Η Χιμάρα ως σημείο τριβήςΗ Χιμάρα εξακολουθεί να συνιστά το σημαντικότερο σημείο τριβής μεταξύ της μειονότητας και της Ελλάδας από τη μία, και του αλβανικού κράτους από την άλλη. Η τουριστική ανάπτυξη της περιοχής επέφερε μεγάλες αλλαγές στην αξία της γης, γεγονός που μπορεί ως έναν βαθμό να εξηγήσει τις έντονες αντιπαραθέσεις, όπως θα δούμε και στη συνέχεια. Αν και παραδοσιακά οι Χιμαριώτες από τα ελληνόφωνα χωριά δεν γίνονταν αντιληπτοί στην Αλβανία ως τμήμα της ελληνικής μειονότητας, αυτό σταδιακά άλλαξε, έστω και με τον τρόπο που περιγράψαμε στο σχετικό κεφάλαιο. Καθώς δε το βάρος της ελληνοαλβανικής διαμάχης μετατοπιζόταν προς τη Χιμάρα και το ΚΕΑΔ υποχωρούσε στις ελληνόφωνες περιοχές, πρόεδρος της Ομόνοιας εκλέχθηκε ο τότε δήμαρχος Χιμάρας Βασίλης Μπολάνος, ο πρώτος που δεν προερχόταν από τους αναγνωρισμένους μειονοτικούς οικισμούς.
Η σημασία που αποδίδει η ελληνική πλευρά στη Χιμάρα και μετά τα μέσα της δεκαετίας του 2000 και την ίδρυση του σχολείου φαίνεται καταρχάς δύσκολο να εξηγηθεί. Παλαιότερα είχαμε εκφράσει τη θέση ότι η ελληνική πολιτική αποσκοπούσε αφενός στην ανάδειξη της ύπαρξης ελληνόφωνης και ελληνικής μειονότητας στην περιοχή, αφετέρου οριοθετούσε ένα απώτατο όριο της ζώνης που θεωρούσε ιστορικά και συμβολικά ως ελληνικής επιρροής ή ενδιαφέροντος στη νότια Αλβανία. Σήμερα πιστεύουμε ότι θα πρέπει να συνυπολογιστούν δύο ακόμη παράγοντες: ο πρώτος αφορά την άντληση δύναμης από την προστασία της Ελλάδας όσων διεκδικούν στη Χιμάρα, η τιμή της οποίας είναι εξαιρετικά υψηλή. Όσοι αρχικά ή αργότερα ταυτίστηκαν με την ελληνική «μερίδα» διεκδικούν γη σε σχέση με άλλους που υποστηρίζονται από ένα διεφθαρμένο κρατικό μηχανισμό, αν και μερικές φορές τα όρια είναι ασαφή και οι «ρόλοι» εναλλασσόμενοι, καθώς όλοι, ως Χιμαριώτες, πλήττονται από αποφάσεις των Τιράνων. Ο δεύτερος αφορά τη μείωση του γοήτρου που θα επιφέρει για την Ελλάδα η νίκη της αλβανικής πλευράς. Εξ όσων μάλιστα διαπιστώσαμε από την έρευνά μας, οι ελληνικές Αρχές δεν αντιλαμβάνονται τους παραπάνω παράγοντες.
Οι Χιμαριώτες έχουν αναδείξει το ζήτημα της ιδιοκτησίας, χαρακτηρίζοντας «υφαρπαγή» αυτό που συμβαίνει στην περιοχή. Η παραλιακή ζώνη αποτελεί τον σημαντικότερο ίσως πόλο τουριστικής ανάπτυξης της Αλβανίας και εδώ και καιρό πολλοί, ακόμη και Ιταλοί, έχουν επενδύσει σημαντικά κεφάλαια. Οι διαμάχες αυτές πρόκειται να συνεχιστούν, ενώ ήδη επεκτάθηκαν και σε άλλους οικισμούς που κατέχουν γη στην παραλία, όπως αυτός της Νιβίτσας, αρκετά νοτιότερα. Ο συγκεκριμένος οικισμός, αν και πιο κοντά στους Αγίους Σαράντα, με ορθόδοξο αλβανόφωνο πληθυσμό και μια μικρή μειοψηφία Βλάχων, «αγκαλιάζεται» από μερίδα των ελληνικών ΜΜΕ ως έχων «Έλληνες» ή «ομογενείς» κατοίκους. Βέβαια, πριν τα ΜΜΕ, ήταν το ελληνικό κράτος που έκανε αυτή την «ανακάλυψη», αποδίδοντας την ομογενειακή ιδιότητα σε πολλούς κατοίκους αλλά και απλώς καταγόμενους από τους ορθόδοξους οικισμούς νότια της Χιμάρας. Πρόκειται, όπως αναφέρθηκε, για την τελευταία χρονικά συμπερίληψη μίας ομάδας πληθυσμού στους ομογενείς από τον μεγάλο αριθμό όσων κατά καιρούς συμπεριλαμβάνονταν ή αποβάλλονταν από αυτή την κατηγορία μετά το 1990. Ιδιαίτερη σημασία έχει και ότι την όλη αντίδραση στην Ελλάδα για τις ιδιοκτησίες σε αυτούς τους οικισμούς αναλαμβάνει ο Σύλλογος Χειμαρριωτών, ο οποίος την 1η Δεκεμβρίου 2008 διοργανώνει διαμαρτυρία έξω από την αλβανική πρεσβεία στην Αθήνα.
Επίσης, η αντιπαράθεση σχετικά με τον μειονοτικό ή όχι χαρακτήρα της Χιμάρας εντάθηκε τα τελευταία χρόνια σε ένα διαφορετικό πλέον επίπεδο. Αυτό της ισότιμης μεταχείρισης της Χιμάρας με τους οικισμούς της «παλαιάς» μειονότητας. Ιδιαίτερα χαρακτηριστική είναι η μη συμπερίληψη της Χιμάρας στις περιοχές που κατοικούνται (και) από την ελληνική μειονότητα ακόμη το 2016, στην έκθεση της αλβανικής κυβέρνησης προς το Συμβούλιο της Ευρώπης για την εφαρμογή της Σύμβασης-Πλαίσιο για τις Εθνικές Μειονότητες από την Αλβανία. Την ίδια στιγμή που στην έκθεση αναφέρονται σχεδόν 10.000 «νόμιμοι κάτοικοι» μειονοτικοί στον δήμο Σαράντα και η ύπαρξη μειονότητας ακόμη και στο Patos, δεν περιλαμβάνεται ούτε μία σημείωση για τη Χιμάρα.
Αν και η επίσημη ελληνική πολιτική κρατά εδώ και καιρό σχετικά πιο χαμηλό προφίλ στην περιοχή, η ίδια η μειονότητα ανεβάζει τους τόνους, ενώ παράλληλα η κληρονομιά των παλαιότερων ετών ενδυναμώνει την αντιπαράθεση. Η πρώτη δήλωση που πυροδότησε αντιδράσεις έγινε τον Απρίλιο του 2007 από τον Μπολάνο. Σε τηλεοπτική εκπομπή δήλωνε, και υπό την ιδιότητα του αντιπροέδρου της Ομόνοιας: «Εμείς δεν ζητούμε τίποτα περισσότερο απ' ό,τι η Αλβανία στο Κόσοβο». Στα τέλη του 2007 μια σειρά δίγλωσσων πινακίδων, σε αλβανικά και αγγλικά, τοποθετούνται στον δήμο Χιμάρας από το Υπουργείο Συγκοινωνιών: τοπωνύμια, μνημεία, κύριες οδοί. Με απόφαση του δημάρχου και, εξ όσων μας μεταφέρθηκε, χωρίς πρότερη συμφωνία του Δημοτικού Συμβουλίου, αφαιρούνται οι σχετικές πινακίδες, καθώς δεν ήταν γραμμένες και στα ελληνικά, δηλαδή δεν αναγνωριζόταν η ύπαρξη ελληνικής μειονότητας στην περιοχή. Το πρωτόδικο δικαστήριο καταδικάζει τον δήμαρχο σε φυλάκιση έξι μηνών και αφαίρεση του δικαιώματος να κατέχει δημόσιο αξίωμα επί τρία έτη. Η καταδίκη ήρθε μια εβδομάδα πριν την επίσκεψη Καραμανλή στην Αλβανία τον Απρίλιο του 2009. Η ελληνική κυβέρνηση κρατά χαμηλούς τόνους, ενώ ο τότε πρωθυπουργός Σαλί Μπερίσα δηλώνει αντίθετος με την απόφαση του δικαστηρίου. Μερικούς μήνες αργότερα, τον Δεκέμβριο του 2009, ο Μπολάνος θα καταδικαστεί για την έκδοση παράνομων οικοδομικών αδειών. Τον Μάιο του 2010 ένας εκρηκτικός μηχανισμός προκαλεί ζημιές έξω από το σπίτι του. Η περίοδος εκείνη θα χαρακτηριστεί από ένταση, που κατά μία άποψη πυροδοτούσαν οι ενέργειες του δημάρχου, όπως η προαναφερθείσα δήλωση, και κατά μία άλλη οι ενέργειές του για τη γλώσσα (βλ. στη συνέχεια). Ένα γκράφιτι το 2008 σε τοίχο γυμνασίου στους Αγίους Σαράντα «Η Χειμάρρα είναι Ελληνική» (ή «Χειμάρρα γη Ελληνική») –περιστατικό όχι σπάνιο – θα καταλήξει σε μαθητική διαδήλωση στην ίδια πόλη με κάψιμο της ελληνικής σημαίας και το σύνθημα «Η Χιμάρα είναι Αλβανική». Η πρώτη ένταση εκείνης της περιόδου σε τοπικό επίπεδο εμφανίζεται το 2008. Τον Απρίλιο θα σημειωθούν σοβαρά επεισόδια: το αστυνομικό τμήμα της Χιμάρας θα υποστεί συνεχή πετροβολισμό για την κράτηση δύο προσώπων από τη Χιμάρα – σύμφωνα με την Αστυνομία αρνήθηκαν τον έλεγχο ταυτοτήτων. Οι αστυνομικοί θα απαντήσουν με πυροβολισμούς στον αέρα και οι διαδηλωτές θα σηκώσουν πανό με τα συνθήματα «Εδώ είναι Βόρειος Ήπειρος», «Εδώ είναι ελληνικό έδαφος» (;), και θα κάνουν λόγο για κακομεταχείριση των συλληφθέντων. Αμέσως μετά ο Μπολάνος φέρεται να προχώρησε σε δηλώσεις που έμμεσα έκαναν λόγο για αυτονομία. Τον Αύγουστο του 2008 ο Μπολάνος θα επανέλθει στη δημοσιότητα με το αίτημα της Ομόνοιας για υιοθέτηση των ελληνικών στην Αλβανία ως δεύτερης επίσημης γλώσσας της χώρας, όπως τα αλβανικά στη (μετέπειτα) Βόρεια Μακεδονία. Ήταν επόμενο ένας νέος κύκλος δημοσιευμάτων και αντιδράσεων να ξεκινήσει στην Αλβανία. Το τεταμένο κλίμα θα συνεχιστεί. Το 2010 θα δολοφονηθεί, κατά τα φαινόμενα με εθνοτικό/εθνικό κίνητρο ένας καταστηματάρχης στη Χιμάρα από (εθνοτικά) Αλβανούς που διέμεναν στην Αυλώνα. Θα ακολουθήσει ακόμη εντονότερη παρουσία της ελληνικής ακροδεξιάς στην περιοχή. Ντόπιοι αλλά και προερχόμενοι από την Ελλάδα εθνικιστές, ακροδεξιοί, αντιπροσωπείες της Χρυσής Αυγής κ.ά. θα κάνουν αισθητή την παρουσία τους και θα δημιουργούν εντυπώσεις στα αλβανικά ΜΜΕ.
Η αντιπαράθεση για τις ιδιοκτησίες θα συνεχιστεί σχετικά αμείωτη, με διαστήματα έξαρσης, μικρότερης ή μεγαλύτερης σημασίας. Η όποια κίνηση τακτοποίησης της δόμησης της Χιμάρας θεωρείται ότι στρέφεται «κατά των ομογενών». Πόσο μάλλον όταν οι αντιδράσεις του πληθυσμού είναι μαζικές, όπως το 2017. Αναμφισβήτητα πάντως, οι αλβανικές αρχές δεν λειτουργούν με βάση το θεσμικό πλαίσιο ή χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τους διάφορα συμφέροντα κάθε φύσης. Μέσα σε αυτά, ουδόλως μπορεί να αποκλειστούν «εθνικές πολιτικές», χωρίς όμως να παίρνουν την έκταση και τη σημασία που τους αποδίδει η ελληνική πλευρά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα του πώς λειτουργεί το αλβανικό κράτος είναι η ακύρωση κατεδαφίσεων και η εσπευσμένη απόσυρση σειράς απαλλοτριώσεων, παρά το ότι είχαν φτάσει να δημοσιευτούν στην
Εφημερίδα της Κυβέρνησης και εξαφανίστηκαν από αυτή μετά την έκδοσή της – καθώς αποκαθηλώθηκε από την επίσημη ιστοσελίδα το επίμαχο φύλλο – με παρέμβαση ακόμη και του Έλληνα πρωθυπουργού. Ένα τμήμα του όντως «αλβανικού μοντέλου» σχεδίου ανάπλασης, που αφορούσε τα σπίτια άνω των 100 ετών (και όχι «ομογενών») ακυρώνεται, αλλά το ζήτημα παραμένει άλυτο. Φαίνεται όμως ότι το τελευταίο διάστημα υπάρχουν αποφάσεις που συντηρούν και αναπαράγουν την ένταση.
Άλλωστε, όποια λύση και να δοθεί θα υπάρχουν δυσαρεστημένοι που, κατά τον συνήθη τρόπο, θα επικαλεστούν διακρίσεις σε βάρος της μειονότητας ή από τη μειονότητα σε βάρος του «αλβανικού πληθυσμού της Χιμάρας».
https://www.academia.edu/43204236/Έλλην ... νινα_2020_
.gif "Laughing")
