Τουρκορωμιοσύνη

[Τλαξκαλτέκος]

Τουρκορωμαίος ο τουρκομάχος Κορκόδειλος Κλαδάς ;

Κορκόδειλος Κλαδάς
Τι ήταν οι πρόγονοί του ;

Αρβανίτες ;
Μανιάτες ;
Χιμαριώτες ;
Μοραΐτες ;
Λάκωνες ;
Ελληνο - Σελτζούκοι ;



Απόστολος Βακαλόπουλος ( Ιστορία του Νέου ελληνισμού , τόμος Γ΄) :

(...)


=======================
Βασίλης Σφυρόερας ( εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος ) : ... από τη Χιμάρα της Βορείου Ηπείρου μετανάστευσε στην Πελοπόννησο κατά τις ομαδικές αλβανικές μετακινήσεις ...
============================
Κώστα Μπίρης ( "Αρβανίτες", σελ. 138 ) : ... o Μανιάτης φρούραρχος του κάστρου του Αγίου Γεωργίου Κορκόδειλος Κλαδάς ...
=============================
Καμπούρογλου :


=========================
Αικατερίνη Κορρέ :


Δύο οικογένειες :
α) Η ελληνική πελοποννησιακή οικογένεια Κροκόντηλος ή Κροκόνδυλος ή Ακροκόνδυλος ή Κροκόδειλος ή Κροκόντυλος ή Κορκόντηλος ή Κορκόδειλος. Εμφανίζονται το 1296.

β) Οι Σελτζούκοι / Τουρκόπολοι Κλαδιώτες ή Κλαυδιώτες ή Κλαδαίοι . Εμφανίζονται το 1366. Κατάγονταν απ' την Ανατολή , είχαν μουσουλμανικό παρελθόν και τουρκικά ονόματα ( "Αϊτίνης" ).


Η εκτίμηση Σάθα ότι ο οίκος Κλαδά προέρχεται από την γεωγραφική περιοχή της Ηπείρου, την οποία έκανε πεπεισμένος ότι η πλειονότητα των μισθοφόρων stradioti προέρχονται από εκείνη τη γεωγραφική περιοχή και κατέβηκαν στο Μοριά στα τέλη του 14ου αιώνα, είναι εντελώς αστήρικτη.
(...)
Στην περίπτωση αυτή, η οικογένεια πρέπει να κατέβηκε μαζί με τα σώματα των τούρκων ιππέων [τουρκόπουλων] σελτζουκικής προέλευσης στον Μοριά για να αντιμετωπιστούν οι Φράγκοι και να παρέμειναν εκεί γύρω από την περιοχή του κάστρου του Αγίου Γεωργίου των Σκορτών (1262-1263). Όπως και οι Μελίκη, η οικογένεια των Κλα(υ)διώτη ενσωματώθηκε γρήγορα στην τοπική κοινωνία συμμαχώντας με τοπικούς άρχοντες και συγγενεύοντας μαζί τους, ώστε την τελευταία περίοδο τη βρίσκουμε νομέα εκτεταμένων εκτάσεων, με παροίκους και σημαντική δύναμη στο χώρο· την αμέσως επόμενη περίοδο δε και εξαιτίας ακριβώς αυτής της δύναμης, προνομιακό συνομιλητή των Βενετών μετά την πτώση του Δεσποτάτου στους Οθωμανούς.

Κλαδάδες και Κροκόδειλοι

https://thesis.ekt.gr/thesisBookReader/ ... 1/mode/2up
https://en.wikipedia.org/wiki/Krokodeilos_Kladas

[Ακρίδης Κατσαριδόπουλος]

[Τλαξκαλτέκος]

Μια σταχυολόγηση ελληνικών πολεμικών δράσεων στον ευρύτερο ελλαδικό χώρο την περίοδο 1453 - 1821.

Ἐξεγέρσεις τῶν Ἑλλήνων ἀπὸ τὴν Ἅλωση ὡς τὸ 1821
https://tiestiousia.blogspot.com/2013/05/1821.html?m=0

Η Μάνη , η Χιμάρα , το Σούλι , τα Σφακιά και τα Άγραφα δημιουργούν θέματα στους Τούρκους σε διάφορες περιόδους της Τουρκοκρατίας. [ Όπως έλεγε και ο Κολοκοτρώνης : Ποτὲ συμβιβασμὸν δὲν ἐκάμαμεν μὲ τοὺς Τούρκους. Ἄλλους ἔκοψε, ἄλλους ἐσκλάβωσε μὲ τὸ σπαθί καὶ ἄλλοι, καθὼς ἡμεῖς, ἐζούσαμεν ἐλεύθεροι ἀπὸ γενεὰ εἰς γενεά. Ὁ βασιλεὺς μας ἐσκοτώθη, καμμία συνθήκη δὲν ἔκαμε· ἡ φρουρά του εἶχε παντοτινὸν πόλεμον μὲ τοὺς Τούρκους καὶ δύο φρούρια ἦτον πάντοτε ἀνυπότακτα. (...) Ἡ φρουρὰ τοῦ Βασιλέως μας εἶναι οἱ λεγόμενοι Κλέφται, τὰ φρούρια ἡ Μάνη καὶ τὸ Σούλι καὶ τὰ βουνά.

Εἰς τὸν Πόντον, παρὰ τὴν κατάληψιν τῆς Τραπεζοῦντος, ὁ ἀγὼν θὰ συνεχισθῆ εἰς τὰ ὄρη καὶ τὰ δυσπόρθητα φρούρια.

Ὀλίγα ἔτη μετὰ τὴν Ἅλωσιν, ἡ Κέρκυρα, ἡ Ἤπειρος καὶ ἡ Χιμάρα, βοηθοῦν τοὺς Ἑνετοὺς εἰς τὸν ἀγῶνα των, ἐναντίον τοῦ κοινοῦ ἐχθροῦ

Τὸ 1463 ἐπαναστατοῦν οἱ Μανιᾶται ὑπὸ τὸν Μιχαὴλ Ράλλην καὶ οἱ Ἀρκᾶδες ὑπὸ τὸν Πέτρον Μπούαν.

Τὸ 1470 μετὰ τὴν Ἅλωσιν τῆς Χαλκίδος μεταξὺ τῶν πτωμάτων τῶν φονευθέντων ὑπερασπιστῶν εὑρέθησαν καὶ τὰ πτώματα πολλῶν Ἑλληνίδων αἱ ὁποῖαι εἶχον συμπολεμήσει.

Ἡ Λῆμνος σώζεται ὑπὸ τῆς Ἑλληνίδος Μαρούλας ἡ ὁποία, ὅταν εἶδε τὸν πατέρα της πίπτοντα, ἥρπασε τὸ ξίφος του καὶ ὥρμησε κατὰ τῶν ἐχθρῶν.

Τὸ 1479 ἐπαναστατεῖ εἰς τὴν Μάνην ὁ Κροκόδειλος Κλαδᾶς ὁ ὁποῖος ἠρνήθη νὰ ἀναγνωρίσῃ τὴν συνθήκην Βενετίας – Τουρκίας. Τελικῶς καταφεύγει εἰς Ἤπειρον καὶ ἐπαναστατεῖ τοὺς κατοίκους τῆς περιοχῆς τῆς Χιμάρας.

Τὸ 1495, ὅταν ὁ Γάλλος βασιλεὺς Κάρολος ὁ Η΄ κατέλαβε τὴν Νεάπολιν τῆς Ἰταλίας, ἡ Μακεδονία*, ἡ ὁποία ὑπῆρξε πάντοτε τὸ ἰσχυρὸν προπύργιον τῆς Ἑλληνικῆς ἀνεξαρτησίας καὶ διαφυλάξεως τῆς ἑλληνικότητος ὁλοκλήρου τοῦ χώρου, ἐξεγείρεται. Ἦτο τόσος ὁ τρόμος ὁ ὁποῖος κατέλαβε τοὺς Τοῦρκους, ὥστε ὁ Βαγιαζὴτ ἦτο ἕτοιμος νὰ ἐγκαταλείψῃ τὴν Κωνσταντινούπολιν καὶ νὰ καταφύγῃ εἰς τὴν Ἀσίαν. Δυστυχῶς ὁ θάνατος τοῦ Καρόλου, καὶ ἡ ἀποχώρησις τῶν Γάλλων ἐξ Ἰταλίας, ἀφῆκεν ἀνυπερασπίστους τοὺς Ἕλληνας εἰς τοὺς ὄνυχας τοῦ Σουλτάνου.

* [ Ο βόρειος ελλαδικός χώρος ( Ήπειρος , Αλβανία , περιοχές της Μακεδονίας ). Επαναστατική δράση Ρωμαίων ( Ελλήνων ) και Αλβανών με ηγετικές μορφές ιεράρχες. Ο θρυλούμενος φόβος του Βαγιαζήτ οφείλεται στην ανησυχία μήπως ο Κάρολος διεκπεραιωθεί στην Βαλκανική .]

Τὸ 1499 οἱ Ἕλληνες ἐξεγείρονται καὶ πάλιν, ἀλλὰ οἱ Ἑνετοὶ καὶ πάλιν τοὺς ἐγκαταλείπουν εἰς τὴν μανίαν τῶν ἀδυσωπήτων ἐχθρῶν των.

Τὸ 1523 τριακόσια πλοῖα καὶ στρατὸς ἐξ ἑκατὸν χιλιάδων ἀνδρῶν ὑπὸ τὸν Σουλεϊμὰν πολιορκεῖ διὰ δευτέραν φορὰν τὴν Ρόδον. Πέντε ὁλοκλήρους μῆνας διαρκεῖ ἡ πολιορκία καὶ ἡ νῆσος δὲν παραδίδεται παρὰ μόνον μετὰ τὴν συνθηκολόγησιν τῶν ἱπποτῶν τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου.

Νέα ἐξέγερσις σημειοῦται κατὰ τὸν Β΄Ἑνετικὸν πόλεμον (1537-1540). Ἰδιαιτέρως ἀξιοσημείωτος εἶναι ἡ ἄμυνα τοῦ Ναυπλίου καὶ τῆς Πύλου. Ἡ Κέρκυρα θὰ διαλύσῃ τὰ ὄνειρα καὶ τὰς φιλοδοξίας τοῦ Σουλεϊμάν, ὁ ὁποῖος διεκήρυττεν, ὅτι θὰ κατελάμβανε τὴν Ρώμην καὶ θὰ μετέβαλλε τὸν ναὸν τοῦ Ἁγ. Πέτρου εἰς ἱπποστάσιον τῶν σπαχήδων του. Ἀντιμετωπίζει μετ’ ἐπιτυχίας τὰς πεντήκοντα χιλιάδας ἐπιλέκτους μαχητὰς τοῦ Χαϊρεντὶν Βαρβαρόσα καὶ τὸν ἀναγκάζει τελικῶς νὰ λύσῃ τὴν πολιορκίαν καὶ νὰ ἀποσυρθῇ. Νέαν ἀποτυχίαν γνωρίζει ὁ Βαρβαρόσα ἐν τῇ προσπαθείᾳ του νὰ καταλάβῃ τὴν αὐτὴν ἐποχὴν τὴν Κρήτην.

Τὸ 1566 οἱ Χιμαριῶται τρέπουν εἰς φυγὴν ὀκτὼ χιλιάδας Τούρκων τοὺς ὁποίους εἶχε στείλει ἐναντίον των ὁ Σουλτᾶνος.

Ἡ ὥρα τῆς ἑλληνικοτάτης Κύπρου εἶχεν ἔλθει. Ὀγδοήκοντα χιλιάδες Τοῦρκοι πολιορκοῦν τὴν Λευκωσίαν τὸ 1570. Ἡ Ἀμμόχωστος ἀμύνεται ἐπὶ ἕνδεκα μῆνας πρὶν ὑποκύψῃ. Πολλαὶ ἑλληνίδες διὰ νὰ μὴν παραδοθοῦν καὶ ἀτιμασθοῦν, προτιμοῦν τὸν θάνατον . Ἡ Μαρία Συγκλητικὴ θέτει πῦρ εἰς τὴν πυριτιδαποθήκην τῆς γαλέρας εἰς τὴν ὁποίαν ἐκρατεῖτο, τὸ πῦρ μεταδίδεται καὶ εἰς ἄλλας γαλέρας καὶ οὕτω χίλιαι Ἑλληνίδες προοριζόμεναι διὰ νὰ πωληθοῦν ὡς σκλάβοι, φονεύονται.

Εἰς τὴν ναυμαχίαν τῆς Ναυπάκτου τὰ ἑλληνικὰ πληρώματα συνέβαλον σημαντικῶς εἰς τὴν νίκην τοῦ συμμαχικοῦ στόλου. Εἰς τὴν Πελοπόννησον οἱ ἀδελφοὶ Μελισσηνοὶ ἐπαναστατοῦν ἐπὶ κεφαλῆς εἰκοσιπέντε χιλιάδων πεζῶν καὶ τριῶν χιλιάδων ἱππέων. Εἰς τὰς νήσους τοῦ Αἰγαίου, τὴν Θεσσαλονίκην, τὰς Σέρρας καὶ τὸν Ἄθω σημειοῦνται νέα ἐπαναστατικὰ κινήματα ἐνῷ οἱ Μανιᾶται ἀρνοῦνται νὰ ὑποταχθοῦν. Δυστυχῶς καὶ αὐτὴν τὴν φορὰν ἐγκαταλείπονται καὶ οὕτως ἡ ἐκδικητικὴ μανία τῶν Τούρκων στρέφεται ἐναντίον τῶν ἀνυπερασπίστων γυναικῶν, γερόντων καὶ παιδίων. Ὑπολογίζεται ὅτι κατὰ τὴν περίοδον αὐτὴν τριάκοντα χιλιάδες ἐσφάγησαν ἤ ἐρρίφθησαν εἰς τὰς γαλέρας καὶ ἐστάλησαν εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν διὰ νὰ πωληθοῦν ὡς δοῦλοι.

Τὸ 1578 εἰς τὴν Κύπρον ἐξερράγη τὸ πρῶτον ἐπαναστατικὸν κίνημα κατὰ τῶν Τούρκων.

Ἀπὸ τοῦ ἔτους 1581 σχηματίζονται ὁμάδες πολεμιστῶν εἰς Ἤπειρον καὶ Ἀκαρνανίαν.

Τὸ 1585 ὁ ἀρματολὸς Θεόδωρος Μπούας Γρίβας ἐπαναστατεῖ τὴν Βόνιτσαν καὶ Ξηρόμερον ἐνῷ οἱ ἀρματολοὶ τῆς Ἠπείρου Πούλιος, Δράκος καὶ Μαλάμος καταλαμβάνουν τὴν Ἄρταν. Διὰ νὰ τοὺς ἀντιμετωπίσουν οἱ Τοῦρκοι στέλλουν σημαντικὰς στρατιωτικὰς δυνάμεις ἐκ Θεσσαλίας, Μακεδονίας καὶ Ναυπάκτου.

Τὸ 1608, ὁ «καπετάνιος τῶν ὀρέων» Βίκτωρ Ζαμπετός, ἐπαναστατεῖ εἰς τὴν Κύπρον.

Τὴν ἰδίαν σχεδὸν ἐποχὴν σημειοῦται νέα ἐξέγερσις εἰς τὴν Μάνην ἡ ὁποία προξενεῖ μεγάλην ἐντύπωσιν εἰς τὴν Δύσιν. Ὁ Γάλλος Δοὺξ τοῦ Νεβὲρ πιστεύει ὅτι θὰ ἦτο δυνατόν, βασιζόμενος εἰς τοὺς μαχητὰς αὐτοὺς νὰ ἀπελευθερώσῃ τὴν Ἑλληνικὴν Χερσόνησον καὶ νὰ διαδεχθῇ τοὺς Παλαιολόγους. Τὴν 8ην Σεπτεμβρίου συνέρχεται εἰς τὴν Κούκην γενικὴ συνέλευσις τῶν ἀντιπροσώπων τῆς Ἠπείρου, τῆς Μακεδονίας, τῆς Ἀλβανίας, τῆς Βοσνίας, Βουλγαρίας, τῆς Ἐρζεγοβίνης, Σερβίας καὶ ἄλλων περιοχῶν καὶ συσκέπτονται διὰ τὴν ὀργάνωσιν ἐπαναστατικοῦ κινήματος καὶ τὴν ἀποκατάστασιν τῆς Ἑλληνικῆς Αὐτοκρατορίας. Εἰς τὴν Λάρισσαν ἐξεγείρεται ὁ ἐπίσκοπος Διονύσιος καὶ τὴν νύκταν τῆς 10ης Σεπτεμβρίου εἰσέρχεται μετὰ τῶν ἐπαναστατῶν εἰς τὰ Ἰωάννινα.

Τὸν Ἰούνιον τοῦ 1645 ἀρχίζει ἡ μακρὰ πολιορκία τῆς Κρήτης. Ἡ ἀντίστασις εἶναι καθολική. Μετὰ τὴν κατάληψιν τῶν Χανίων καὶ τοῦ Ρεθύμνου οἱ Τοῦρκοι πολιορκοῦν τὸν Χάνδακα (τὸ σημερινὸν Ἡράκλειον). Εἰκοσιπέντε ὁλόκληρα ἔτη θὰ διαρκέσῃ ἡ πολιορκία τῆς ἡρωϊκῆς καὶ ἀνυποτάκτου πόλεως. Οἱ Ἕλληνες δὲν ὑποτάσσονται καὶ ἐδῶ παρὰ μόνον μετὰ τὴν συνθηκολόγησιν τῶν Ἑνετῶν καὶ ἀφοῦ ἐπροξένησαν εἰς τοὺς Ὀθωμανοὺς ἀπωλείας ὑπερβαινούσας τὰς ἑκατὸν χιλιάδας ἀνδρῶν.

Παρὰ τὰς ἀπογοητεύσεις των, οἱ Μανιᾶται, ὅταν ὁ Φραγκίσκος Μοροζίνι ἐμφανίζεται εἰς τὰ νότια παράλια τῆς Πελοποννήσου, ἐπαναστατοῦν. Καταλαμβάνουν τὴν Καλαμάτα καὶ συνεχίζουν τὸν ἀγῶνα ἀκόμη καὶ ὅταν ὁ Μοροζίνι ἀποχωρῇ.

Κατὰ τὴν ἐποχὴν αὐτὴν ἐμφανίζεται πρωτοφανὴς ἐπαναστατικὸς ὀργασμός. Μετὰ τοῦ Μοροζίνι συμπράττουν οἱ Ἑπτανήσιοι καὶ οἱ ἀρματολοὶ τῆς Στερεᾶς. Ἡ ἐξέγερσις ἐπεκτείνεται καὶ εἰς τὴν ὑπόλοιπον Πελοπόννησον. Τὰ πλεῖστα τῶν Τουρκικῶν φρουρίων κυριεύονται καὶ οἱ Μανιᾶται καταλαμβάνουν διὰ δευτέραν φορὰν τὴν Καλαμάταν. Εἰς τὰς Ἀθήνας οἱ Τοῦρκοι κλείονται εἰς τὴν Ἀκρόπολιν τὴν ὁποίαν ὁ Μοροζίνι βομβαρδίζει. Δυστυχῶς τὴν νύκτα τῆς 13/25 Σεπτεμβρίου 1687 ἀνατινάσσεται τὸ θαυμασιώτερον δεῖγμα τῆς ἑλληνικῆς κλασσικῆς τέχνης, ὁ Παρθενών.

Φθίνοντος τοῦ ιζ΄ αἰῶνος δημιουργοῦνται εἰς τὴν Στερεὰν μεγάλα ἀρματολίκια τὰ ὁποῖα θὰ ἀποτελέσουν τὰ φυτώρια τῆς στρατιωτικῆς ἐκπαιδεύσεως τῶν Ἑλλήνων. Ἐκτὸς τῆς Μάνης, εἰς τὴν Κρήτην καὶ τὴν Ἤπειρον ἐξακολουθοῦν νὰ ὑπάρχουν περιοχαὶ αἱ ὁποῖαι διατηροῦν τὴν ἀνεξαρτησία των. Οἱ κάτοικοι τῶν Σφακίων καὶ τῆς Χιμάρας ἀγωνίζονται ἀδιακόπως κατὰ τῶν ἐχθρῶν τοῦ Γένους.

Τὸ 1716 οἱ κάτοικοι τῆς Κερκύρας θὰ δώσουν νέον δεῖγμα τῆς ἀγάπης των πρὸς τὴν ἐλευθερίαν. Ἀποκρούουν ὅλας τὰς ἐπιθέσεις τῶν Τούρκων καὶ τοὺς ἀναγκάζουν νὰ λύσουν τὴν πολιορκίαν.

Εἰς τὴν Μακεδονίαν ὁ ἀγών συνεχίζεται. Τὸ 1710 κατόπιν τῆς ἐξεγέρσεως τοῦ Μπίτουλα* ἡ χώρα ὑφίσταται τὰ πάνδεινα.

* Αυτό δεν το ήξερα. Διαβάζω στο ιντερνέτι : Το 1710 εξέγερση με επί κεφαλής τον Μπίτουλα εκ Πισοδερίου, υποκινούμενον υπό του Τσάρου Πέτρου του Μεγάλου.

Τὸ 1749 νέα ἐξέγερσις τῶν ὀρεσιβίων οἱ ὁποῖοι ἀφοῦ κατέλαβον τὰς βορείους Σποράδας ἐναυπήγησαν καταδρομικὸν στόλον καὶ ἠρήμωναν τὰς τουρκικὰς παραλίους πόλεις μέχρι καὶ τοῦ Ἑλλησπόντου.

Οἱ Ρῶσοι, οἱ ὁποῖοι εἰς τοὺς κατὰ τῶν Τούρκων ἀγῶνας των ἀνεζήτουν συμμάχους, ἐστράφησαν πρὸς τοὺς Ἕλληνας διὰ τὴν ἐξυπηρέτησιν τῶν ἰδίων των σκοπῶν. Ἐνσυνείδητοι πράκτορες ἤ ἀφελεῖς ὀραματισταί, ἤρχισαν προπαγανδίζοντες ὅτι ἡ Ἑλλὰς θὰ ἠλευθεροῦτο μόνον ὑπὸ τοῦ «ξανθοῦ γένους» τοῦ Βορρᾶ. Οἱ Μανιᾶται πρῶτοι ἀποδέχονται τὰς ρωσικὰς προτάσεις καὶ ἡ ἐμφάνισις μικρᾶς στρατιωτικῆς δυνάμεως Ρώσων εἰς τὸ Μαυροβούνι ἐξεγείρει τοὺς Χιμαριώτας. Τὴν 28η Φεβρουαρίου 1770 ἀσήμαντος ρωσικὴ μοῖρα ἀγκυροβολεῖ εἰς τὸ Οἴτυλον. Οἱ Μανιᾶται, παρὰ τὰς δικαίας ἐπιφυλάξεις των, ἐξεγείρονται τελικῶς καὶ καταλαμβάνουν τὸν Μιστρᾶν, τὴν Κυπαρισσίαν, τὴν Σπάρτην καὶ πολλὰ παραλιακὰ χωρία. Ἡ ἐξέγερσις ἐπεκτείνεται εἰς ὁλόκληρον τὴν Πελοπόννησον καὶ τὴν Στερεάν. Ἀλλὰ καὶ εἰς τὴν Κρήτην ὁ Δασκαλογιάννης κηρύσσει τὴν ἔναρξιν τοῦ ἐπαναστατικοῦ κινήματος διὰ τὴν Ἀνάστασιν τοῦ Γένους, ἐνῷ τὰ πλοῖα τῶν νήσων διατρέχουν τὸ Αἰγαῖον μεταφέροντα χαρμόσυνα καὶ ἐλπιδοφόρα μηνύματα. Ἀτυχῶς αἱ δυνάμεις τῶν Ρώσων ἦσαν λίαν ἀνεπαρκεῖς. Ἐναντίον τῆς ἐπαναστατημένης Ἑλλάδος ἐξαπολύονται στίφη ἐχθρῶν μεταξὺ τῶν ὁποίων καὶ πρωτόγονοι Τουρκαλβανοί. Οἱ Ρῶσοι ἐκδιώκονται εὐκόλως καὶ οἱ Ἕλληνες λύουν τὴν πολιορκίαν τῆς Τριπολιτσᾶς καὶ ὑποχωροῦν. Τὰ ρωσικὰ πλοῖα παραλαμβάνουν τοὺς ἀδελφοὺς Ὀρλὼφ μετὰ τῶν ὀλίγων στρατιωτῶν των, καὶ ἀναχωροῦν, ἐνῷ οἱ Τουρκαλβανοὶ ἐπιπίπτουν ἐπὶ τοῦ ἀμάχου πληθυσμοῦ. Τρομακτικαὶ σφαγαὶ ἀκολουθοῦν τὴν ἀποτυχίαν τῆς ἐξεγέρσεως, ἐνῷ οἱ πλεῖστοι τῶν ἀγωνιστῶν εἶχον ἤδη φονευθῆ κατὰ τὴν διάρκειαν ἀνίσων μαχῶν. Παρὰ ταῦτα εἰς τὴν ναυμαχίαν τοῦ Τσεσμέ, μεταξὺ τοῦ ρωσικοῦ καὶ τοῦ τουρκικοῦ στόλου, τὰ ἑλληνικὰ πληρώματα καὶ πυρπολικὰ θὰ διαδραματίσουν καὶ πάλιν τὸν σημαντικώτερον ρόλον εἰς τὴν νίκην τῶν Ρώσων. Ἡ δρᾶσις τῶν Ἑλλήνων καταδρομέων ἐπεκτείνεται μέχρις καὶ αὐτῆς τῆς Συρίας. Εἰς τὴν Κρήτην ὁ ἀρχηγὸς τῆς ἐπαναστάσεως Δασκαλογιάννης ἀναγκάζεται νὰ παραδοθῇ αὐτοβούλως εἰς τοὺς ἀδυσωπήτους ἐχθρούς του, διὰ νὰ ἀποφύγῃ τὰς κατὰ τῶν συμπατριωτῶν του ἀντεκδικήσεις.

Ὀλίγα μόνον ἔτη μετὰ τὴν ἀποτυχίαν τῆς πρώτης αὐτῆς ἐξεγέρσεως καὶ τῶν φοβερῶν ἐπακολουθημάτων της, οἱ Ἕλληνες δὲν ἀρνοῦνται καὶ πάλιν νὰ ἐξεγερθοῦν τῇ ὑποκινήσει τῶν Ρώσων. Τὸ 1788 εἰς τὴν Τεργέστην ὁ Λάμπρος Κατσώνης ἀγοράζει διὰ συνεισφορῶν τῶν Ἑλλήνων, ἀμερικανικὸν καταδρομικὸν τῶν εἴκοσι ἕξ πυροβόλων καὶ τίθεται ἐπὶ κεφαλῆς στολίσκου. Καταπλέει εἰς τὸ Αἰγαῖον καὶ ἀρχίζει ναυτικὸν πόλεμον κατὰ τῶν Τούρκων. Αἰχμαλωτίζει πλεῖστα ἐχθρικὰ πλοῖα, καταλαμβάνει κατόπιν πολιορκίας τὸ φρούριον τοῦ Καστελλορρίζου καὶ τὴν 20ην Αὐγούστου 1788 καταναυμαχεῖ εἰς τὴν Κάρπαθον τὸν τουρκικὸν στόλον ὁ ὁποῖος εἶχεν ἐξέλθει πρὸς καταδίωξίν του. Τὴν 15ην Ἀπριλίου 1789 καταναυμαχεῖ ἐκ νέου τὸν τουρκικὸν στόλον εἰς τὸ Δυρράχιον καὶ καταστρέφει τοὺς προμαχῶνας τῆς πόλεως. Φθάνει μέχρις Ἑλλησπόντου, Κύπρου, Συρίας καὶ Αἰγύπτου καὶ ἀποποιεῖται δελεαστικὴν προσφορὰν τοῦ Σουλτάνου. Νικᾷ καὶ πάλιν τὸν τουρκικὸν στόλον εἰς τὴν θαλασσίαν περιοχὴ μεταξὺ Μυκόνου καὶ Σύρου (3 Ἰουνίου) καὶ σώζει τὴν Ὕδραν ἐκ τῶν ἐπιδρομῶν τοῦ Γουλιέλμου τοῦ Κορσικανοῦ. Παρὰ τὴν ἀποτυχίαν του εἰς Ἄνδρον καὶ τὴν καταστροφὴν τοῦ μεγαλυτέρου μέρους τοῦ στόλου του ὑπὸ τοῦ ἡνωμένου τουρκοαιγυπτιακοῦ στόλου, συνεχίζει τὸν ἀγῶνα. Σχεδιάζει τὴν ἔκρηξιν Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως καὶ ἀρνεῖται νὰ ὑπακούσῃ εἰς τὴν συνθήκη εἰρήνης τὴν ὁποίαν συνωμολόγησεν ἡ Αἰκατερίνη τῆς Ρωσίας μετὰ τῆς Πύλης. Εἰς τὸ Ταίναρον κατορθώνει νὰ ἀντιμετωπίσῃ τόσο τὸν τουρκικὸν στόλον ὅσον καὶ δύο γαλλικὰς φρεγάτας, αἱ ὁποῖαι εἶχαν συννενωθῆ μετ’ αὐτοῦ, ἐνῷ οἱ ἀρματολοὶ τοῦ Ἀνδρούτσου ἐπιπίπτουν κατὰ τῶν ἀποβιβασθέντων Τούρκων καὶ κατακόπτουν ἕξ χιλιάδας ἐξ αὐτῶν. Ἐγκαταλελειμμένος ὑπὸ τῶν Ρώσων καὶ τῆς Αἰκατερίνης ὁ Κατσώνης ἀποσύρεται ἐνῷ οἱ Ἑνετοὶ συλλαμβάνουν τὸν Ἀνδροῦτσον καὶ τὸν παραδίδουν εἰς τοὺς Τούρκους.

Αγώνες Σουλίου

Υπάρχουν πολλά ακόμη. Π.χ. οι συνεννοήσεις του Ζαχαριά Μπαρμπιτσιώτη με Γάλλους κ.λπ.

[Ακρίδης Κατσαριδόπουλος]

Και πως ξέρουμε εάν όλες αυτές είχαν εθνικό χαρακτήρα;

[Τλαξκαλτέκος]

Και πως ξέρουμε αν όλες αυτές είχαν εθνικό χαρακτήρα;

Κάποιες σίγουρα είχαν. Όπως τα Ορλοφικά ή οι συνεννοήσεις με τον Κάρολο και τον δούκα του Νεβέρ. Κάποιες ήταν περισσότερο τοπικές. Το σίγουρο είναι πως όλες ήταν αντι-τουρκικές.

[Ακρίδης Κατσαριδόπουλος]

Πατριάρχης έφιππος συνοδεύεται από γενίτσαρους.

[Τλαξκαλτέκος]

Πατριάρχης έφιππος συνοδεύεται από γενίτσαρους.

Ελληνικός γάμος στην Τουρκοκρατία


A Grecian Wedding, A. Hill, The Ottoman empire , London 1710

Διακρίνονται

Αστυνομική Συνοδεία Γενιτσάρων : A A
Γαμπρός : D
Νύφη: C
Ιερέας: B
Μητέρα της Νύφης: E
Παράνυμφοι: F F
Καλεσμένοι: G G G
Μουσικοί: I I I
Χορευτές: K K K

[Ακρίδης Κατσαριδόπουλος]

Η τουρκική γλώσσα στην Ελλάδα

Η τουρκική γλώσσα χρησιμοποιείται μητρική από τους τουρκόφωνους της Θράκης που συναποτελούν, σήμερα, μαζί με τους Πομάκους και τους Αθιγγάνους, τη μουσουλμανική μειονότητα της Ελλάδας. Οι τουρκόφωνοι αποτελούν τον κορμό της μουσουλμανικής μειονότητας της Ελλάδας, καταλαμβάνοντας το ήμισυ σχεδόν του συνόλου του πληθυσμού (60.000 περίπου άτομα) με μεγαλύτερη πυκνότητα στο νομό Ροδόπης. Είναι εγκατεστημένοι στις πεδινές περιοχές των νομών Ξάνθης και Ροδόπης καθώς και τα μεγάλα αστικά κέντρα αυτών, Ξάνθη και Κομοτηνή. Στην ύπαιθρο χώρα της περιοχής εντοπίζουμε τόσο ομοιογενή τουρκόφωνα χωριά όσο και μικτά, αποτελούμενα από μουσουλμανικούς και χριστιανικούς πληθυσμούς. Η πλειονότητα των τουρκόφωνων ασχολείται με τη γεωργία, οι υπόλοιποι ασχολούνται με τη βιοτεχνία και το εμπόριο, όσοι δε έχουν προχωρήσει σε τριτοβάθμιες σπουδές, μία μικρή αλλά ισχυρή μειοψηφία, απασχολούνται στον τριτογενή τομέα ως δάσκαλοι/καθηγητές στην πρωτοβάθμια/δευτεροβάθμια εκπαίδευση ή στον ιδιωτικό τομέα ως γιατροί, δικηγόροι, πολιτικοί μηχανικοί κ.ά. Επίσης, ικανός αριθμός έχει μεταναστεύσει στην Τουρκία (κυρίως στην Κωνσταντινούπολη), τα μεγάλα αστικά κέντρα της Νοτίου Ελλάδας (κυρίως στην Αθήνα) και στην πρώην Δυτική Γερμανία, μαζί με ελληνόφωνους και πομακόφωνους συμπολίτες τους.

Η τουρκόφωνη ομάδα βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση σε σύγκριση με τις υπόλοιπες δίγλωσσες ομάδες αφ' ενός διότι η μητρική της γλώσσα είναι η μόνη μεταξύ των μειονοτικών γλωσσών η οποία διδάσκεται σε ειδικά δίγλωσσα σχολεία και αφ' ετέρου διότι συνιστά ποικιλία της τουρκικής, της επίσημης και εθνικής γλώσσας της χώρας η οποία συνυπέγραψε με την Ελλάδα για την προστασία των δικαιωμάτων της θρησκευτικής μειονότητας στην οποία ανήκει η εν λόγω γλωσσική ομάδα. Η τουρκική της περιοχής συνιστά διαλεκτικό συνεχές με την τουρκική της Τουρκίας, χαρακτηρίζεται από κάποιους αρχαϊσμούς στο λεξιλόγιο και κάποιες ιδιαιτερότητες στην κλίση του ρήματος κυρίως, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι παρεμποδίζεται η αλληλοκατανόηση τουρκόφωνων Ελλάδας και Τουρκίας, και, τέλος, διακρίνεται από το πλήθος των ελληνικών δανείων, αναφερομένων όχι μόνο στο διοικητικό σημασιολογικό πεδίο (adja, danio, panepistimjo κ.ά.), αλλά και στο καθημερινής ζωής λεξιλόγιο (pirun, porta κ.ά). Η στάνταρ τουρκική της Τουρκίας, βάσει νεοτέρων διμερών συμφωνιών Ελλάδας- Τουρκίας (1951, 1968), διδάσκεται από κοινού με την ελληνική στα μειονοτικά σχολεία της Θράκης. Προς εξυπηρέτηση των εκπαιδευτικών αναγκών της μουσουλμανικής μειονότητας λειτουργούν στη Θράκη 300 δημοτικά σχολεία περίπου, δύο γυμνάσια-λύκεια και δύο ιεροσπουδαστήρια, εν συνόλω 10.000 περίπου μαθητές. Η μειονοτική εκπαίδευση που εφαρμόζεται στη Θράκη ανήκει στα προοδευτικής και «δυνατής» μορφής δίγλωσσα εκπαιδευτικά μοντέλα, τα θετικά της δε αποτελέσματα είναι εμφανή στους τουρκόφωνους μαθητές. Πρόκειται για αμφίδρομο γλωσσικό πρόγραμμα στο πλαίσιο του οποίου οι δύο γλώσσες, τουρκική και ελληνική, όχι μόνο διδάσκονται ως γλωσσικά μαθήματα, αλλά χρησιμοποιούνται και για τη διδασκαλία θεωρητικών και θετικών επιστημών. Μικρός αριθμός τουρκόφωνων (και πομακόφωνων) παιδιών φοιτά σε ελληνόφωνα μη μειονοτικά σχολεία, πράγμα που, όμως, προκαλεί τη δυσαρέσκεια της μειονότητας ως συνόλου. Λόγω των γλωσσικών δυσκολιών στην ελληνική, ένας αριθμός τουρκόφωνων μαθητών συνεχίζει τριτοβάθμιες σπουδές στην Τουρκία, αν και μέχρι πρότινος φοιτούσαν και σε ελληνικά πανεπιστήμια. Η ελληνική πολιτεία, αναγνωρίζοντας τα ιδιαίτερα γλωσσικά προβλήματα που συναντούν οι μαθητές οι προερχόμενοι από τη μουσουλμανική μειονότητα, θέσπισε ειδικό ποσοστό επί του αριθμού των εισακτέων στα ανώτερα και ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα για το εκπαιδευτικό έτος 1995 και εξής.

Όσον αφορά την επαφή τους με την ελληνική, τα μέλη της τουρκόφωνης ομάδας διακρίνονται σε μονόγλωσσους τουρκόφωνους και σε δίγλωσσους. Η διάκριση αυτή εξαρτάται άμεσα από το μορφωτικό επίπεδο του καθενός. Η ελληνική είναι η γλώσσα του σχολείου, της διοίκησης, των εμπορικών συναλλαγών, των μέσων μαζικής ενημέρωσης, αν και έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθούν και τουρκόφωνα ΜΜΕ, η γλώσσα της κοινωνικής ένταξης και της επαγγελματικής και πνευματικής ανέλιξης. Κατά κανόνα, η τουρκική χρησιμοποιείται για την «ενδοεπικοινωνία» της μειονότητας, είτε οι ομιλητές είναι μονόγλωσσοι είτε είναι δίγλωσσοι. Σύμφωνα με τις άμεσες παρατηρήσεις μας, οι παράγοντες που καθορίζουν τη χρήση της ελληνικής ή της τουρκικής είναι κατά πρώτο λόγο οι παράγοντες «ηλικία» και «ενδο/εξωοικογενειακό» περιβάλλον, κατά δεύτερο λόγο οι παράγοντες «φύλο» και «τόπος διαμονής» και κατά τρίτο λόγο ο παράγοντας «κοινωνικό καθεστώς». Αυτοί που εναλλάσσουν κώδικες ευχερώς, τουρκική προς ελληνική και αντιστρόφως, είναι κατ' αρχήν ομιλητές ηλικίας 20-50 ετών, ευρισκόμενοι σε εξωοικογενειακό περιβάλλον, μάλλον άντρες παρά γυναίκες, διαμένοντες σε αστικό περιβάλλον (στην Κομοτηνή) και ανωτέρου κοινωνικού καθεστώτος (συνάρτηση του μορφωτικού επιπέδου και της επαγγελματικής δραστηριότητας). Ο λοιπός πληθυσμός προτιμά να χρησιμοποιεί την τουρκική.

Σε γενικές γραμμές, στους κόλπους της μειονότητας οι δύο γλώσσες απολαμβάνουν ισοδύναμης αλλά τελείως διαφοροποιημένης αντιμετωπίσεως. Τα τουρκικά προορίζονται για να καλύπτουν τις ανάγκες της οικογενειακής ζωής, της πολιτιστικής παιδείας (κουλτούρας) ή της θρησκείας και γενικότερα τις ενδομειονοτικές επικοινωνιακές ανάγκες. Επίσης, παρατηρείται μια ουδέτερη στάση, ούτε αρνητική ούτε θετική, έναντι της ελληνικής, και αυτό στην πλειονότητα των μελών της μειονότητας: για εκείνους, η χρήση της τουρκικής μεταξύ τους είναι κάτι το φυσικό, το «αναπόφευκτο» η καλή δε γνώση της ελληνικής αποτελεί πλεονέκτημα, χρήσιμο βέβαια, όχι όμως απολύτως απαραίτητο για την εξασφάλιση των βιοτικών αναγκών επικοινωνίας του μεγαλύτερου μέρους της μειονότητας. Από την άλλη πλευρά, στην ελληνική γλώσσα προσδίδεται κοινωνιοπολιτισμικό και οικονομικό κύρος, χωρίς, όμως, αυτό να καταλήγει στην υποτίμηση της μητρικής γλώσσας. Η τουρκική, συνδεδεμένη με την εθνοτική καταγωγή της τουρκόφωνης μειονότητας, ενισχύει τη θέση της από το γεγονός ότι γι' αυτήν εκπροσωπεί τη γλώσσα μιας θρησκείας, του Ισλάμ. Το Ισλάμ πάλι, από την πλευρά του, επιτείνει τον επιφυλακτικό και καχύποπτο χαρακτήρα του πληθυσμού αυτού απέναντι σ' έναν άλλο διαφορετικής γλώσσας, διαφορετικής θρησκείας και διαφορετικών ηθών και εθίμων. Εκτός αυτών, το γεγονός ότι οι τουρκόφωνοι δεν είναι τελείως αποκομμένοι από τη χώρα στην οποία η τουρκική επέχει θέση επίσημης γλώσσας, την Τουρκία, ισχυροποιεί το καθεστώς της τουρκικής και λειτουργεί υπέρ της διατήρησής της ως πρώτης γλώσσας της δεδομένης γλωσσικής ομάδας. Ενόσω η τουρκική παραμένει συνδεδεμένη με την οικογενειακή ζωή και τη θρησκεία της γλωσσικής αυτής ομάδας και ενόσω συνεχίζει να της υπενθυμίζει την εθνοτική της καταγωγή, θα συνεχίσει να υφίσταται και η δίγλωσση κατάσταση, χωρίς να υπάρχουν πιθανότητες να υπερισχύσει η μία ή η άλλη γλώσσα (με αποτέλεσμα την εξάλειψη της διγλωσσίας).

Οι πολιτικές αλλαγές που σημειώθηκαν την τελευταία δεκαετία στα Βαλκάνια δεν άφησαν ανεπηρέαστη τη γλωσσική συμπεριφορά των τουρκόφωνων καθώς και την εν γένει συμπεριφορά του συνόλου της μουσουλμανικής μειονότητας της Ελλάδας. Η πτώση της Σοβιετικής Ένωσης έδωσε την ευκαιρία στην τουρκική πολιτική να επεκτείνει την πολιτική του προσεταιρισμού στις απανταχού βαλκανικές μουσουλμανικές ομάδες διακηρύσσοντας, παράλληλα, τον «τουρκισμό» αυτών. Η πολιτική πολιτιστικού επηρεασμού που ασκεί λαμβάνει διάφορες μορφές με απώτερο στόχο την καθιέρωση της τουρκικής ως lingua franca μεταξύ των μουσουλμάνων των Βαλκανίων και ακολούθως το χαρακτηρισμό τους ως «τουρκικής εθνοτικής ή εθνικής συνείδησης» αγνοώντας ίσως ότι σε μια γλώσσα μπορεί μεν να αποδοθεί εθνική ιδιότητα, αυτή όμως η αποδιδόμενη ιδιότητα ούτε επαρκεί για να παράγει από μόνη της εθνική συνείδηση αλλά ούτε και μπορεί να θεωρηθεί αναμφισβήτητο εθνικό χαρακτηριστικό

Λαμβανομένου υπόψη του ότι η κοινωνιογλωσσική ισορροπία μιας μειονότητας είναι πολύ ευαίσθητη σε πολιτικής φύσεως κραδασμούς που εμμέσως ή αμέσως σχετίζονται με αυτήν και του ότι σημαντικές πολιτικές και κοινωνικές αλλαγές έλαβαν χώρα στην ευρύτερη περιφέρεια της ελληνικής τουρκόφωνης ομάδας, θεωρούμε ότι αναμφιβόλως επηρεάστηκε η γενικότερη συμπεριφορά των τουρκόφωνων της Θράκης από τις πρόσφατες πολιτικές εξελίξεις στα Βαλκάνια. Είναι φυσικό δε η γλωσσική τους συμπεριφορά να χαρακτηρίζεται πλέον από την ενίσχυση της ήδη θετικής στάσης απέναντι στη μητρική τους γλώσσα, πράγμα που πιθανόν να οδηγήσει στην ελάττωση του ρυθμού της εξάπλωσης της διγλωσσίας η οποία αναφέρθηκε ανωτέρω, χωρίς αυτό να σημαίνει επουδενί την εγκατάλειψη της ελληνικής γλώσσας υπέρ μιας μονόγλωσσης τουρκόφωνης κατάστασης. Δεδομένου αφ' ενός μεν ότι η όποια αρνητική στάση απέναντι στην ελληνική θα σημάνει και τον αποκλεισμό από την οικονομική, κοινωνική και πνευματική ζωή στην Ελλάδα, αφ' ετέρου δε ότι η νέα γενιά των τουρκόφωνων δεν φαίνεται διατεθειμένη να ζήσει στο περιθώριο, συνάγουμε πως τα νεαρά μέλη της τουρκόφωνης ομάδας θα εξακολουθήσουν να μαθαίνουν και να χρησιμοποιούν την ελληνική ως δεύτερη γλώσσα, μεταβιβάζοντας τη θετική τους στάση απέναντί της και στις επερχόμενες γενεές.

Η τουρκική συνιστά την ισχυρότερη μειονοτική γλώσσα στην Ελλάδα, η δε τουρκόφωνη ομάδα είναι η μόνη η οποία θα μπορούσε αυτοδικαίως να θεωρηθεί «γλωσσική μειονότητα», εφόσον πληροί τις αναγκαίες προϋποθέσεις. Η τουρκική, ως κατ' εξοχήν γλώσσα απόκλισης (Abstand), όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά και για ολόκληρη την Ευρώπη, μη ανήκουσα στην ινδοευρωπαϊκή οικογένεια γλωσσών, βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση έναντι των υπόλοιπων μειονοτικών γλωσσών: η λειτουργική της αυτάρκεια και γλωσσική της ανεξαρτησία είναι γεγονός αναντίρρητο. Επίσης, ως θέσει μειονοτική γλώσσα και ως χαρακτηριζόμενη από γεωγραφικό συνεχές δεδομένου ότι η εν λόγω τουρκόφωνη ομάδα, χωρίς να εφάπτεται, βρίσκεται κοντά στα ελληνοτουρκικά σύνορα ομιλητών, ισχυροποιεί τη θέση της στη συνείδηση των της, των οποίων το σημείο αναφοράς βρίσκεται στη στάνταρ τουρκική, την επίσημη γλώσσα της γείτονος χώρας. Η νομική υπόσταση της τουρκόφωνης ομάδας και τα εκπαιδευτικά της δικαιώματα προστατεύονται από διεθνείς συνθήκες, η δε διδασκαλία της μητρικής της γλώσσας από διμερείς συμφωνίες. είναι σαφές ότι διεθνώς ελάχιστες γλωσσικές μειονότητες βιώνουν μια τέτοια ζηλευτή κοινωνιογλωσσική κατάσταση (παρά τα όσα παράπονα διατυπώνονται κατά καιρούς από ορισμένα μέλη της τουρκόφωνης ομάδας). Η τουρκόφωνη ομάδα χαρακτηριζόμενη από ιδιαίτερα εθνοτικά χαρακτηριστικά –διαφορετική θρησκεία, γλώσσα, ήθη, έθιμα και τρόπο ζωής– έχει, επίσης, κατά καιρούς εκφράσει διαφορετική συλλογική συνείδηση, εκδηλούμενη με την ίδρυση σωματείων και συλλόγων καθώς και τη δημιουργία πολιτικού κόμματος με σκοπό την προώθηση κοινών αιτημάτων και διεκδικήσεων. Οι υποκινούμενες αυτές εκδηλώσεις οι σύμφωνες με τις αρχές της τουρκικής μειονοτικής πολιτικής, με στόχο τόσο την τουρκόφωνη, την πομακόφωνη και τη ρομανόφωνη ομάδα όσο και τις εν γένει βαλκανικές μουσουλμανικές μειονότητες, ισχυροποιούν τη διαφορετική εθνοτική συνείδηση των τουρκόφωνων και καθιστούν την εν λόγω ομάδα «γλωσσική μειονότητα».

Όλα τα ανωτέρω στοιχεία συνηγορούν υπέρ του χαρακτηρισμού της τουρκικής ως μειονοτικής γλώσσας με υψηλή βιωσιμότητα, δηλαδή γλώσσας με πολλές πιθανότητες διατήρησης της έντονης και σε πλήρη λειτουργική ισοτιμία με την ελληνική χρήσης της. Όσο η γλώσσα και τα εκπαιδευτικά δικαιώματα των τουρκόφωνων προστατεύονται όχι μόνον από διεθνείς ή διμερείς συνθήκες αλλά και από το ίδιο το ελληνικό Σύνταγμα (βλ. νεότερες διατάξεις της ελληνικής νομοθεσίας σχετικές με τη μειονοτική εκπαίδευση) και όσο εξακολουθεί η ομάδα να μεταβιβάζει τη μητρική της γλώσσα στις νεότερες γενιές, τόσο η απρόσκοπτη χρήση της θα συνεχίζεται και συνακολούθως θα διατηρείται και η κοινωνικής υφής διγλωσσία της γλωσσικής αυτής ομάδας σε όλες τις εκφάνσεις της καθημερινής ζωής.