφη εφημερίδα ήταν Η Αιτωλική. Εκδιδόταν στο Μεσολόγγι από τη 10η Αυγούστου 1821, τετρασέλιδη. Εκδότης ήταν ο επαναστάτης και πολιτικός Νικόλαος Λουριώτης. Ο ίδιος υπήρξε εκδότης, την 24η Φεβρουαρίου 1822, άλλης χειρόγραφης εφημερίδας, με τίτλο Ο Αχελώος, στο Βραχώρι (Αγρίνιο). Ήταν το επίσημο φύλλο της Προσωρινής Διοίκησης Δυτικής Χέρσου Ελλάδος, της οποίας ο Λουριώτης ήταν αρχιγραμματέας, με πρόεδρο της τοπικής Συνέλευσης (Γερουσία) τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο.
Ο Αχελώος ήταν πρόδρομος της έντυπης Γενικής Εφημερίδος της Ελλάδος (1825) και της σημερινής Εφημερίδας της Κυβερνήσεως. Σ' αυτήν δημοσιεύονταν νόμοι και αποφάσεις των συνελεύσεων, ανακοινώσεις των επαναστατικών σωμάτων κ.λπ.
Ο επίσημος κυβερνητικός χαρακτήρας του Αχελώου προέκυπτε από την έντυπη παρουσία της σφραγίδας της «Γερουσίας της Δυτικής Χέρσου Ελλάδος», πάνω από τον τίτλο της εφημερίδας. Αλλά και από το περιεχόμενο του λογοτύπου, κάτω από τον τίτλο.
Πρώτος αναφέρθηκε στις χειρόγραφες εφημερίδες του αγώνα ο ιστορικός, δημοσιογράφος και επαναστάτης του '21 Ιωάννης Φιλήμων.
Αυτός όμως που ερεύνησε συστηματικά τα των χειρόγραφων εφημερίδων της επανάστασης και δημοσίευσε τα πορίσματά του στο εκδιδόμενο από τον ίδιο επιστημονικό περιοδικό Νέος Ελληνομνήμων (τόμος του έτους 1904) ήταν ο καθηγητής της Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Σπυρίδων Λάμπρος, πρωθυπουργός της Ελλάδας 1916-1917.
Οι χειρόγραφες εφημερίδες συντάσσονταν, βέβαια, από εγγραμμάτους, ενίοτε πολιτικούς και στρατιωτικούς, αντιγράφονταν από καλλιγράφους και διανέμονταν από τους λεγόμενους «πεζοδρόμους».
Είναι πιθανόν το περιεχόμενό τους –ή μέρος αυτού– να διαβαζόταν σε λαϊκές συγκεντρώσεις, ιδίως σε χωριά με μεγάλο αριθμό αναλφάβητων. Ενώ αποσπάσματα των εφημερίδων αυτών, που έπρεπε να γνωσθούν στο ευρύτερο κοινό, πιθανόν να αντιγράφονταν σε ξεχωριστό χαρτί και να τοιχοκολλούνταν σε πολυσύχναστα σημεία (χειρόγραφες εφημερίδες τοίχου).
Καμία από τις χειρόγραφες εφημερίδες δεν είχε τακτικό χρόνο έκδοσης. Το ίδιο όμως συνέβαινε και με τις έντυπες εφημερίδες της επανάστασης.
Αν ληφθεί υπόψη ότι από την πρώτη έντυπη εφημερίδα Σάλπιγξ Ελληνική (Καλαμάτα) εκδόθηκαν μόνο τρία φύλλα (από την 1η έως την 20ή Αυγούστου 1821), διότι ο εκδότης της, Θεόκλητος Φαρμακίδης, αρνήθηκε να υπαχθεί στην προληπτική λογοκρισία που καθιέρωσε στην Πελοπόννησο ο αρχιστράτηγος Δημήτριος Υψηλάντης και ότι έκτοτε εμφανίστηκαν έντυπες εφημερίδες, συστηματικότερα εκδιδόμενες από τον Ιανουάριο του 1824 –εκτός του Ελληνικού Καθρέπτη που εκδιδόταν στην Ύδρα, από τον Οκτώβριο του 1821, για άγνωστο διάστημα–, είναι προφανής η μεγάλη υπηρεσία που πρόσφεραν στην επανάσταση, ιδίως κατά το πρώτο μισό της (1821-1824), οι χειρόγραφες εφημερίδες.
Οι τρεις χειρόγραφες εφημερίδες εκδίδονταν στη Ρούμελη, διανέμονταν όμως και στην Πελοπόννησο, σύμφωνα με ιστορικούς της επαναστατικής περιόδου.
0 .
-
Ακρίδης Κατσαριδόπουλος
- Crazy poster
- Δημοσιεύσεις: 1144
Re: Μερικές αλήθειες που δεν ήξερες για το 1821
Η ελληνική επανάσταση και ο Τύπος
Η επανάσταση του '21 υπήρξε αποτέλεσμα μιας μακράς πνευματικής προπαρασκευής. Από τα μέσα του 18ου αιώνα, με εκπλήσσουσα ορμή, αρχίζει η επέλαση της νεωτερικότητας, με την εκρηκτική διεύρυνση της ελληνικής παιδείας, τόσο στην υπό οθωμανικό ζυγό Ελλάδα όσο και στον ελληνισμό της διασποράς. Ο George Finlay σημειώνει στην Ιστορία του ότι «οι άνθρωποι στην προεπαναστατική Ελλάδα που μπορούσαν να γράφουν και να διαβάζουν ήταν πολλοί περισσότεροι από οποιαδήποτε άλλη χριστιανική χώρα στην Ευρώπη». Σε αυτό το εύφορο πνευματικό έδαφος διαμορφώνεται μια πολύπλευρη εκδοτική δυναμική. Τα βλέμματα πια είναι στραμμένα στη Δύση. Η αμερικανική και η γαλλική επανάσταση και τα κελεύσματα του Διαφωτισμού πέφτουν σαν τη βροχή στη διψασμένη γη, στην όλο και διευρυνόμενη κατηγορία των μορφωμένων και οικονομικά αναπτυσσόμενων Ελλήνων. Καταγράφεται μια διαρκώς αυξανόμενη εκδοτική δραστηριότητα, μεταφραστική και πρωτότυπη. Σε αυτό το πλαίσιο κάνει και την εμφάνισή του ο ελληνικός Τύπος, με τη μορφή περιοδικών αλλά και εφημερίδων, ακολουθώντας τα αντίστοιχα πρότυπα των φιλελεύθερων ευρωπαϊκών χωρών.
Αυτό το κλίμα οδήγησε το 1811 στην έκδοση του Λόγιου Ερμή, στη Βιέννη. Όπως, άλλωστε, στη Βιέννη το 1790 εκδόθηκε και η πρώτη ελληνική εφημερίδα, με τον τίτλο Εφημερίς. Ο Λόγιος Ερμής ήταν από κάθε άποψη η εμβληματική, εκδοτική κίνηση στην προεπαναστατική Ελλάδα. Εμπνευστής και δημιουργός του εγχειρήματος υπήρξε ο Αδαμάντιος Κοραής. Πρώτος διευθυντής, ο Άνθιμος Γαζής, ενώ τον διαδέχτηκαν ο Θεόκλητος Φαρμακίδης και ο Κωνσταντίνος Κοκκινάκης. Προσδιορίστηκε εξαρχής ως 15θήμερο φιλολογικό περιοδικό, που εκδιδόταν από το 1811 έως το 1821, όταν, μετά την έκρηξη της επανάστασης, το έκλεισε η αυστριακή λογοκρισία.
Αποσκοπούσε, σύμφωνα με τις απόψεις του Κοραή και τα προτάγματα του Διαφωτισμού, στην προετοιμασία του πνευματικού υποστρώματος για την εθνική αναγέννηση των Ελλήνων. Κυκλοφορούσε σε περισότερες από σαράντα ελληνικές ή ευρωπαϊκές πόλεις. Τυπώθηκαν συνολικά 209 τεύχη, με 5.131 σελίδες, και καταγράφηκαν 918 συνεργάτες. Ο Κοραής δεν έκρυψε ποτέ ότι θεωρούσε την Επανάσταση του '21 «πρόωρη», ότι έπρεπε να προηγηθεί η μακρά πνευματική-ιδεολογική προπαρασκευή και τοποθετούσε ως πιο ώριμο σημείο το 1850. Όμως, κατά τον νόμο της ετερογονίας των σκοπών, ενώ ο Λόγιος Ερμής δεν κήρυττε την επανάσταση, απεδείχθη ένας πολύτιμος μοχλός δικτύωσης και ανάπτυξης φρονήματος για τους επαναστάτες.
Στην ίδια την επανάσταση τώρα, ο Τύπος διαδραμάτισε ιδιαίτερο ρόλο. Εκδόθηκαν από το 1821 έως το 1828 τουλάχιστον δέκα εφημερίδες, ορισμένες χειρόγραφες. Μια αδρή παρουσίαση του επαναστατικού Τύπου από την καθηγήτρια Αικατερίνη Κουμαριανού υπάρχει στον Γ ́ τόμο της «Ιστορίας του Νέου Ελληνισμού», εκδόσεις Νέα Γράμματα, σελ. 311-344.
Το δεύτερο διαμάντι είναι η πρώτη έκδοση εφημερίδας, σε ελληνικό ελεύθερο έδαφος, η περίφημη Σάλπιγξ Ελληνική, της οποίας το πρώτο φύλλο τυπώνεται τον Αύγουστο του 1821 στην Καλαμάτα, σε ένα μικρό ξύλινο τυπογραφείο που είχε φέρει μαζί του ο Δημήτριος Υψηλάντης, ανατύπωση της οποίας φυλάσσεται στη Βιβλιοθήκη της ΕΣΗΕΑ. Εκδότης, διευθυντής και βασικός συντάκτης, ο Θεόκλητος Φαρμακίδης. Η ύλη είναι κυρίως επίσημα έγγραφα και πολεμικά ανακοινωθέντα από την Πελοπόννησο και τη Στερεά.
Αναγγέλλοντας ο Φαρμακίδης την επικείμενη έκδοση της εφημερίδας, ως «επιστάτης και εκδότης», διατυπώνει ένα είδος μανιφέστου, τόσο για την αναγκαιότητα της έκδοσης όσο και για τη δεοντολογία που πρέπει να τη διέπει.
Ωστόσο, το εγχείρημα δεν μακροημέρευσε, για λόγους που ευδοκιμούν εν αφθονία ως σήμερα στο τοπίο του ελληνικού Τύπου. Ο Φαρμακίδης ήλθε σε σύγκρουση με την ιδιοκτησία, τον Δημήτριο Υψηλάντη και τις απόψεις του. Ο Υψηλάντης επιχείρησε προληπτική λογοκρισία, όπως θα λέγαμε σήμερα, ο Φαρμακίδης παραιτήθηκε, και έκλεισε η εφημερίδα.
Η επανάσταση του '21 υπήρξε αποτέλεσμα μιας μακράς πνευματικής προπαρασκευής. Από τα μέσα του 18ου αιώνα, με εκπλήσσουσα ορμή, αρχίζει η επέλαση της νεωτερικότητας, με την εκρηκτική διεύρυνση της ελληνικής παιδείας, τόσο στην υπό οθωμανικό ζυγό Ελλάδα όσο και στον ελληνισμό της διασποράς. Ο George Finlay σημειώνει στην Ιστορία του ότι «οι άνθρωποι στην προεπαναστατική Ελλάδα που μπορούσαν να γράφουν και να διαβάζουν ήταν πολλοί περισσότεροι από οποιαδήποτε άλλη χριστιανική χώρα στην Ευρώπη». Σε αυτό το εύφορο πνευματικό έδαφος διαμορφώνεται μια πολύπλευρη εκδοτική δυναμική. Τα βλέμματα πια είναι στραμμένα στη Δύση. Η αμερικανική και η γαλλική επανάσταση και τα κελεύσματα του Διαφωτισμού πέφτουν σαν τη βροχή στη διψασμένη γη, στην όλο και διευρυνόμενη κατηγορία των μορφωμένων και οικονομικά αναπτυσσόμενων Ελλήνων. Καταγράφεται μια διαρκώς αυξανόμενη εκδοτική δραστηριότητα, μεταφραστική και πρωτότυπη. Σε αυτό το πλαίσιο κάνει και την εμφάνισή του ο ελληνικός Τύπος, με τη μορφή περιοδικών αλλά και εφημερίδων, ακολουθώντας τα αντίστοιχα πρότυπα των φιλελεύθερων ευρωπαϊκών χωρών.
Αυτό το κλίμα οδήγησε το 1811 στην έκδοση του Λόγιου Ερμή, στη Βιέννη. Όπως, άλλωστε, στη Βιέννη το 1790 εκδόθηκε και η πρώτη ελληνική εφημερίδα, με τον τίτλο Εφημερίς. Ο Λόγιος Ερμής ήταν από κάθε άποψη η εμβληματική, εκδοτική κίνηση στην προεπαναστατική Ελλάδα. Εμπνευστής και δημιουργός του εγχειρήματος υπήρξε ο Αδαμάντιος Κοραής. Πρώτος διευθυντής, ο Άνθιμος Γαζής, ενώ τον διαδέχτηκαν ο Θεόκλητος Φαρμακίδης και ο Κωνσταντίνος Κοκκινάκης. Προσδιορίστηκε εξαρχής ως 15θήμερο φιλολογικό περιοδικό, που εκδιδόταν από το 1811 έως το 1821, όταν, μετά την έκρηξη της επανάστασης, το έκλεισε η αυστριακή λογοκρισία.
Αποσκοπούσε, σύμφωνα με τις απόψεις του Κοραή και τα προτάγματα του Διαφωτισμού, στην προετοιμασία του πνευματικού υποστρώματος για την εθνική αναγέννηση των Ελλήνων. Κυκλοφορούσε σε περισότερες από σαράντα ελληνικές ή ευρωπαϊκές πόλεις. Τυπώθηκαν συνολικά 209 τεύχη, με 5.131 σελίδες, και καταγράφηκαν 918 συνεργάτες. Ο Κοραής δεν έκρυψε ποτέ ότι θεωρούσε την Επανάσταση του '21 «πρόωρη», ότι έπρεπε να προηγηθεί η μακρά πνευματική-ιδεολογική προπαρασκευή και τοποθετούσε ως πιο ώριμο σημείο το 1850. Όμως, κατά τον νόμο της ετερογονίας των σκοπών, ενώ ο Λόγιος Ερμής δεν κήρυττε την επανάσταση, απεδείχθη ένας πολύτιμος μοχλός δικτύωσης και ανάπτυξης φρονήματος για τους επαναστάτες.
Στην ίδια την επανάσταση τώρα, ο Τύπος διαδραμάτισε ιδιαίτερο ρόλο. Εκδόθηκαν από το 1821 έως το 1828 τουλάχιστον δέκα εφημερίδες, ορισμένες χειρόγραφες. Μια αδρή παρουσίαση του επαναστατικού Τύπου από την καθηγήτρια Αικατερίνη Κουμαριανού υπάρχει στον Γ ́ τόμο της «Ιστορίας του Νέου Ελληνισμού», εκδόσεις Νέα Γράμματα, σελ. 311-344.
Το δεύτερο διαμάντι είναι η πρώτη έκδοση εφημερίδας, σε ελληνικό ελεύθερο έδαφος, η περίφημη Σάλπιγξ Ελληνική, της οποίας το πρώτο φύλλο τυπώνεται τον Αύγουστο του 1821 στην Καλαμάτα, σε ένα μικρό ξύλινο τυπογραφείο που είχε φέρει μαζί του ο Δημήτριος Υψηλάντης, ανατύπωση της οποίας φυλάσσεται στη Βιβλιοθήκη της ΕΣΗΕΑ. Εκδότης, διευθυντής και βασικός συντάκτης, ο Θεόκλητος Φαρμακίδης. Η ύλη είναι κυρίως επίσημα έγγραφα και πολεμικά ανακοινωθέντα από την Πελοπόννησο και τη Στερεά.
Αναγγέλλοντας ο Φαρμακίδης την επικείμενη έκδοση της εφημερίδας, ως «επιστάτης και εκδότης», διατυπώνει ένα είδος μανιφέστου, τόσο για την αναγκαιότητα της έκδοσης όσο και για τη δεοντολογία που πρέπει να τη διέπει.
Ωστόσο, το εγχείρημα δεν μακροημέρευσε, για λόγους που ευδοκιμούν εν αφθονία ως σήμερα στο τοπίο του ελληνικού Τύπου. Ο Φαρμακίδης ήλθε σε σύγκρουση με την ιδιοκτησία, τον Δημήτριο Υψηλάντη και τις απόψεις του. Ο Υψηλάντης επιχείρησε προληπτική λογοκρισία, όπως θα λέγαμε σήμερα, ο Φαρμακίδης παραιτήθηκε, και έκλεισε η εφημερίδα.
0 .
-
Ακρίδης Κατσαριδόπουλος
- Crazy poster
- Δημοσιεύσεις: 1144
Re: Μερικές αλήθειες που δεν ήξερες για το 1821
Προσπάθειες ελληνοαλβανικής συνεργασίας
Οι μεμονωμένες συνεργασίες ήταν δεδομένες από τα προεπαναστατικα χρόνια με γνωστότερη τη συμμετοχή Τουρκαλβανών στο σώμα του Νικοτσάρα το 1808. Παρόμοια ήταν η περίπτωση των τουρκαλβανών σωματοφυλάκων του Πλαπούτα. Είχαν αυτομολήσει κι αυτοί κατά την πολιορκία της Τριπολιτσάς και ανδραγάθησαν συμπολεμώντας με τους Έλληνες. Όμως το πραγματικό ζητούμενο ήταν μια στρατηγική συμφωνία με τους Τουρκαλβανούς, σαν τη βραχύβια που είχε επιτευχθεί το 1821, κατά τη διάρκεια του πολέμου της Πύλης και του Αλή πασά, μια συμφωνία που ήταν τόσο επιθυμητή, ώστε να φαίνεται τελικά και δυνατή. Οι Έλληνες παρατηρούσαν με ενδιαφέρον την απείθεια και την αναρχία των Αλβανών, που τους οδηγούσαν σε λιποταξίες από τα τουρκικά στρατόπεδα. Η «αχρεία» κατάσταση των σχέσεων ερμηνευόταν ως μια γενική δυσαρέσκεια του γένους τους προς την Πύλη, που προοιωνιζόταν εξελίξεις για το μέλλον του τόπου. Ποιο ήταν το μέλλον αυτό; Το 1822 το Εκτελεστικό έδωσε άδεια στους Σουλιώτες να διαπραγματευτούν ωφέλιμες συμφωνίες μεταξύ των Αλβανών, Χριστιανών και Μουσουλμάνων, με ενδιάμεσους τους «εκλαμπρότατους» Χουσεΐν πασά (προφανώς εγγονό του Αλή πασά) και τον Μούρτο Τσάλη, παλαιούς τους γνώριμους. Οι Σουλιώτες ήταν ενδεδειγμένοι ως συνδετικός κρίκος, αφού το ένδυμα, η οπλοφορία, το ανάστημα και η διάλεκτος των Αλβανών δεν διέφερε ποσώς των Σουλιωτών. Όμως η τεκμηρίωση της προσέγγισης ήταν πιο σύνθετη υπόθεση. Στηριζόταν στη διαφορά των αλβανών Μουσουλμάνων με τους ασιανούς Τούρκους, τους «Χαλντούπηδες», στην ελληνοαλβανική κοινότητα των ηθών, τη φιλία αλλά και στην προσδοκία της αλβανικής ανεξαρτησίας.
Ότι ο ίσκιος ήταν μικρός ερχόταν να το τεκμηριώσει η άποψη ότι το θρησκευτικό αίσθημα των Αλβανών ήταν ασθενές ως επείσακτο, σχετικά πρόσφατο και νωπό στη μνήμη των κατοίκων. Το κίνητρο της σύμπραξής τους με το Ισλάμ ήταν η χρηματική απολαβή. Κατά βάθος, πίστευαν οι Έλληνες, πως υπήρχε μίσος. Αυτό εξηγούσε και τις προδοσίες. Όμως όλα τα σχέδια ελληνοαλβανικής συνεργασίας κατά τη διάρκεια της Επανάστασης δεν κατέληξαν πουθενά, αφού οι Έλληνες δεν διέθεταν τους χρυσούς μισθούς. Αντίθετα, προσπαθούσαν να διαχειριστούν την πενία τους με κάθε μέσο.
Οι μεμονωμένες συνεργασίες ήταν δεδομένες από τα προεπαναστατικα χρόνια με γνωστότερη τη συμμετοχή Τουρκαλβανών στο σώμα του Νικοτσάρα το 1808. Παρόμοια ήταν η περίπτωση των τουρκαλβανών σωματοφυλάκων του Πλαπούτα. Είχαν αυτομολήσει κι αυτοί κατά την πολιορκία της Τριπολιτσάς και ανδραγάθησαν συμπολεμώντας με τους Έλληνες. Όμως το πραγματικό ζητούμενο ήταν μια στρατηγική συμφωνία με τους Τουρκαλβανούς, σαν τη βραχύβια που είχε επιτευχθεί το 1821, κατά τη διάρκεια του πολέμου της Πύλης και του Αλή πασά, μια συμφωνία που ήταν τόσο επιθυμητή, ώστε να φαίνεται τελικά και δυνατή. Οι Έλληνες παρατηρούσαν με ενδιαφέρον την απείθεια και την αναρχία των Αλβανών, που τους οδηγούσαν σε λιποταξίες από τα τουρκικά στρατόπεδα. Η «αχρεία» κατάσταση των σχέσεων ερμηνευόταν ως μια γενική δυσαρέσκεια του γένους τους προς την Πύλη, που προοιωνιζόταν εξελίξεις για το μέλλον του τόπου. Ποιο ήταν το μέλλον αυτό; Το 1822 το Εκτελεστικό έδωσε άδεια στους Σουλιώτες να διαπραγματευτούν ωφέλιμες συμφωνίες μεταξύ των Αλβανών, Χριστιανών και Μουσουλμάνων, με ενδιάμεσους τους «εκλαμπρότατους» Χουσεΐν πασά (προφανώς εγγονό του Αλή πασά) και τον Μούρτο Τσάλη, παλαιούς τους γνώριμους. Οι Σουλιώτες ήταν ενδεδειγμένοι ως συνδετικός κρίκος, αφού το ένδυμα, η οπλοφορία, το ανάστημα και η διάλεκτος των Αλβανών δεν διέφερε ποσώς των Σουλιωτών. Όμως η τεκμηρίωση της προσέγγισης ήταν πιο σύνθετη υπόθεση. Στηριζόταν στη διαφορά των αλβανών Μουσουλμάνων με τους ασιανούς Τούρκους, τους «Χαλντούπηδες», στην ελληνοαλβανική κοινότητα των ηθών, τη φιλία αλλά και στην προσδοκία της αλβανικής ανεξαρτησίας.
ΚΡΥΦΟ ΚΕΙΜΕΝΟ: ΕΜΦΑΝΙΣΗ
Ότι ο ίσκιος ήταν μικρός ερχόταν να το τεκμηριώσει η άποψη ότι το θρησκευτικό αίσθημα των Αλβανών ήταν ασθενές ως επείσακτο, σχετικά πρόσφατο και νωπό στη μνήμη των κατοίκων. Το κίνητρο της σύμπραξής τους με το Ισλάμ ήταν η χρηματική απολαβή. Κατά βάθος, πίστευαν οι Έλληνες, πως υπήρχε μίσος. Αυτό εξηγούσε και τις προδοσίες. Όμως όλα τα σχέδια ελληνοαλβανικής συνεργασίας κατά τη διάρκεια της Επανάστασης δεν κατέληξαν πουθενά, αφού οι Έλληνες δεν διέθεταν τους χρυσούς μισθούς. Αντίθετα, προσπαθούσαν να διαχειριστούν την πενία τους με κάθε μέσο.
0 .
-
Ακρίδης Κατσαριδόπουλος
- Crazy poster
- Δημοσιεύσεις: 1144
Re: Μερικές αλήθειες που δεν ήξερες για το 1821
Η μοναρχία στην Ελλάδα: Στον 20ο αιώνα, η χώρα θα σπαρασσόταν από τον «εθνικό διχασμό» μεταξύ ρεπουμπλικάνων και βασιλικών. Αλλά τη δεκαετία του 1820 οι καθαυτό ρεπουμπλικάνοι ήταν μικρή μειοψηφία και η μεγάλη πλειονότητα των Ελλήνων αποδέχτηκε την αναπόφευκτη έλευση ξένου βασιλιά. Κάποιοι καταλάβαιναν πως αυτό ήταν το τίμημα της ευρωπαϊκής προστασίας, αλλά για πολλούς ήταν απλώς η φύση των πραγμάτων, σε απόλυτη συνέπεια με τις προφητικές παραδόσεις για την εθνική παλιγγενεσία.
0 .
-
Ακρίδης Κατσαριδόπουλος
- Crazy poster
- Δημοσιεύσεις: 1144
Re: Μερικές αλήθειες που δεν ήξερες για το 1821
25η Μαρτίου 1821: Ο λόγος που γιορτάζουμε μια μέρα όπου δεν έγινε… τίποτα
Σήμερα (25/3), όπως και κάθε χρόνο, γιορτάζουμε την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, όταν μετά από σχεδόν 400 χρόνια σκλαβιάς οι Έλληνες ξεσηκώθηκαν έναντι του τουρκικού ζυγού, ζητώντας την ελευθερία, ή το θάνατό τους.
Τι συνέβη, άραγε, στις 25 Μαρτίου του 1821 και την έχουμε αναδείξει ως την ημέρα της εθνικής μας εορτής; Τίποτα απολύτως λένε οι ιστορικοί. Ή σχεδόν τίποτα, για να είμαστε ακριβείς, πέρα από κάποιες αψιμαχίες. Κανένα σπουδαίο πολεμικό γεγονός που να δικαιολογεί αυτή την επιλογή. Ούτε καν η ύψωση του λαβάρου της Μονής της Αγίας Λαύρας και η ορκωμοσία των παλληκαριών από τον Παλαιών Πατρών Γερμανό.
Το περιστατικό της Αγίας Λαύρας είναι ένας εθνικός μύθος. Τον οφείλουμε στον γάλλο περιηγητή και ιστορικό Φρανσουά Πουκεβίλ (1770-1838), ο οποίος συνέγραψε την τετράτομη Ιστορία της Αναγεννήσεως της Ελλάδος (1824). Η ιστορία διαδόθηκε από στόμα σε στόμα, αλλά και μέσω του πίνακα Ο Όρκος της Αγίας Λαύρας (1851) του σημαντικού έλληνα ζωγράφου Θεόδωρου Βρυζάκη (1814-1878).
Άλλωστε και ο ίδιος ο Παλαιών Γερμανός δεν αναφέρει λέξη για το περιστατικό στα απομνημονεύματά του. Είναι ιστορικά εξακριβωμένο ότι εκείνη την ημέρα δεν βρισκόταν στη Μονή της Αγίας Λαύρας, αλλά στην Πάτρα, όπου όντως όρκισε τους επαναστάτες της περιοχής στην Πλατεία του Αγίου Γεωργίου.
Η επέτειος να γιορτάζουμε τον εθνικό ξεσηκωμό στις 25 Μαρτίου καθιερώθηκε στις 15 Μαρτίου 1838 από τον βασιλιά Όθωνα, προκειμένου να συνδεθεί με το εκκλησιαστικό γεγονός του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου.
Στην πραγματικότητα, η Επανάσταση δεν ξεκίνησε στις 25 Μαρτίου 1821, αλλά λίγες μέρες νωρίτερα στην Πελοπόννησο, μία περιοχή με συμπαγείς ελληνικούς πληθυσμούς και μικρή στρατιωτική παρουσία των Τούρκων. Ο στρατιωτικός και πολιτικός διοικητής της Πελοποννήσου (Μόρα Βαλεσί) Χουρσίτ Πασάς βρισκόταν στα Γιάννινα για να εξοντώσει τον Αλή Πασά, ο οποίος είχε αυτονομηθεί από την Υψηλή Πύλη. Πριν από την αναχώρησή του, ο Χουρσίτ είχε λάβει διαβεβαιώσεις από τους προεστούς του Μοριά ότι οι φήμες που κυκλοφορούσαν για τον επικείμενο ξεσηκωμό των ραγιάδων ήταν ανυπόστατες.
Αχαιοί και Μανιάτες ερίζουν για το ποιος έριξε την πρώτη τουφεκιά του εθνικού ξεσηκωμού. Στις 21 Μαρτίου αρχίζει η πολιορκία των Καλαβρύτων από τον Σωτήρη Χαραλάμπη και τους Πετμεζαίους. Είναι η πρώτη πολεμική ενέργεια της Επανάστασης και θα λήξει νικηφόρα μετά από πέντε ημέρες.
Στις 23 Μαρτίου οι Μανιάτες υπό την αρχηγία του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη και τη συνεπικουρία του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη καταλαμβάνουν την Καλαμάτα και με διακήρυξή τους κάνουν γνωστό στη διεθνή κοινότητα τον ξεσηκωμό των Ελλήνων. Την ίδια ημέρα, οι άνδρες του Αντρέα Λόντου θέτουν υπό τον έλεγχό τους τη Βοστίτσα (σημερινό Αίγιο), ενώ επαναστατικός αναβρασμός επικρατεί στην Πάτρα. Από την Κωνσταντινούπολη με προορισμό το Άγιο Όρος αναχωρεί ο σερραίος έμπορος και φλογερός πατριώτης Εμμανουήλ Παππάς, προκειμένου να ξεκινήσει την Επανάσταση στη Μακεδονία.
Η 23η Μαρτίου είναι ο πρώτος σημαντικός σταθμός του εθνικού αγώνα και θα μπορούσε κάλλιστα να είχε πάρει τη θέση της 25ης Μαρτίου στο εορταστικό καλεντάρι της χώρας μας.
Ο ξεσηκωμός των υπόδουλων Ελλήνων κατά του Οθωμανού δυνάστη για ελευθερία και αυτοδιάθεση το 1821, υπήρξε το πιο σημαντικό γεγονός στην ιστορία της Νεώτερης Ελλάδας. Η Ελληνική Επανάσταση ήταν η αφετηρία της εθνικής παλιγγενεσίας, καθώς πέτυχε την ίδρυση του Ελληνικού Κράτους και συνεπώς την παρουσία της Ελλάδας, ύστερα από έκλειψη αιώνων, στον πολιτικό χάρτη του κόσμου.
Η Ελληνική Επανάσταση υπήρξε κι ένα από τα κομβικά σημεία της ευρωπαϊκής ιστορίας του 19ου αιώνα, καθώς ήταν η αφετηρία για τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, που ούτως ή άλλως βρισκόταν σε φάση παρακμής.
Η Επανάσταση ξεκίνησε ουσιαστικά τον Φλεβάρη του 1821 στις παραδουνάβιες ηγεμονίες από τον Αλέξανδρο Υψηλάντη και ενδυναμώθηκε στην Πελοπόννησο τον επόμενο μήνα με την απελευθέρωση της Καλαμάτας (23 Μαρτίου) και την Προκήρυξη των επαναστατημένων Ελλήνων προς την ευρωπαϊκή κοινή γνώμη, ότι ξεσηκώθηκαν για την ελευθερία τους. Και παρά την αποτυχία του Υψηλάντη στη Μολδοβλαχία, η σπίθα της επανάστασης άναψε για τα καλά στην Πελοπόννησο, ένα από τα πιο καθυστερημένα τμήματα του ελληνισμού κι επεκτάθηκε σ’ όλο τον ελλαδικό χώρο.
https://www.alfavita.gr/ekpaideysi/4426 ... tipota?amp
0 .