Βυζαντινή ιστορία

[Τλαξκαλτέκος]

Ο όρος Αχαιοί στον άγιο Νικόλαο Καβάσιλα :

Μέσα στο κείμενο απαντά επιπλέον η φράση "ὑῖες σύμπαντες Ἀχαιῶν" , με την οποία νοείται όλο το έθνος των Ελλήνων, καθώς το επεξηγεί και παρακάτω ο ίδιος με το να συμπεριλαμβάνει σε αυτούς Θεσσαλούς, Μακεδόνες, Ευρωπαίους καὶ Ἀχαιούς ἄλλους. Το παράξενο όμως στην συγκεκριμένη φράση είναι το ότι περιλαμβάνει και την λέξη “Ευρωπαίοι”. Ο όρος πάλι Αχαιοί χρησιμοποιείται στα έπη του Ομήρου με την έννοια των κατοίκων της Μεσημβρινής Θεσσαλίας, καθώς και της βόρειας Πελοποννήσου. Αυτούς όλους καλεί ο Καβάσιλας να πανηγυρίσουν την μνήμη του αθλοφόρου θεοπρεπώς, «μετά φανών και λαμπάδων». Ο όρος “Έλλην” τον οποίο χρησιμοποιεί ο Καβάσιλας είναι δείγμα των ανανεωτικών εκείνων τάσεων που επιχειρούν να αφυπνίσουν την εθνική αφύπνιση του ελληνικού γένους, το οποίο απειλούνταν από αλλεπάλληλες εχθρικές επιδρομές από τους Οθωμανούς και τους Σέρβους.

σελ. 84 ( 85 )
https://ikee.lib.auth.gr/record/337393/ ... -33879.pdf

Ίσως με τον όρο "Ευρωπαίοι" να εννοεί τους ελληνόφωνους της Νοτιοανατολικής Θράκης.
https://en.wikipedia.org/wiki/Europa_(Roman_province)

Έχει κι άλλα ωραία η παραπάνω εργασία.

ΚΡΥΦΟ ΚΕΙΜΕΝΟ: ΕΜΦΑΝΙΣΗ

(...)χαρακτηρίζει την Θεσσαλονίκη, ως καθέδρα «απάσης Θετταλίας και Μακεδονίας» αλλά και ως σπουδαιότερη πόλη της Ελλάδος, ως «βουλή των Ελληνίδων»(...) : Ἡ γὲ δὴ πόλις προκάθηται μὲν Θετταλίας καὶ Μακεδονίας ἁπάσης, τὴν δὲ ἐπωνυμίαν ἐντεῦθεν μετὰ τῆς νίκης ἀξιουμένην, (…) οὐ Θετταλίας μόνον οὐδ' ἧς τινος ἄν βούλῃ τῶν Ἑλληνίδων, ἀλλὰ διὰ πάσης αὐτῆς Ἑλλάδος νικῶσαν ὄψεται.

Το εγκώμιό του αν και προξένησε αρνητικές εντυπώσεις [ από φίλους του Μετοχίτη ] στην Θεσσαλονίκη, φαίνεται πως στην Πόλη είχε ιδιαίτερη απήχηση . Δεύτερη φορά λοιπόν στέλνει εγκώμιο παραλείποντας την σχετική σύγκριση [ του αγίου Δημητρίου με τον Χριστό ] αλλά και πάλι χωρίς σημαντικές διαφορές, λόγω πυρετώδους ασθενείας . Γι' αυτό και ο Νικόλαος Καβάσιλας φοβάται μήπως ξανά αποτελέσει το κείμενό του αφορμή ψόγου από τους “Έλληνες” ( " Καὶ διὰ ταῦτα δὴ μὴ κεκαθαρμένος οὐ τὸ νῦν ἔχων ἧκε. Μὴ φανεὶς οὕτως ἔχων, λυπήσῃ τοὺς ἐν ἡμῖν Ἕλληνας". )

Και γενικά πολύ ωραίος ο Καβάσιλας

ΚΡΥΦΟ ΚΕΙΜΕΝΟ: ΕΜΦΑΝΙΣΗ

Ο πολιούχος της Θεσσαλονίκης, μητροπόλεως της Μακεδονίας, άγιος Δημήτριος, πρωτεργάτης των νικών των Θεσσαλονικέων κατά των βαρβάρων, κοσμεί την Ελλάδα μ' αυτές. ( Νικολάου Καβάσιλα προσφώνημα 87, κεφ. 23: «Δημήτριος ἦν ἐξ ἀνθρώπων, οὐ μόνον βαρβάροις φόβον ἐνθείς, καὶ ταῖς ἐκεῖθεν νίκαις τὴν Ἑλλάδα κοσμήσας...» )

Η Θεσσαλονίκη συγκρινόμενη με τις άλλες πόλεις της αυτοκρατορίας, στις αρχές του 10ου αιώνα, σε ό,τι αφορά την πνευματική δραστηριότητα και τη μόρφωση όχι μόνο δεν υστερεί αλλά διακρίνεται. -Νικολάου Καβάσιλα προσφώνημα εις τον ένδοξον του Χριστού μεγαλομάρτυρα Δημήτριον τον μυροβλήτην, έκδ. Θεοφ. Ἰωάννου, Μνημεῖα ἁγιολογικά, Βενετία 1884, 67-114, 70 κεφ. 4-5: Πολλῶν γὰρ ὄντων ἃ κεκόσμηκε τὴν πόλιν, μέγιστον εἰς ἐπαίνους καὶ αὐτῇ μάλα πρὸς τρόπου, τὸ καὶ λόγων δυνάμει δυνηθῆναι διενέγκαι τοσοῦτον, ὡς ἐνθένδε μᾶλλον ἢ τῶν ἄλλων ἔχειν τὸ θαῦμα. Οὕτω γὰρ Ἑλληνίδων διαφερόντως λόγων μετέχει, καὶ τοσοῦτον αὐτῇ περίεστι καί τουτωνὶ τῶν χαρίτων, ὥστ' αὐτήν μὲν ἑαυτῇ πρὸς ταυτηνὶ τὴν εὐδαιμονίαν ἀρκεῖν, αἰτίαν δὲ καὶ ταῖς ἄλλαις τουτωνὶ δυνηθῆναι γενέσθαι, καθάπερ ἀποικίαν τινά ποιησαμένην τοὺς λόγους κατά τους Άθήνησι τῆς πόλεως ἀρχηγούς. Οὔκουν οὐκ ἔστιν οὐδείς, οἶμαι, τῶν νῦν ἁπανταχοῦ τῆς ἡμετέρας Ἑλλήνων, ὅς οὐχ ὥσπερ εἰς πρόγονον τήν πόλιν ἀνάγει, καὶ τῆς ἔν αὐτῷ μούσης μητέρα τίθεται, καί γε σεμνός ἡγεῖται δόξειν τὸ γένος εἰπών. Ρήτορας δὲ ἀγαθούς, ἢ τοὺς Πλάτωνος καὶ Ἀριστοτέλους ἑταίρους, τίς οὕτω πασῶν ἑκάστοτε τίκτει, ὥσπερ ἀναγκαίαν τινα φοράν τῷ βίω ταυτηνί συντελοῦσα, παντοδαπῶν μὲν λόγων τεχνίτας, βιβλία δὲ τίκτοντας μουσῶν μεν καί χαρίτων ὡς εἰπεῖν πρυτανεῖα, παισὶ δὲ Ἑλλήνων ραστώνην; οἷς οὐκ ἔστιν ὅς συγγεγονώς, οὐκ ἀμείνων ἐφάνη, καὶ τὴν γλῶτταν ἀγαθὸς ἐγένετο κατ' Εὐριπίδην, καὶ εἰ ἄμουσος ἦν τὸ πρίν, καὶ τὴν Ἑλλήνων εὐθὺς ἀφῆκε, τῶν βιβλίων κινούντων ὥσπερ ἅ φασι τῶν ὑδάτων, μένος μαντικῆς τοῖς γευομένοις ἐμπνεῖν. Ὀρφέως γε μὴν μουσικήν καὶ τὴν κατ' αὐτήν ἁρμονίαν καὶ τὸ ἐπαγωγόν καὶ τὸ θέλγειν καί πάντα ταῦτα, οὐδέσιν ἄλλοις εἰκάσαις ἄν ἐντυχών.
https://www.myriobiblos.gr/texts/greek/ ... eoria.html

[Τλαξκαλτέκος]

Δυο αποσπάσματα του βυζαντινολόγου Αλέξιου Σαββίδη από άρθρο του για τον Κλόβι Α΄και τους Μεροβίγγειους στο παλαιό περιοδικό Στρατιωτική Ιστορία των εκδόσεων Περισκόπιο.

---------------------------------



περιοδικό Στρατιωτική Ιστορία, τεύχος 62, εκδόσεις Περισκόπιο, Αλίσια Σίμπσον ( διδάκτωρ πανεπιστήμιο Μρίστολ ) , Η ελληνική αντίσταση στην εισβολή των Φράγκων - Η περίπτωση της Μονεμβασίας

Φαίνεται πως την αυγή του 13ου αι. Μονεμβασιά ήταν ημι-αυτόνομη πόλη εντός της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας σύμφωνα με τον μητροπολίτη Μονεμβασίας Κύριλλο ( 15ος αι. ) αλλά και άλλες πηγές.

[Τλαξκαλτέκος]

Eka Tchkoidze(Tbilisi)
Ο Όρος “Έλληνας/Ελλάδα” στα Γεωργιανά Αγιολογικά Κείμενα του 11ουΑιώνα και η Επικρατούσα Ιστορική Πραγματικότητα της Εποχής

Επιβάλλεται να σημειωθεί εξ αρχής πως στις μεσαιωνικές γεωργιανές πηγές το Βυζάντιο αναφέρεται ως საბერძნეთი Saberdzneti, ο κάτοικός του ως ბერძენი Berdzeni (η σημερινή έννοια της λέξης είναι Έλληνας/Ελληνίδα). Έτσι, Έλληνας είναι ο κάτοικος και της αρχαίας Ελλάδας και του Βυζαντίου.
Με τον ίδιο όρο αναφέρεται και η αρχαία Ελλάδα και το κράτος του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Στις γεωργιανές πηγές, αν και σπάνια, και ο όρος Ρώμη απαντά ως συνώνυμο του Βυζαντίου και ο Ρωμαίος ως συνώνυμο του Βυζαντινού.
Στα υπό εξέταση κείμενα εκτός από τους όρους Έλληνας/Ελλάδα αναφέρονται άλλοι όροι/τοπωνύμια που αξίζουν να γίνουν αντικείμενο ειδικής μελέτης: სპარსეთი/Περσία –έτσι αναφέρεται το χαλιφάτο των Αράβων· (...)
Ο Βυζαντινός αυτοκράτορας στις γεωργιανές πηγές αναφέρεται ως მეფებერძენთა mepe berdzenta (βασιλιάς των Ελλήνων)
(...)

https://docplayer.gr/207101429-O-oros-e ... pohis.html
Έλληνες = βυζαντινοί
Έλληνες = ορθόδοξοι , σε αντιδιαστολή με τους Λατίνους/Ρωμαίους/Δυτικούς
Ελλάδα = Βυζαντινό Κράτος
χώρα της Ρώμης, Ρωμαίοι = Λατίνοι
Ρωμαίοι = Βυζαντινοί, σε αντιδιαστολή με τους Αρμένιους

Στη συνάντηση αυτή η πρώτη ερώτηση του αυτοκράτορα αφορά στις τυχόν θρησκευτικές διαφορές μεταξύ Ελλήνων-Γεωργιανών θέτοντας την εξής ερώτηση: “διαφέρει καθόλου η δική σας θρησκεία από την τέλεια και αλάνθαστη θρησκεία των Ελλήνων“ ; 8Σε αυτό το σημείο ενδιαφέρον έχει το γεγονός ότι γίνεται ο θρησκευτικός προσδιορισμός με γνώμονα την εθνική καταγωγή. Ο αυτοκράτορας θέλει να μάθει τις διαφορές ανάμεσα στη θρησκεία των συμπατριωτών του Γεωργίου Αγιορείτου (“της δικής σας [θρησκείας]“) και των Ελλήνων. Ο Γεώργιος ακολουθεί την ίδια γραμμή και επειδή ο ίδιος είναι Γεωργιανός στην επακόλουθη πρόταση χρησιμοποιεί την έκφραση με προσωπική αντωνυμία: “η ορθή πίστη του γένους ημών“ .( Το ότι στον Βίο αυτό χρησιμοποιείται το ”εμείς” με τη γενική εθνική έννοια και εννοούνται όλοι οι εθνικά Γεωργιανοί, είναι εντελώς καινούρια φάση της εθνικής αυτοσυνείδησης και αυτοπροσδιορισμού των Γεωργιανών.) Στη συζήτηση αυτή ο Γεώργιος αναφέρθηκε στις αιτίες που προκάλεσαν κάποιες παραποιήσεις σε ορισμένα δογματικού χαρακτήρα συγγράμματα τα οποία μεταφράστηκαν πριν την ίδρυση της Ιβήρων από διάφορους Γεωργιανούς λογίους. Είναι αξιοσημείωτο ότι ο Γεώργιος το χρεώνει στην απόσταση: “δεδομένου ότι η χώρα μας ήταν μακριά από τη χώρα της Ελλάδας, είχαν φυτρώσει σπέρματα κακίας ανάμεσά μας, σπέρματα αισχρά των Αρμενίων”. Επειδή το Βυζάντιο, δηλαδή το κέντρο της ορθής (= δυοφυσιτικής) πίστης ήταν μακριά από τη Γεωργία, η τελευταία επηρεάστηκε σημαντικά από τους πιο κοντινούς γείτονές της που ήταν οι Αρμένιοι. ( Ο Γεώργιος στα ”σπέρματα κακίας-αισχρά σπέρματα των Αρμενίων” εννοεί το μονοφυσιτικό δόγμα ). Σε αυτό το σημείο αναφέρονται τα δύο τοπωνύμια Βυζάντιο/Γεωργία με δύο διαφορετικούς τρόπους: “η χώρα μας” (= Γεωργία) και “η χώρα της Ελλάδας” (=Βυζάντιο). Έτσι, ο Γεώργιος επισήμανε ότι η πατρίδα του δεν είχε να αντιμετωπίσει μόνο τους εξωτερικούς κινδύνους από διάφορες και συνεχείς εισβολές ξένων κατακτητών αλλά και έναν δογματικό και κατ’ επέκταση, ιδεολογικό πόλεμο που υφίσταντο κυρίως πριν την ίδρυση της Μονής Ιβήρων από τη γειτονική Αρμενία.

(...)

Το ότι ο Γεώργιος, ”γεωργιανής καταγωγής” μεν, αλλά ισάξιος των Ελλήνων, αναφέρεται πολλές φορές στο κείμενο. Στη συνάντησή του με τον Πατριάρχη Αντιοχείας Θεοδόσιο (1057-1059) όταν τον ακούσει ο τελευταίος, λέγει χαρακτηριστικά: ”είσαι γεωργιανής καταγωγής αλλά κατά τα άλλα και με τη μόρφωσή σου είσαι εντελώς Έλληνας” . Στην ίδια συνάντηση ο πατριάρχης τον χαρακτηρίζει: ”είσαι γεωργιανής καταγωγής αλλά με τη μόρφωση και με τις γνώσεις ισάξιος με μας” . Από αυτά τα μερικά παραδείγματα είναι εμφανές πως τον 11οαι. η ορθοδοξία, η καλή γνώση ελληνικών και η άρτια μόρφωση ήταν τα ”συστατικά” εκείνα που χρειαζόταν ο κάθε μη-Βυζαντινός για να θεωρηθεί από την άρχουσα τάξη ισάξιος των Βυζαντινών.

(...)

Εν κατακλείδι, πρέπει να πούμε πως τα γεωργιανά κείμενα του 11ου αι. είναι τα πιο πλούσια ως προς την αναφορά στο Βυζάντιο/τους Βυζαντινούς με όρους Ελλάδα/Έλληνας. Παρά την ένταση που επικρατούσε στις σχέσεις των δύο χωρών, δεν καλλιεργείται κλίμα εμπάθειας ή έχθρας εκ μέρους των συγγραφέων. Στα δύο κείμενα που εξετάστηκαν παρατηρείται η έντονη προσπάθεια του προσδιορισμού της γεωργιανής εθνικής συνείδησης και ταυτότητας πάντα σε σχέση με τους Βυζαντινούς. Χωρίς εξαίρεση το Βυζάντιο αναφέρεται ως Ελλάδα και ο Βυζαντινός ως Έλλην και, σε λίγες μόνο περιπτώσεις, ως Ρωμαίος. Αυτή ο ορολογική ιδιαιτερότητα αναδεικνύει και υπογραμμίζει τη σταθερή συνέχεια του ελληνισμού στους Βυζαντινούς χρόνους. Τουλάχιστον είναι εμφανές ότι έτσι το αντιλαμβάνονταν οι Γεωργιανοί, οι άμεσοι γείτονες των Βυζαντινών από τη δημιουργία μέχρι και την πτώση της αυτοκρατορίας.

[Τλαξκαλτέκος]

Βίος αγίου Αλεξάνδρου του Ακοιμήτου ( 5ος ή 6ος αι. μ.Χ. )

Les disciples affluent et il répartit ses moines en quatre groupes : grecs, romains, syriens et égyptiens.
https://fr.wikipedia.org/wiki/Alexandre ... 9m%C3%A8te

... συνήχθησαν πρὸς αὐτὸν ἄνδρες τετρακόσιοι σπεύδοντες διὰ τῆς καλῆς αὐτοῦ καὶ ἀμέμπτου πολιτείας καὶ αὐτοὶ προσοικειωθῆναι τῷ Χριστῷ, πεπεισμένοι δι’ αὐτοῦ τῆς βασιλείας τῶν οὐρανῶν καταξιοῦσθαι. ἦσαν δὲ οἱ πάντες γλῶσσαι τέσσαρες. Ῥωμαῖοι, Ἕλληνες, Σύροι, Αἰγύπτιοι. τούτους χωρίζει εἰς ὁκτὼ χοροὺς ᾄδοντας καὶ ψάλλοντας προθύμως καὶ συνετῶς τῷ θεῷ…
σελ. 167
https://ikee.lib.auth.gr/record/292513/ ... -19757.pdf

Meanwhile there gathered round him four hundred men who were eager to be brought into Christ's family through his admirable and irreproachable conduct, convinced that through him they would be deemed worthy of the Kingdom of Heaven. They represented four languages in all: Romans, Greeks, Syrians, and Egyptians. These he separated into eight choruses that sang and chanted psalms to God with zeal and understanding.
σελ.7
https://www.academia.edu/5079613/%CE%9A ... ical_Texts
Καὶ λέγει αὐτῇ τῇ Σύρᾳ διαλέκτῳ: Syriac Utterances in the Mouth of Characters of the Greek Hagiographical Texts
Yuliya Minets (Catholic University of America)

σελ. 8 : γένη τρία : Ρωμαίοι, Ελληνικοί καί Σύροι

( Later, when Alexander had arrived to Constantinople, the speakers of three tongues - Latin, Greek, and Syriac - came to him: "Having settled near the shrine of the holy martyr Menas, within a few days there gathered round him noble athletes of Christ from all the monasteries of those parts, who were sound in their judgment, - Romans, Greeks, and Syrians: there were three races, and three hundred in number." This time Alexander divided them into six choruses perform their ceaseless hymn-singing. It is important to notice that the Life presents the famous ceaseless singing in Alexander's monastery as multilingual. )

The Lives of the Monks by Cyril of Scythopolis (6th c.)
( There were disciples of the Greek, Syriac, Roman, Armenian, Galatian, Cappadocian backgrounds. )
- Γαλατιστί εφθέγγετο
- έμαθεν ορθώς λαλείν τε καί γράφειν κατά τήν Ρωμαίων καί Ελλήνων καί Σύρων φωνήν.
σελ. 14-15 του παραπάνω συνδέσμου

====================================================
Ενδιαφέρον κι αυτό. Επιγραφή όπου για το όνομα της Ελλάδος χρησιμοποιείται το ομηρικό όνομα των Δαναών.

Korinthia — Korinthos — 4th-6th c. AD

χθὼν μὲν ἔχει δέμας ἐσθλόν, ἔχει κλυτὸν οὐρανὸς ἦτορ
Ἀνδρέω, ὃς Δαναοῖσι καὶ Ἰλλυριοῖσι δικάσσας
οὐχ ὁσίων κτεάνων καθαρὰς ἐφυλάξατο χεῖρας.

https://epigraphy.packhum.org/text/355435?hs=105-111

Inscribed at Corinth
The earth holds the comely body, heaven the glorious spirit of
Andreas, who, administering justice in Greece and Illyria, kept his
hands clean of ill-gotten gain.
https://www.loebclassics.com/view/greek ... ode=reader

=====================================


Η απάντηση εδώ :
Τό νόημα τῆς κατηγορίας ἐπί Ἑλληνισμῷ στή βυζαντινή θεολογική σκέψη
Dimitrios Moschos
https://www.academia.edu/4573552/%CE%A4 ... an_summary

[Τλαξκαλτέκος]

Απόσπασμα από τον λόγο * του ηγούμενου της Μονής Αγίου Δημητρίου ιερομόναχου Ισίδωρου ( μετέπειτα αρχιεπισκόπου Κιέβου και μητροπολίτη Ρωσίας και ακόμη πιο μετά καρδιναλίου ) το 1434 στη Σύνοδο της Βασιλείας :

Και μηδέν οίεσθε μικρόν και αδρανές το Γραικών είναι γένος. Αυτό μεν γαρ ίσως καθ’εαυτό, χρόνους ήδη συχνούς πολιορκηθέν, ωλιγώθη τε και εκακώθη , αλλ’ούκ εις τέλος εξετρίβη, φυλλάτει γαρ εκ μέρους αυτό Κύριος . Πελοπόννησος τε γαρ όλη τη βασιλεία Ρωμαίων υπείκει και Λήμνος και Ίμβρος και περί την Κωνσταντίνου το πλείστον της Θράκης μέρος, έτι δ’αυ πλην των αρχών και τινων των εν τέλει Κέρκυρα πάσα, Κεφαλληνία, Ζάκυνθος, Ιθάκη, Λευκάς, Ήπειρος πάσα, Ιλλυρικόν, Αχαΐα, Φωκίς, Βοιωτία, Αττική, Ελλάς, Μακεδονία, Θράκη, Μυσία η άνω, Μυσία η κάτω , Εύβοια, Κυκλάδες νήσοι, Κρήτη, Ρόδος, Κύπρος, Χίος, Λέσβος, ταύτα πάντα Γραικών οίκησις εστιν. Και πάσα δε η περί την Ασίαν αρχή πάντων βαρβάρων*** τα πλείστα Γραικοίς ώκισται. Είσι δ’αυ και Σύρων άθροισμα πλείστον, αλλά και βασιλείαι παμπληθείς και κατά γλώτταν διάφοροι τη Γραικών υπείκουσιν εκκλησία. Η τε γαρ Ιβήρων μεγίστη βασιλεία και η Λαζών και προς τούτοις η Ζηκχών**** επαρχία και η Αλανών ή τε Τζαρκασών και η των Γότθων* ή τε Μολδοβλαχία και προς τούτοις η καλούμενη Βλαχία μεγάλη και η των Τριβαλλών**, ου μην και η των Αλβανιτών αρχή και περί τα υπερβόρεια η των Ρως μεγίστη κατά τον Ουγγράτην δημοκρατίαν και ο της μεγάλης Ρωσίας μέγας καλούμενος ρήξ έτεροί τε ρήγες εν εκείνη και η κάτω πάσα Ρωσία των ρηγών άνω, και τινων περί εκείνους άπαντας το υπήκοον υπείκει τω Κωνσταντινουπόλεως. Τοσαύτα εισι και πλείω μάλλον τα προς οκειωθησόμενα υμίν.

*Γοτθία = Κριμαία
**Τριβαλλοί = Σέρβοι
*** βαρβάρων = Τούρκων
**** Ζηκχοί = ίσως οι αρχαίοι Ζυγοί

* Κατ' άλλους ο λόγος αυτός θεωρείται "Ανωνύμου , Προς την εν Φλωρεντία Σύνοδον (1439 ) " ή αναφορά της ελληνικής αντιπροσωπείας στη Σύνοδο της Φλωρεντίας.


.
.

https://www.ecclesia.gr/greek/press/the ... ulos_g.pdf

[Τλαξκαλτέκος]

Αυτοκράτορες που έγιναν άγιοι

Μέγας Κωνσταντίνος και Αγία Ελένη -> 21/5

Θεοδόσιος Β΄ο Μικρός -> 29/7

Αθηναϊς Ευδοκία ->13/8

Μαρκιανός -> 17/2

Πουλχερία -> 10/9 και 17/2

Λέων Α΄-> 20/1

Ειρήνη της Ουγγαρίας ( σύζυγος του Ιωάννη Β΄ Κομνηνού ) -> 13/8

Θεοδώρα ( σύζυγος Θεοφίλου ) -> 11/2

Θεοδώρα ( σύζυγος του δεσπότη της Ηπείρου Μιχαήλ Β΄ 'Αγγέλου Δούκα ) -> 11/3

Θεοφανώ ( Σύζυγος Λέοντος Στ΄ . Απομονώθηκε από τον σύζυγό της , ο οποίος συνδεόταν με την Ζωή Ζαούτσα. Έγινε μοναχή. Πέθανε σε ηλικία 30 ετών. ) -> 16/12

Αγία Υπομονή Ελένη Δραγάση Παλαιολόγου ( μητέρα του τελευταίου αυτοκράτορα του Βυζαντίου ) -> 13/3 και 29/5

Ιωάννης Γ΄ Δούκας Βατάτζης ο Ελεήμων -> 4/11

++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++

Ειρήνη η Αθηναία
Αν και από κάποιους συναξαριστές αναφέρεται ως αγία στις 7/8 ή 9/8 για την εικονόφιλη πολιτική της , εντούτοις ποτέ δεν αγιοποιήθηκε όπως αναφέρουν κάποιες δυτικές και ανατολικές πηγές. Δεν υπάρχει στο "Μηναίον" ( το επίσημο λειτουργικό βιβλίο των αγίων της ορθοδόξου εκκλησίας) , ούτε στους Βίους Αγίων του Νικόδημου του Αγιορείτη. Ο Θεόδωρος ο Στουδίτης και ο Θεοφάνης την επαίνεσαν και την εγκωμίασαν για την εικονόφιλη πολιτική της, χαρακτηρίζοντάς την "αγία" , "μακαρία" κ.α. , και αυτό ίσως να παραπλάνησε μερικούς.
Κατά τα τελευταία χρόνια της ζωής της, εξόριστη στην Λέσβο, ίσως μετανόησε ειλικρινά και γι' αυτό έμεινε στην μνήμη των ντόπιων ως αγία. Αυτό ίσως φαίνεται και απ' την απολογία της προς τον αυτοκράτορα Νικηφόρο που την ανέτρεψε και την εξόρισε. Λέει ο Θεοφάνης πως η Ειρήνη ομολογεί ευθέως ότι ο Θεός την έφερε στην εξουσία ενώ ήταν ανάξια και ότι έχασε το θρόνο εξαιτίας των αμαρτιών της και δοξάζει το Θεό για όλα όσα της συνέβησαν: «Εγώ μεν, ω άνθρωπε, Θεόν ηγούμαι τον πριν ορφανευθείσαν υψώσαντά με, και επί τον θρόνον της βασιλείας αναξίαν ούσαν αναβιβάσαντά με, και την αιτίαν της καθαιρέσεως εμαυτή προσπάπτω και τοις εμοίς αμαρτήμασιν. Εν πάσι δε και κατά πάντα τρόπον είη το όνομα Κυρίου ευλογημένον…».
https://www.oodegr.com/neopaganismos/sy ... naia_1.htm

Μέγας Θεοδόσιος
Ήταν ένας πιστός αυτοκράτορας που αγωνίστηκε για την αλήθεια τού Χριστού, και μετανόησε. Γι' αυτό η Εκκλησία τιμάει τη μνήμη του, ΟΧΙ ΩΣ ΑΓΙΟΥ, αλλά ως ενός εκ τών "ευσεβών αυτοκρατόρων", (κατά το Συνοδικό τής Ορθοδοξίας), που έζησε εν μετανοία.
https://www.oodegr.com/neopaganismos/di ... romos1.htm

Ιουστινιανός Β΄
Αναφέρεται πως εορτάζει στις 2/8 Ιουστινιανός βασιλεύς , αλλά δεν διευκρινίζεται αν είναι ο Α΄ ή ο Β΄.
Γενικά υπάρχει διχογνωμία.
Eν δε τω χειρογράφω Συναξαριστή γράφεται η Iουστινιανού του Nέου, ήτοι του δευτέρου, του καλουμένου Pινοτμήτου του εν έτει χπε΄ [685] βασιλεύσαντος. Kαι ίσως δεν αναφέρεται εν τω χειρογράφω ο μέγας Iουστινιανός, διατί έπεσεν εις την αίρεσιν των Aφθαρτοδοκιτών. Kαι διά ταύτην απέθανε με αιφνίδιον θάνατον. Kαι όρα εις το Πολιτικόν Θέατρον, σελ. 503 της εν Λειψία εκδόσεως. Aλλά και εν τη αιρέσει ταύτη απέθανε κατά τον Mελέτιον, σελ. 86 του β΄ τόμου. Aγκαλά και ο Pινότμητος ούτος κακήν ζωήν έζησε. Kαι όρα εις την εικοστήν τρίτην του παρόντος Aυγούστου εν τω Συναξαρίω Kαλλινίκου του Πατριάρχου Kωνσταντινουπόλεως, ει μη τις είπη ότι μετενόησεν εις το τέλος του.
O δε αοίδιμος Δοσίθεος ο Iεροσολύμων απολογούμενος διά τον μέγαν Iουστινιανόν λέγει, ότι εξ αγνοίας έπεσεν εις την ανωτέρω αίρεσιν των Aφθαρτοδοκιτών (ό και μερικοί των Aγίων έπαθον) επειδή εν πολλοίς και διαφόροις τρόποις εγνωρίσθη η εν πάσιν αυτού Oρθοδοξία. Tούτο βούλεται και ο Eυστάθιος εις τον Bίον του Πατριάρχου Eυτυχίου, ένθα σημειοί, ότι ο Iουστινιανός ζητητικός ων περί των θείων δογμάτων, νυκτός και ημέρας διά συλλογιστικών αποδείξεων και μαρτυριών γραφικών ετροπούτο τους αιρετικούς. Eις τούτο συντρέχει και τα προς αυτόν κεφάλαια του Aγαπητού Διακόνου. Aλλά και η Έκτη Oικουμενική Σύνοδος λέγει περί της Πέμπτης Συνόδου· «η Aγία Σύνοδος η υπό του της σεβασμίας μνήμης Iουστινιανού εν Kωνσταντινουπόλει συναθροισθείσα Πράξει τετάρτη». Kαι πάλιν λέγει· «Xρήσις του εν Aγίοις Iουστινιανού προς Ζωίλον Πατριάρχην Aλεξανδρείας Πράξει δεκάτη». Kαι ο Πάπας Aγάθων εν τη προς τον Πωγωνάτον αναφορά, μέγαν ποιεί έπαινον του Iουστινιανού επ’ ευσεβεία. Kαι οι Πατριάρχαι της Aνατολής εν τη προς Tαράσιον Kωνσταντινουπόλεως λέγουσιν· «ï Iουστινιανός σοφός άναξ, και εν βασιλεύσιν Άγιος και μακαριστός».
(...) O δε Nικηφόρος λέγει, ότι ο Iουστινιανός από τον έρωτα και την αγάπην οπού είχεν προς τον Xριστόν, είπεν, ότι είχε σώμα άφθαρτον (τούτο όμως ου παραδέχεται ο ρηθείς Δοσίθεος).
Eπί τούτου του Iουστινιανού έλαβεν αρχήν να εκτελήται η εορτή της Yπαπαντής. Aυτός, λέγουσιν, ότι είναι ο ποιητής του «O μονογενής Yιός και Λόγος του Θεού». Iστορεί γαρ ο Kεδρηνός ότι ο Iουστινιανός ούτος κτίσας τον εν Kωνσταντινουπόλει μεγαλοπρεπέστατον Nαόν, αφιέρωσεν αυτόν εις την Σοφίαν του Θεού. Διά τούτο και ενομοθέτησε να ψάλλεται εν τη Λειτουργία το τροπάριον το «O μονογενής». Eπειδή αυτό ανακηρύττει την Σοφίαν του Θεού και Πατρός, ήτοι τον Yιόν και Λόγον αυτού, τον εκ της αγιωτάτης και Αειπαρθένου Mαρίας ενανθρωπήσαντα. (Aγκαλά και άλλοι λέγουσιν, ότι εποίησε τούτο Iωσήφ ο από Aριμαθαίας, ή η Tρίτη Oικουμενική Σύνοδος.) Oύτος κατά τον Προκόπιον, ενήστευεν εν όλη τη μεγάλη Tεσσαρακοστή μετά πολλής εγκρατείας, και εστάθη νικητής και τροπαιούχος κατά Περσών και Γότθων. Όθεν γράφει ο Σουΐδας, ότι εφαίνετο καβαλλάριος έχων εις μεν την αριστεράν χείρα, μίαν σφαίραν μετά του σταυρού. Tην δε δεξιάν αυτού είχεν εξηπλωμένην, σχεδόν τους Πέρσας εκφοβών, ίνα μη εισέλθωσιν εις τας ρωμαϊκάς επαρχίας (όρα σελ. 442 και 510 της Δωδεκαβίβλου και σελ. 88 του β΄ τόμου του Mελετίου). Όρα και εις την δεκάτην του Iουλίου εν τη υποσημειώσει του Συναξαρίου των δέκα χιλιάδων των Oσίων. Kαι εις την τετάρτην του Mαρτίου την υποσημείωσιν του Συναξαρίου του Oσίου Γερασίμου.
http://www.snhell.gr/references/synaxar ... 7&search=3


Ιουστινιανός και Θεοδώρα
Εμφανίζονται να εορτάζουν στις 15/11 : Άγιοι Ιουστίνος και Θεοδώρα οι ευσεβείς βασιλείς
Πιστεύεται από κάποιους πως ως Ιουστίνος αναφέρεται ο Ιουστινιανός που μετανόησε στο τέλος της ζωής του.
Άλλοι την ίδια ημερομηνία βάζουν πως εορτάζουν ο αυτοκράτωρ Ιουστίνος Α΄ και η σύζυγός του Ευφημία Λουπικί(ν)α . Δηλαδή αντικαθιστούν την Θεοδώρα με την Λουπικία.
Βλ. και εδώ http://www.snhell.gr/references/synaxar ... 1&search=3
Σύμφωνα με το παλαιό και αξιολογότατο portaaurea.gr τα πράγματα έχουν ως εξής :
ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΣ
Αγιοποίηση;
Τέλος, πρέπει να γίνει λόγος για ένα ζήτημα, της αγιοποίησης του Ιουστινιανού και της Θεοδώρας, Ο Ιουστινιανός και η Θεοδώρα δεν αναφέρονται στα Μηναία. Το αντεπιχείρημα ότι απαλείφθηκαν, ώστε να αποκρυβεί ότι κάποτε θεωρούνταν άγιοι από την Ορθόδοξη Εκκλησία είναι προφανώς σαθρό: Στα 1899 και πιο πριν ή Ορθόδοξη Εκκλησία δεν είχε να αντιμετωπίσει ούτε καν ως ενδεχόμενο κάποιοι να την κατηγορήσουν ότι αγιοποίησε τους παραπάνω αυτοκράτορες με βεβαρυμμένο παρελθόν. Στα Μηναία βέβαια αναφέρεται «Μνήμη των ευσεβών βασιλέων Ιουστίνου και Θεοδώρας». Εφόσον η Θεοδώρα και ο Ιουστινιανός έγιναν αυτοκράτορες μετά το θάνατο του Ιουστίνου, η αναφερόμενη στις 15 Νοεμβρίου Θεοδώρα είναι άλλη από την μονοφυσίτισα σύζυγο του Ιουστινιανού Α’. Ο άγιος Νικόδημος γράφει: «15/11 Ιουστίνου και Θεοδώρας βασιλέων. Iουστίνον άνακτα συν Θεοδώρα, Προς ουρανούς κέκληκε πάντων Δεσπότης. Oύτος ο βασιλεύς Iουστίνος ήτον κατά το γένος Θράξ. Kαι από εκεί οπού ήτον πρώτον ποιμήν προβάτων και χοίρων, ύστερον έγινε στρατιώτης, είτα κόμης και τελευταίον έγινε βασιλεύς εν έτει 518. Ήτον δε εις τα θεία Oρθόδοξος και ευσεβέστατος, και κατά πάντα άριστος. Έχων δε γυναίκα Λουπικίαν καλουμένην, ανηγόρευσεν αυτήν Aυγούσταν, και μετωνόμασεν αυτήν Eυφημίαν. Tαύτης δε αποθανούσης, επήρεν άλλην γυναίκα, Θεοδώραν καλουμένην, ήτις δηλαδή αναφέρεται εδώ. Tαύτην δε ανηγόρευσε και Aυγούσταν». Ο Νικόδημος θεωρεί αδύνατο να είναι η σύζυγος του Ιουστινιανού, επειδή αυτή υπέπεσε σε αίρεση του Μονοθελητισμού, ενώ ο Ιουστινιανός του Αφθαρτοδοκισμού. Κι ο Ζωναράς (XIV, 9) γράφει ότι «προς το τέλος ο Ιουστινιανός έπεσε θύμα της αίρεσης των αφθαρτοδοκητών». Η αγία Θεοδώρα είναι η σύζυγος του εικονομάχου αυτοκράτορα Θεόφιλου (†867), και η οποία ήταν εικονόφιλη· ήταν κόρη του δρουγγάριου Μαρίνου και της Θεοκτίστης και καταγόταν από την Έβισσα της Παφλαγονίας. »

[Τλαξκαλτέκος]

Ε Ιστορικά 190
Ελένη Σαράντη , Τα αρχαία μνημεία και ο χριστιανισμός

ΚΡΥΦΟ ΚΕΙΜΕΝΟ: ΕΜΦΑΝΙΣΗ

Ελένη Σαράντη
Από την καθημερινότητα του Βυζαντινού αριστοκράτη
https://helios-eie.ekt.gr/EIE/bitstream ... 028.03.pdf

ΚΡΥΦΟ ΚΕΙΜΕΝΟ: ΕΜΦΑΝΙΣΗ

https://books.google.gr/books?id=ICKQDw ... 82&f=false


++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Ο Μέγας Κωνσταντίνος δήλωνε ότι οι νίκες και όλες οι επιτυχίες του ανήκαν στο Θεό και όχι στον ίδιον. Και αυτό το «ανεκήρυττεν δια χαρακτήρων Ρωμαίας τε και Ελληνίδος φωνής εις έκαστον έθνος εν γραφή διαπεμφθείση: διακήρυττε τούτο εγγράφως σε κείμενο γραμμένο σε λατινικά και ελληνικά, το οποίο έστειλε σ’ όλες τις επαρχίες)».
https://www.orp.gr/wordpress/?p=37915

ΚΡΥΦΟ ΚΕΙΜΕΝΟ: ΕΜΦΑΝΙΣΗ

[Τλαξκαλτέκος]

Ο Νορμανδός Γουλιέλμος ( Γουίλλιαμ ) της Απουλίας ( 11ος αι. ) παραθέτει τον εμψυχωτικό λόγο του Βυζαντινού στρατηγού ( κατεπάνω ) Εξαύγουστου Βοϊωάννη προς τους στρατιώτες του κοντά στην πόλη της Αμάλφης όπου είχαν οχυρωθεί οι Νορμανδοί :

( νεοελληνική απόδοση )
Παλικάρια, να είστε περήφανοι για την αντρειοσύνη σας, και μην αφήνετε τους εαυτούς σας να έχουν γυναικείες καρδιές ! Τι δειλία σας κάνει πάντα να υποχωρείτε τρέχοντας; Θυμηθείτε τους προγόνους σας των οποίων το θάρρος έκανε όλο τον κόσμο υποτελείς σ’αυτό. Ο Έκτωρας, ο γενναιότερος των ανδρών, έπεσε από τα όπλα του Αχιλλέα. Η Τροία τυλίχθηκε στις φλόγες από τη μανία των Μυκηναίων. Η Ινδία ήξερε για τη γενναιότητα του Φιλίππου. Δεν ήταν ο γιος του ο Αλέξανδρος, ο οποίος με την ανδρεία του έκανε τα ισχυρότερα των βασιλείων υποτελή στους Έλληνες ( Γραικούς ) ; Η Δύση και πράγματι όλος ο κόσμος μας φοβόταν. Ποιοι λαοί, ακούγοντας το όνομα των Ελλήνων, τολμούσαν να σταθούν μπροστά [στους Έλληνες] στο πεδίο της μάχης; Κώμες, φρούρια και πόλεις δύσκολα μπορούσαν να καταστούν ασφαλείς . Να είστε θαρραλέοι, σας παρακαλώ, να θυμηθείτε το θάρρος των προγόνων σας, και μην τους ντροπιάσετε εναποθέτοντας τις ελπίδες σας στα πόδια σας ! Αυτός που τολμά να πολεμήσει σαν άνδρας θα υπερνικήσει τη δύναμη του εχθρού του. Προσπαθήστε να ακολουθήσετε τα βήματα των προγόνων σας και εγκαταλείψτε κάθε ιδέα φυγής. Όλος ο κόσμος πρέπει να ξέρει ότι είστε γενναίοι άνδρες. Κανείς δεν πρέπει να φοβάται τους Φράγκους στη μάχη, γιατί είναι κατώτεροι και σε αριθμό και σε θάρρος.

[Τλαξκαλτέκος]

Μερικά εθνολογικά απ' τον εγκωμιαστικό λόγο του πατριάρχη Φιλοθέου Κόκκίνου προς τον Άγιο Γρηγόριο Παλαμά.

- Στο Άγιο Όρος έκαναν επιδρομές οι Αγαρηνοί/Τούρκοι. Στο κείμενο αναφέρονται ως Αχαιμενίδες.
σελ.ιε ΄ ( σελ. 35 )
https://digitallibrary.academyofathens. ... 27?lang=el

Βλ. και σελ. ξβ΄( 82 ) όπου ο Άγιος Γρηγόριος Παλαμάς αιχμαλωτίστηκε απ' τους Αχαιμενίδες ( Αχαιμενίδαις ) και μεταφέρθηκε στην Ασία ( Μικρά Ασία ).

- Στην περιοχή της Βέρροιας έκαναν επιδρομές οι Αλβανίτες. Στο κείμενο αναφέρονται ως Ιλλυριοί .
σελ. ιθ΄( σελ. 39 ). Βλ. και σελ. οθ΄Θετταλοί και Ιλλυριοί ( λογικά με γεωγραφική έννοια - το Θετταλοί πρέπει να σημαίνει Θεσσαλονικείς )
https://digitallibrary.academyofathens. ... 27?lang=el



- Και οι Σέρβοι αναφέρονται ως Τριβαλλοί ( των Τριβαλλών άρχων Στέφανος ) ( σελ. νβ΄/ 72 και νγ΄, ξ΄).
Βλ. και ξγ΄όπου κάποιοι Τριβαλλοί και Δαλμάτες πλήρωσαν χρήματα για να απελευθερωθεί ο άγιος Γρηγόριος απ' τους Αχαιμενίδες.

[Τλαξκαλτέκος]

Μερικά ενδιαφέροντα απ' το Π. ΓΟΥΝΑΡΙΔΗΣ, Η ΕΙΚΟΝΑ ΤΩΝ ΛΑΤΙΝΩΝ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΩΝ ΚΟΜΝΗΝΩΝ
https://www.researchgate.net/publicatio ... mnenon.pdf

- Μια άλλη κατηγορία κατά του ( αυτοκράτορα ) Μανουήλ ( Κομνηνού ) ήταν ότι χρησιμοποιούσε μια στρατιά από ξένους, κυρίως Λατίνους, τόσο για τις υπηρεσίες της αυλής, όσο και στη διοίκηση. Στους ανθρώπους αυτούς ο Μανουήλ παραχωρούσε υψηλά αξιώματα και μάλιστα, πολλές φορές, μη έχοντας εμπιστοσύνη στην συμπεριφορά των βυζαντινών υπαλλήλων, έστελνε στις επαρχίες ως απογραφείς Λατίνους, τους οποίους συνόδευαν βυζαντινοί, που όφειλαν να υπακούουν στους Λατίνους και να φροντίζουν για τη γραφειοκρατική διεκπεραίωση. Η περιγραφή που κάνει ο Χωνιάτης των Λατίνων που ήταν στην υπηρεσία του Μανουήλ είναι χαρακτηριστική: αγνοούσαν την ελληνική γλώσσα *, ήταν ανδράρια κακοδαίμονα, χωρίς καμιά παιδεία, που αγνοούσαν τα πραγματικά προβλήματα των επαρχιών σε αντίθεση με τους βυζαντινούς υπαλλήλους, οι οποίοι τους συνόδευαν και που χαρακτηρίζονται ως ευγενείς, γεμάτοι φρόνηση και που ήξεραν όλα τα προβλήματα του τόπου, αλλά είχαν στερηθεί κάθε εξουσίας.

* παιδείας απάσης εστερημένοις καί φωνής Ελληνίδος

- Τρεις λόγιοι ιεράρχες δίνουν το κλίμα που κυριάρχησε στους κύκλους τους απέναντι στους Λατίνους: ο μητροπολίτης Εφέσου Γεώργιος Τορνίκης γράφει στον μητροπολίτη Αθηνών, ο οποίος είχε ξεκινήσει για κάποιο ταξίδι στην Ιταλία, αλλά επέστρεφε από το Δυρράχιο: Χαίρε μοι καί αντί τού Καπιτολίου καί τού Άπίου φόρου καί τών Τριών Ταβερνών άπερ αν εξ Ιταλίας αν εληλύθεις, ήμϊν σαφώς εξηγούμένος, τοις ελληνικοϊς εντρυφά θεάμασι καί αντί τής βαρβάρου γλώττης καί αλαζόνος τής περικεκοσμημένης Ατθίδος κατεμφορού .


Ο Ευστάθιος Θεσσαλονίκης αναφέρει ότι εκτός των άλλων καταστροφών που προκάλεσαν οι Νορμανδοί όταν κατέλαβαν την πόλη του, κατέστρεψαν και το παλιό καλό κρασί. Άνθρωποι χωρίς παιδεία, οι Νορμανδοί δεν ήταν σε θέση να εκτιμήσουν τα πράγματα που κάνουν πιο ευχάριστη τη ζωή, αυτά που ο Ευστάθιος ονομάζει πολιτικά και εμείς θα τα αποκαλούσαμε αγαθά πολιτισμού. Έτσι, δεν έδιναν παρά μόνον λίγες δεκάρες για ό,τι ήταν πολύτιμο ενώ για τα προϊόντα των βιοτεχνών δεν έδιναν πεντάρα. Τα μυρωδικά, τα στακτά εύοδμα, τα ξηρά (οι πούδρες) τα κατά νόσων, τα προς τρυφήν, τα προς βαφήν, τάλλα οϊς διοικονομειται βίος καθάριος δεν είχαν καμιά αξία για τους κατακτητές. Η κανέλλα ήταν για τους Νορμανδούς ένα ροκανίδι, η σταφίδα ένα κομμάτι κάρβουνο και το ροδόνερο απλά ύδωρ άχρεϊον. Για τους Νορμανδούς ήταν πολύτιμα αντικείμενα, πράγματα που για τον Ευστάθιο ήταν ευτελή: εκτιμούσαν τους σιδερένιους κρίκους, τα καρφιά, τα μαχαιρίδια, τις τσακμακόπετρες και τις βελόνες.

- Ο σκοπός της εκστρατείας των σταυροφόρων, η απελευθέρωση των αγίων τόπων για τους Βυζαντινούς ήταν απλά το πρόσχημα για την κατάκτηση της αυτοκρατορίας ώς εξ Ευρώπης επί την Άσίαν διαβήσονται, γράφει ο Κίνναμος, Πέρσαις τ ε μαχησόμενοι ... καί τον εν Παλαιστίνη καταληψόμενοι νεών τόπους τε τους ιερούς ίστορήσοντες τη γε μην αλήθεια ώς την τε χώραν 'Ρωμαίων εξ εφόδου καθέξαντες καί τα εν ποσΐ καταστρέφαντες. Και ο Νικήτας Χωνιάτης γράφει ότι η αγγελία της β' σταυροφορίας τάραξε τον Μανουήλ, ο οποίος, ωστόσο, επαίνεσε υπερβάλλοντος το δρόμενον και υποσχέθηκε να φροτίσει για τον εφοδιασμό των σταυροφόρων. Όμως φοβούμενος ότι εν δέρμα προβάτων, λυκιδείς έρχονται ... τάς Ρωμαϊκάς αθροίζει δυνάμεις.

Εξαφάνισαν τις αρκούδες μας οι κατουροπότες .