Κυριάκος Αγκωνίτης: Ένας μεσαιωνικός περιηγητής στη Λακεδαίμονα των Παλαιολόγων
Ο Κυριάκος Αγκωνίτης (Ciriaco di Ancona) ή Κυριάκος Πιτσικόλι (Ciriaco de Pizzicolli), όπως ήταν το πραγματικό όνομά του, γεννήθηκε στην πόλη Αγκώνα της Ιταλίας το έτος 1391. Ανήκε σε οικογένεια εμπόρων και γιʼ αυτό σε νεανική ηλικία πραγματοποίησε αρκετά ταξίδια στη Νότιο Ιταλία, την Ελλάδα, την Αίγυπτο και τη Μέση Ανατολή, με εμπορικούς σκοπούς. Στη διάρκεια αυτών των ταξιδιών, όμως, ήλθε σε επαφή με τις αρχαιότητες των χωρών αυτών, που προσέλκυσαν το ενδιαφέρον του και εξήψαν το ζήλο του για την αρχαιολογία.
Το 1436 ο Κυριάκος Αγκωνίτης έφτασε στην πόλη της Πάτρας. Εκεί συναντήθηκε με τον άρχοντα της Κερπινής Καλαβρύτων Μέμνονα, νόθο γιο του Καρόλου του Β΄ Τόκκου, δούκα της Λευκάδος. Ο Μέμνων φρόντισε να του βρει έναν αγωγιάτη που λεγόταν Μουζάκος ή Μουζάκης, πιθανόν αλβανικής καταγωγής, και τον συνόδευσε στο ταξίδι του προς τη Λακωνία. Καθʼ οδόν πέρασαν από τον ορμητικό Αλφειό ποταμό με τις οδηγίες έμπειρων οδηγών.
Στο Μυστρά, έδρα του δεσποτάτου, έφτασαν στις 24 Σεπτεμβρίου (τη ογδόη των Οκτωβρίων Καλάνδων) και η πρώτη τους ενέργεια ήταν να επισκεφτούν και να υποβάλλουν τα σέβη τους στο Δεσπότη Θεόδωρο Β΄ Παλαιολόγο τον πορφυρογέννητο, γιο του Μανουήλ Παλαιολόγου και αδελφού του μετέπειτα ηρωικού και τελευταίου αυτοκράτορα του Βυζαντίου Κωνσταντίνου Παλαιολόγου. Ο Θεόδωρος είχε διαδεχτεί στη θέση του δεσπότη, το 1407, το θείο του Θεόδωρο τον Α΄, γιο του αυτοκράτορα Ιωάννου Παλαιολόγου.
Ο Κυριάκος Αγκωνίτης έμεινε στην πρωτεύουσα του Δεσποτάτου μόνο μία ημέρα και σύμφωνα με τα γραφόμενά του κατέλυσε στην Archasana ex villa, που λανθασμένα κάποιοι ιστοριοδίφες θεωρούν πως πρόκειται για τους Αρκασάδες του δήμου Φάριδος, οικισμό που βρίσκεται πολύ μακριά από τον Μυστρά. Το πιθανότερο είναι πως η κατοικία που διέμεινε να ήταν κάποια αρχοντική έπαυλη του Μυστρά ή της ευρύτερης περιοχής της σημερινής Μαγούλας.
Την επόμενη μέρα, στις 25 Σεπτεμβρίου, ο Ιταλός περιηγητής κατέβηκε στην κοιλάδα της Λακεδαίμονας για να δει τα ερείπια της Αρχαίας Σπάρτης. Η περιγραφή που τους έκανε είναι σύντομη αλλά αξιοπρόσεκτη, καθώς την εποχή εκείνη τα σωζόμενα μνημεία ήταν περισσότερα και αξιολογώτερα από σήμερα. Είναι αξιομνημόνευτο πως στις νότιες παρυφές της αρχαίας πόλης, που είχε εγκαταλειφθεί από τους κατοίκους της, είχε ιδρυθεί τον καιρό εκείνο η μεσαιωνική πόλη της Λακεδαιμονίας.
«Είδομεν ευρυτάτης πόλεως λείψανα, αγάλματα επιφανή, κίονας μαρμαρίνους και επιστύλια τήδε κακείσε ανά τους αγρούς υπό της μακράς αρχαιότητος συμπεπτωκότα. Ως μάλιστα δε αξιοσημείωτα των μεγίστων και επιφανεστάτων κτιρίων της πόλεως, όσα είδον αναγράφω, την σκηνήν των γυμνασίων διαγινωσκομένην μέχρι του νυν κατά μέγα μέρος , ευπρεπή και εκ λείου μαρμάρου, ης είναι οραταί ουκ ολίγαι μαρμάριναι βάσεις αγαλμάτων», γράφει ο Κυριάκος Αγκωνίτης.
Στην περιήγησή του αυτή ο Αγκωνίτης κατέγραψε δεκαεφτά επιγραφές, τις περισσότερες από το Γυμνάσιο της Αρχαίας Σπάρτης, ενώ μνημονεύει τα μαρμάρινα αγάλματα του Κάστορος και του Πολυδεύκους, καθώς και τον κολοσσικό ανδριάντα του Λυκούργου!
Όλα αυτά τα συμπεριέλαβε ο Κυριάκος Αγκωνίτης στο εξάτομο έργο του Commentaria , μια αρχαιολογική ανθολογία, η οποία δυστυχώς καταστράφηκε το 1514 σε μια πυρκαγιά κι έτσι χάθηκαν πολύτιμες πληροφορίες για τις ελληνικές αρχαιότητες, που την εποχή εκείνη (14ος και 15ος αιώνας) σώζονταν σε πολύ καλύτερη κατάσταση σε σχέση με τον 19ο αιώνα, οπότε άρχισε η συστηματική αρχαιολογική έρευνα και καταγραφή τους. Ό,τι απέμεινε από το έργο του Αγκωνίτη το γνωρίζουμε μόνο από χειρόγραφα αποσπάσματα, που βρίσκονται σε ευρωπαϊκές βιβλιοθήκες, κυρίως στη Γερμανία και την Ιταλία.
Από την επίσκεψη του Κυριάκου Αγκωνίτη στη Λακεδαίμονα, διασώζεται κι ένα χαριτωμένο περιστατικό που εντυπωσίασε τον ξένο περιηγητή. Στις 24 Σεπτεμβρίου, πορευόμενοι οι ξένοι επισκέπτες για τον Μυστρά, συναντήθηκαν με έναν νεαρό Σπαρτιάτη, υψηλό στο ανάστημα και πολύ όμορφο, που επονομαζόταν Γεώργιος «Χοιροδόντων». Το παρατσούκλι αυτό το είχε πάρει όταν, κυνηγώντας με πέντε άλλους έναν αγριόχοιρο, πήδησε πάνω στη ράχη του και με τα δυνατά του χέρια κατάφερε να σκοτώσει το θηρίο! Ο ίδιος σήκωσε στα χέρια δύο άντρες από τη συνοδεία του Αγκωνίτη και τους μετέφερε σε μεγάλη απόσταση τον δε Κυριάκο τον πέρασε στα αντίπερα ενός ποταμού (πιθανόν από το Τρυπιώτικο)! Φτάνοντας στο Μυστρά ο χειροδύναμος Σπαρτιάτης τους έκανε άλλη μια επίδειξη δύναμης: στράβωσε και θρυμμάτισε με τα χέρια του μια σιδηρά ράβδο πάχους τριών δακτύλων!
Ο Κυριάκος Αγκωνίτης και η συνοδεία του επέστρεψαν στην Πάτρα από θαλάσσης. Αφού διέπλευσαν τον Λακωνικό Κόλπο πάνω σʼ ένα πλοιάριο που το κυβερνούσε ένας πανέξυπνος Ταινάρειος (Μανιάτης) ναύτης, που ονομαζόταν Ιωάννης Ρωσέας ή Ροζέας, μετέβησαν στην Κορώνη της Μεσσηνίας κι από εκεί στην Πύλο.
https://lakonikostypos.gr/arthra/item/1 ... i-mitrakou
Βυζαντινή ιστορία
-
Τλαξκαλτέκος
- Extreme poster
- Δημοσιεύσεις: 3145
Re: Βυζαντινή ιστορία
Στιχούργημα του Αγκωνίτη στα 1444 για την αρχαία Σπάρτη σε ελληνική μετάφραση του Γεωργίου Γεμιστού Πλήθωνος :
σελ.45
https://lsparnas.gr/wp-content/uploads/ ... etos-z.pdf
σελ.45
https://lsparnas.gr/wp-content/uploads/ ... etos-z.pdf
Δεν έχετε τα απαραίτητα δικαιώματα για να δείτε τα συνημμένα αρχεία σε αυτήν τη δημοσίευση.
1 .
Τους μεν κενούς ασκούς το πνεύμα διίστησι , τους δε ανοήτους ανθρώπους το οίημα. ( Σωκράτης [ στον Στοβαίο ] )
-
Ακρίδης Κατσαριδόπουλος
- Crazy poster
- Δημοσιεύσεις: 1144
Re: Βυζαντινή ιστορία
Η εκστρατεία των Τούρκων στην Πελοπόννησο (1458)
Πέντε χρόνια είχαν περάσει από την Άλωση της Πόλης και οι δεσπότες της Πελοποννήσου δεν είχαν καταβάλει τους φόρους υποτέλειας τριών ετών. Οι φόροι ανέρχονταν συνολικά, κατά τον Χαλκοκονδύλη, στις έξι χιλιάδες χρυσά νομίσματα, ποσό υπέρογκο. Ο Μωάμεθ ζητάει τους φόρους και θεωρεί την καθυστέρησή τους αγνωμοσύνη ή και εχθρική στάση απέναντί του Οι δεσπότες αρνούνται να καταβάλουν το ποσό αυτό. Δικαιολογούνται και αναβάλλουν συνεχώς την καταβολή τους. Πράγματι, δεν έχουν να πληρώσουν. Εισέπρατταν τους φόρους και από τους Αλβανούς, αλλά δεν διαχειρίζονταν καλά τα γλίσχρα οικονομικά τους. Υπάρχει μάλιστα η πληροφορία ότι ότι σπαταλούσαν τους φόρους σε περιττές δαπάνες, για προσωπικές τους ανάγκες κ.λπ. Ο σουλτάνος φοβήθηκε τον μήπως με αυτή την ασταθή κατάσταση ανοίξουν την πόρτα στους Ιταλούς ή σε άλλους Ευρωπαίους και αυτοί πατήσουν στην Πελοπόννησο. Είχε έναν ακόμη λόγο να ανησυχεί: η Πελοπόννησος είχε στρατηγική θέση για την ασφάλεια των νέων κατακτήσεων του. Η χερσόνησος αποτελούσε φυσικό φρούριο με τα πολλά κάστρα της και γενικά με τη φυσική ορεινή της διαμόρφωση. Ήταν στη μέση της θαλάσσιας οδού, ανάμεσα σε Ιταλία και Θράκη. Μπορούσε εύκολα να χρησιμοποιηθεί ως βάση στρατού και στόλου.
Ο Μωάμεθ έκαμε τις αναγκαίες προπαρασκευές τον χειμώνα, και τον Μάιο του 1458 ξεκίνησε για την Πελοπόννησο. Ο Κριτόβουλος με ακρίβεια χρονολογική που θυμίζει τον Θουκυδίδη περιγράφει τη διαδρομή του. Ξεκίνησε από την Αδριανούπολη με πεζικό και ιππικό και με όπλα πολλά, με κάθε είδους σιδερικά, τηλεβόλα, μηχανές κ.λπ. Περνάει από τη Μακεδονία, την Αμφίπολη, από τον Στρυμόνα, ξεκουράζει τον στρατό του Θεσσαλία και συναντιέται εκεί με άλλη τουρκική στρατιά. Συνολικά αριθμούσε 80.000 ιππείς και πολλές χιλιάδες πεζικό, αριθμός ίσως υπερβολικός. Καθ' οδόν σκέφθηκε ότι μόλις οι δεσπότες μάθαιναν το μέγεθος της στρατιάς, θα φοβούνταν και θα διόρθωναν τη στάση τους, ότι θα απέδιδαν τους φόρους. Ο Μωάμεθ, κατά τον Κριτόβουλο, είχε άλλα σοβαρότερα προβλήματα και, αν οι δεσπότες της Πελοποννήσου έσπευδαν να τακτοποιήσουν τις εκκρεμότητές τους, ο σουλτάνος θα επέστρεφε πίσω. Πρέσβεις τέτοιοι δεν φάνηκαν πουθενά στον δρόμο του. Διέρχεται από τη Φθιώτιδα, βουνά και ποτάμια, από τις Θερμοπύλες, κατεβαίνει στη Φωκίδα, τη Βοιωτία και στρατοπεδεύει κοντά στον Ασωπό ποταμό, στην αρχαία Πλάταια. Προηγούνται ανιχνευτές και τελικά φθάνει στα στενά του Κιθαιρώνα. Καμία αντίσταση πουθενά. Μόνο πρέσβεις του Θωμά έφθασαν στο στρατόπεδο, κατέβαλαν μικρό μέρος από τους φόρους και παρακάλεσαν για ειρήνη. Ήταν πια αργά. Ο Μωάμεθ πήρε τον φόρο και, όσο για την ειρήνη, τους είπε χλευάζοντας ότι θα την υπογράψουν στην Πελοπόννησο. Ο στρατός πέρασε από τις παρόδους των βουνών και στρατοπέδευσε στην πεδιάδα που απλώνεται μπροστά από τον Ισθμό. Αναπαύεται εδώ μία ημέρα και την επομένη στρατοπεδεύει μέσα στην πόλη της Κορίνθου. Εκτίμησε ότι ήταν δύσκολο να εκπορθήσει το ισχυρότατο φρούριο του Ακροκόρινθου. Προτίμησε την οδό της διπλωματίας. Πρότεινε στους κατοίκους, που είχαν καταφύγει στο κάστρο, να παραδοθούν ειρηνικά. Οι προτάσεις του απορρίφθηκαν. Αρχίζει έτσι η πολιορκία, η πεδιάδα ερημώνεται. Καταστρέφει δέντρα, αμπέλια, γεννήματα, ενώ ό,τι άλλο πρασίνιζε το αποψίλωσαν ζώα της μεγάλης στρατιάς του. Η άμυνα των πολιορκούμενων ήταν σταθερή, τα τείχη ισχυρά, τα λίθινα βλήματα των μηχανών του έπεφταν χωρίς αποτέλεσμα. Διαπίστωσε ότι ούτε ο στρατός του ούτε τα κανόνια του μπορούσαν να πάρουν το φρούριο, ότι τελικά η πολιορκία θα διαρκούσε, άγνωστο πόσο.
Άφησε τον μισό στρατό του στον στρατηγό του, τον Μοχαμούτη, όπως τον ονομάζει ο Κριτόβουλος, να κρατεί αποκλεισμένους τους Έλληνες στο κάστρο, ώστε να αναγκαστούν να παραδοθούν από την πείνα και τη δίψα. Με το άλλο μισό του στρατού του ο Μωάμεθ προχώρησε σε κοντινά φρούρια της Κορίνθου και, μέσα σε λίγες ημέρες, άλλα με τα όπλα, άλλα με το φόβο και άλλα με την πειθώ, τα υπόταξε όλα. Ύστερα προχώρησε προς τα ενδότερα της Πελοποννήσου και καταστρέφοντας έφθασε στο Μουχλί, στην Τεγέα.
Ο Δημήτριος Ασάνης, μετά από αντίσταση του κάστρου και αφού ο Μωάμεθ τούς έκοψε το νερό, δέχεται τις προτάσεις του πολιορκητή και παραδίδει την πόλη και τα πλησιόχωρα φρούρια. Οι δεσπότες της Πελοποννήσου ήταν στρατοπεδευμένοι στο Νύκλι, αλλά όταν έμαθαν ότι ο Μωάμεθ κατευθυνόταν προς τη θέση αυτή, αμέσως κατέφυγαν τρομαγμένοι, ο μεν Θωμάς προς τη Μαντίνεια, όπου βρισκόταν η γυναίκα του με τα παιδιά του, ο δε Δημήτριος στη Μονεμβασία. Ο Δημήτριος είχε καταφύγει στη Μονεμβασία.
Ο Μωάμεθ είχε ζητήσει να του στείλει την κόρη του, Ελένη, μονάκριβο παιδί του, για το χαρέμι του. Έλπιζε μέχρι τώρα ότι θα την πάντρευε με έναν πρίγκιπα της Αραγωνίας, αλλά οι διαπραγματεύσεις είχαν διακοπεί. Ο Δημήτριος απάντησε «με υπεκφυγές» και στέλνει την κόρη του στη Μονεμβασία.
Ο Μωάμεθ εγκατέστησε φρουρά στην Τεγέα και, μέσα από δύσβατους τόπους, έφθασε στην Πάτρα. Ο σουλτάνος δεν κατέβηκε στη Λακωνία, αν και ήθελε να δοκιμάσει τις δυνάμεις του στο απόρθητο κάστρο της Μονεμβασίας. Ο άμαχος πληθυσμός της Πάτρας ζήτησε προστασία: άλλοι στις βενετικές πόλεις, άλλοι πέρασαν στη Ναύπακτο. Ο στρατός στην Πάτρα διαρπάζει τα πάντα, ενώ πολιορκεί με όλα τα μέσα το φρούριο της πόλης. Οι πολιορκούμενοι, από τον φόβο μήπως δεν αντέξει το τείχος στον σφοδρό κανονιοβολισμό και πιαστούν αιχμάλωτοι, συνθηκολογούν και αποχωρούν ασφαλείς. Αφού άφησε και εδώ φρουρά, τον Ιούλιο πήρε τα Καλάβρυτα, λεηλάτησε την Ηλεία και, ακολουθώντας την παραλία προς Βοστίτσα, έφθασε στην Κόρινθο. Μένει έκπληκτος που το φρούριο πολιορκείται ακόμη. Ο Ματθαίος Ασάν συνέχιζε απτόητος την άμυνα επάνω στον Ακροκόρινθο εναντίον δύο εχθρών, των Τούρκων και της πείνας. Είχε κατορθώσει νωρίτερα, στην κατάλληλη στιγμή, με 70 στρατιώτες του να μπει στο φρούριο, γλιστρώντας νύχτα μέσα από τις τάξεις του εχθρού. Οι στρατιώτες, φορτωμένοι με ποσότητες εφοδίων, μέσα από γνωστό τους μονοπάτι από το μέρος του βουνού, τραχύ και δύσβατο, με υπεράνθρωπη προσπάθεια μέσα στο σκοτάδι, από πέτρα σε πέτρα, κρατώντας ο ένας τον άλλο, μερικοί δεμένοι με σχοινιά, αναρριχώμενοι, είχαν επιτύχει το ακατόρθωτο και είχαν μπει στο φρούριο. Όταν ο Ματθαίος Ασάνης βρισκόταν στο Ναύπλιο, είχε λάβει διπλή εντολή από τον δεσπότη του Μυστρά: να ανακουφίσει τους πολιορκημένους και, αν μπορούσε, να διαπραγματευθεί ειρήνη με τον σουλτάνο. Ο Ματθαίος Ασάνης, λοιπόν, αμυνόταν ακόμη, όταν ήρθε εδώ ο Μωάμεθ από την Πάτρα.
Ο Μωάμεθ συσκέφθηκε με τον στρατηγό του, τον Μοχαμούτη, και τους άλλους επιτελείς του και διαπιστώθηκε ότι το κάστρο αυτό δεν πρόκειται να πέσει με κανέναν τρόπο, εκτός από μια ορμητική έφοδο. Άλλωστε, ένα μέρος των τειχών και κάποιες πύλες είχαν τώρα καταπέσει από τις πολιορκητικές μηχανές και τα βαριά τηλεβόλα. Τέσσερες μήνες πολεμούσαν και ο στρατός είχε κουραστεί, τα ζώα πεινασμένα και άρρωστα ψοφούσαν, ζωοτροφές δεν υπήρχαν, αφού τα πάντα γύρω είχαν καταστραφεί. Ήταν και καλοκαίρι. Η έφοδος άρχισε. Στις πύλες όπου αμύνονται οι Έλληνες ακούγονται κραυγές και από τα δύο μέρη. Η μάχη είναι φονική, πολλοί σκοτώνονται, οι περισσότεροι τραυματίζονται, το αίμα τρέχει. Μάχη εκ του συστάδην, στήθος με στήθος. Οι Τούρκοι κατορθώνουν και μπαίνουν από τις πύλες του εξωτερικού τείχους και από τις πολλές ρωγμές που είχε υποστεί. Οι πολιορκούμενοι, με πνεύμα αυτοθυσίας αμύνονται τώρα στο δεύτερο τείχος, στο καταφύγιο του κάστρου. Αμύνονται με δόρατα, με πέτρες μεγάλες από ψηλά. Αποκρούουν τους Τούρκους και τους βγάζουν έξω από το τείχος. Ο Μωάμεθ είδε για άλλη μια φορά ότι το κάστρο δεν θα το πάρει με καμιά επίθεση, παρά μόνο με σύμμαχο την πείνα και τη δίψα. Για τούτο απέκλεισε την πόλη από παντού. Στο μεταξύ έφθασε και το τμήμα της στρατιάς με τη λεία που μετέφερε από την Ηλεία. Έσερνε μαζί του κάπου περισσότερα από 5.000 γιδοπρόβατα, βόδια και άλογα, μουλάρια και περισσότερους από 4.000 άνδρες και γυναικόπαιδα. Τα ζώα τα μοίρασε στον στρατό, το πλήθος των αιχμαλώτων τους έστειλε στην Κωνσταντινούπολη, για να κατοικήσουν στα περίχωρα που είχαν ερημώσει.
Ο Ματθαίος Ασάνης, βλέποντας ότι δεν είχαν πλέον δυνάμεις να συνεχίσουν τον αγώνα, αποφάσισε να παραδοθούν. Στην απόφασή του συνέτεινε και η σύσταση του μητροπολίτη. Έτσι ο Ασάνης, μαζί με τον Λουκάνη, κρατώντας σημαία ανακωχής, βγήκε και συνθηκολόγησε με τον Μωάμεθ. Ήταν 6 Αυγούστου του 1458. Ο σουλτάνος του επέτρεψε να εγκαταλείψει το φρούριο με στρατιωτικές τιμές και τον στέλνει να μεταφέρει στους δεσπότες τους όρους του για την ειρήνη. Τυχόν άρνησή τους θα αποτελούσε αφορμή για να τον γνωρίσουν από κοντά, και σύντομα μάλιστα.
Και ίσχυε εδώ εκείνο που θα ειπεί ο ιστορικός Φραντζής, για άλλη θλιβερή περίπτωση του Θωμά, ότι ο Δημήτριος αυτήν τη φορά είχε παραδώσει τα πάντα στον Μωάμεθ σαν να ήταν λάχανα του κήπου: «[...] καί πάντα τά ρηθέντα ἄστεα τῷ Ἀμηρᾷ παρέδωκεν ὡς λάχανα τοῦ κήπου».
Οι Κορίνθιοι παρέμειναν στον τόπο τους σώοι και θα πλήρωναν φόρο υποτέλειας. Το ένα τρίτο της Πελοποννήσου είχε υποταγεί στον Μωάμεθ, ενώ το υπόλοιπο ανήκε στους δεσπότες, οι οποίοι πλήρωναν κάθε χρόνο 3.000 χρυσά νομίσματα. Σε περίπτωση κινδύνου, θα μπορούσαν να θεωρούν τον Μωάμεθ σύμμαχό τους και βοηθό. Ο γενναίος Ασάνης επέστρεψε στον Μυστρά, φέρνοντας την είδηση της ταπεινωτικής ειρήνης.
Ο Μωάμεθ οχύρωσε καλά την πόλη της Κορίνθου, γκρέμισε στη γύρω περιοχή όσα φρούρια είχαν στρατηγική θέση, ενώ έστειλε πολλούς κατοίκους να κατοικήσουν στα περίχωρα της Κωνσταντινούπολης. Τέλος, άφησε γενικό διοικητή της Πελοποννήσου τον Αμάρη, όπως ονομάζει ο Κριτόβουλος τον Ομάρ μπέη, γιο του Τουραχάν, και αρχές φθινοπώρου αναχώρησε για την Κωνσταντινούπολη. Στην επιστροφή, πέρασε από τα Μέγαρα και έφθασε στην Αθήνα. Είχε, λέει ο Κριτόβουλος, μεγάλη επιθυμία να ιδεί την πόλη εκείνη με τα λαμπρά μνημεία που γέννησε σοφούς και γενναίους άνδρες. Ανέβηκε στην Ακρόπολη και περπάτησε στον χώρο με τα ερείπια. Φέρθηκε φιλάνθρωπα στους Αθηναίους, από σεβασμό στους προγόνους τους, όπως θέλει ο υμνητής του ιστορικός, ο Κριτόβουλος, ο οποίος μάλιστα ονομάζει τον Μωάμεθ σοφό βασιλέα. Επιστρέφοντας ο Ματθαίος Ασάνης στον Μυστρά, βρήκε τον Δημήτριο στην Τρύπη, παρακείμενη κώμη στον Μυστρά, στις υπώρειες της Λαγκάδας του Ταΰγετου.
Πέντε χρόνια είχαν περάσει από την Άλωση της Πόλης και οι δεσπότες της Πελοποννήσου δεν είχαν καταβάλει τους φόρους υποτέλειας τριών ετών. Οι φόροι ανέρχονταν συνολικά, κατά τον Χαλκοκονδύλη, στις έξι χιλιάδες χρυσά νομίσματα, ποσό υπέρογκο. Ο Μωάμεθ ζητάει τους φόρους και θεωρεί την καθυστέρησή τους αγνωμοσύνη ή και εχθρική στάση απέναντί του Οι δεσπότες αρνούνται να καταβάλουν το ποσό αυτό. Δικαιολογούνται και αναβάλλουν συνεχώς την καταβολή τους. Πράγματι, δεν έχουν να πληρώσουν. Εισέπρατταν τους φόρους και από τους Αλβανούς, αλλά δεν διαχειρίζονταν καλά τα γλίσχρα οικονομικά τους. Υπάρχει μάλιστα η πληροφορία ότι ότι σπαταλούσαν τους φόρους σε περιττές δαπάνες, για προσωπικές τους ανάγκες κ.λπ. Ο σουλτάνος φοβήθηκε τον μήπως με αυτή την ασταθή κατάσταση ανοίξουν την πόρτα στους Ιταλούς ή σε άλλους Ευρωπαίους και αυτοί πατήσουν στην Πελοπόννησο. Είχε έναν ακόμη λόγο να ανησυχεί: η Πελοπόννησος είχε στρατηγική θέση για την ασφάλεια των νέων κατακτήσεων του. Η χερσόνησος αποτελούσε φυσικό φρούριο με τα πολλά κάστρα της και γενικά με τη φυσική ορεινή της διαμόρφωση. Ήταν στη μέση της θαλάσσιας οδού, ανάμεσα σε Ιταλία και Θράκη. Μπορούσε εύκολα να χρησιμοποιηθεί ως βάση στρατού και στόλου.
Ο Μωάμεθ έκαμε τις αναγκαίες προπαρασκευές τον χειμώνα, και τον Μάιο του 1458 ξεκίνησε για την Πελοπόννησο. Ο Κριτόβουλος με ακρίβεια χρονολογική που θυμίζει τον Θουκυδίδη περιγράφει τη διαδρομή του. Ξεκίνησε από την Αδριανούπολη με πεζικό και ιππικό και με όπλα πολλά, με κάθε είδους σιδερικά, τηλεβόλα, μηχανές κ.λπ. Περνάει από τη Μακεδονία, την Αμφίπολη, από τον Στρυμόνα, ξεκουράζει τον στρατό του Θεσσαλία και συναντιέται εκεί με άλλη τουρκική στρατιά. Συνολικά αριθμούσε 80.000 ιππείς και πολλές χιλιάδες πεζικό, αριθμός ίσως υπερβολικός. Καθ' οδόν σκέφθηκε ότι μόλις οι δεσπότες μάθαιναν το μέγεθος της στρατιάς, θα φοβούνταν και θα διόρθωναν τη στάση τους, ότι θα απέδιδαν τους φόρους. Ο Μωάμεθ, κατά τον Κριτόβουλο, είχε άλλα σοβαρότερα προβλήματα και, αν οι δεσπότες της Πελοποννήσου έσπευδαν να τακτοποιήσουν τις εκκρεμότητές τους, ο σουλτάνος θα επέστρεφε πίσω. Πρέσβεις τέτοιοι δεν φάνηκαν πουθενά στον δρόμο του. Διέρχεται από τη Φθιώτιδα, βουνά και ποτάμια, από τις Θερμοπύλες, κατεβαίνει στη Φωκίδα, τη Βοιωτία και στρατοπεδεύει κοντά στον Ασωπό ποταμό, στην αρχαία Πλάταια. Προηγούνται ανιχνευτές και τελικά φθάνει στα στενά του Κιθαιρώνα. Καμία αντίσταση πουθενά. Μόνο πρέσβεις του Θωμά έφθασαν στο στρατόπεδο, κατέβαλαν μικρό μέρος από τους φόρους και παρακάλεσαν για ειρήνη. Ήταν πια αργά. Ο Μωάμεθ πήρε τον φόρο και, όσο για την ειρήνη, τους είπε χλευάζοντας ότι θα την υπογράψουν στην Πελοπόννησο. Ο στρατός πέρασε από τις παρόδους των βουνών και στρατοπέδευσε στην πεδιάδα που απλώνεται μπροστά από τον Ισθμό. Αναπαύεται εδώ μία ημέρα και την επομένη στρατοπεδεύει μέσα στην πόλη της Κορίνθου. Εκτίμησε ότι ήταν δύσκολο να εκπορθήσει το ισχυρότατο φρούριο του Ακροκόρινθου. Προτίμησε την οδό της διπλωματίας. Πρότεινε στους κατοίκους, που είχαν καταφύγει στο κάστρο, να παραδοθούν ειρηνικά. Οι προτάσεις του απορρίφθηκαν. Αρχίζει έτσι η πολιορκία, η πεδιάδα ερημώνεται. Καταστρέφει δέντρα, αμπέλια, γεννήματα, ενώ ό,τι άλλο πρασίνιζε το αποψίλωσαν ζώα της μεγάλης στρατιάς του. Η άμυνα των πολιορκούμενων ήταν σταθερή, τα τείχη ισχυρά, τα λίθινα βλήματα των μηχανών του έπεφταν χωρίς αποτέλεσμα. Διαπίστωσε ότι ούτε ο στρατός του ούτε τα κανόνια του μπορούσαν να πάρουν το φρούριο, ότι τελικά η πολιορκία θα διαρκούσε, άγνωστο πόσο.
Άφησε τον μισό στρατό του στον στρατηγό του, τον Μοχαμούτη, όπως τον ονομάζει ο Κριτόβουλος, να κρατεί αποκλεισμένους τους Έλληνες στο κάστρο, ώστε να αναγκαστούν να παραδοθούν από την πείνα και τη δίψα. Με το άλλο μισό του στρατού του ο Μωάμεθ προχώρησε σε κοντινά φρούρια της Κορίνθου και, μέσα σε λίγες ημέρες, άλλα με τα όπλα, άλλα με το φόβο και άλλα με την πειθώ, τα υπόταξε όλα. Ύστερα προχώρησε προς τα ενδότερα της Πελοποννήσου και καταστρέφοντας έφθασε στο Μουχλί, στην Τεγέα.
Ο Δημήτριος Ασάνης, μετά από αντίσταση του κάστρου και αφού ο Μωάμεθ τούς έκοψε το νερό, δέχεται τις προτάσεις του πολιορκητή και παραδίδει την πόλη και τα πλησιόχωρα φρούρια. Οι δεσπότες της Πελοποννήσου ήταν στρατοπεδευμένοι στο Νύκλι, αλλά όταν έμαθαν ότι ο Μωάμεθ κατευθυνόταν προς τη θέση αυτή, αμέσως κατέφυγαν τρομαγμένοι, ο μεν Θωμάς προς τη Μαντίνεια, όπου βρισκόταν η γυναίκα του με τα παιδιά του, ο δε Δημήτριος στη Μονεμβασία. Ο Δημήτριος είχε καταφύγει στη Μονεμβασία.
Ο Μωάμεθ είχε ζητήσει να του στείλει την κόρη του, Ελένη, μονάκριβο παιδί του, για το χαρέμι του. Έλπιζε μέχρι τώρα ότι θα την πάντρευε με έναν πρίγκιπα της Αραγωνίας, αλλά οι διαπραγματεύσεις είχαν διακοπεί. Ο Δημήτριος απάντησε «με υπεκφυγές» και στέλνει την κόρη του στη Μονεμβασία.
Ο Μωάμεθ εγκατέστησε φρουρά στην Τεγέα και, μέσα από δύσβατους τόπους, έφθασε στην Πάτρα. Ο σουλτάνος δεν κατέβηκε στη Λακωνία, αν και ήθελε να δοκιμάσει τις δυνάμεις του στο απόρθητο κάστρο της Μονεμβασίας. Ο άμαχος πληθυσμός της Πάτρας ζήτησε προστασία: άλλοι στις βενετικές πόλεις, άλλοι πέρασαν στη Ναύπακτο. Ο στρατός στην Πάτρα διαρπάζει τα πάντα, ενώ πολιορκεί με όλα τα μέσα το φρούριο της πόλης. Οι πολιορκούμενοι, από τον φόβο μήπως δεν αντέξει το τείχος στον σφοδρό κανονιοβολισμό και πιαστούν αιχμάλωτοι, συνθηκολογούν και αποχωρούν ασφαλείς. Αφού άφησε και εδώ φρουρά, τον Ιούλιο πήρε τα Καλάβρυτα, λεηλάτησε την Ηλεία και, ακολουθώντας την παραλία προς Βοστίτσα, έφθασε στην Κόρινθο. Μένει έκπληκτος που το φρούριο πολιορκείται ακόμη. Ο Ματθαίος Ασάν συνέχιζε απτόητος την άμυνα επάνω στον Ακροκόρινθο εναντίον δύο εχθρών, των Τούρκων και της πείνας. Είχε κατορθώσει νωρίτερα, στην κατάλληλη στιγμή, με 70 στρατιώτες του να μπει στο φρούριο, γλιστρώντας νύχτα μέσα από τις τάξεις του εχθρού. Οι στρατιώτες, φορτωμένοι με ποσότητες εφοδίων, μέσα από γνωστό τους μονοπάτι από το μέρος του βουνού, τραχύ και δύσβατο, με υπεράνθρωπη προσπάθεια μέσα στο σκοτάδι, από πέτρα σε πέτρα, κρατώντας ο ένας τον άλλο, μερικοί δεμένοι με σχοινιά, αναρριχώμενοι, είχαν επιτύχει το ακατόρθωτο και είχαν μπει στο φρούριο. Όταν ο Ματθαίος Ασάνης βρισκόταν στο Ναύπλιο, είχε λάβει διπλή εντολή από τον δεσπότη του Μυστρά: να ανακουφίσει τους πολιορκημένους και, αν μπορούσε, να διαπραγματευθεί ειρήνη με τον σουλτάνο. Ο Ματθαίος Ασάνης, λοιπόν, αμυνόταν ακόμη, όταν ήρθε εδώ ο Μωάμεθ από την Πάτρα.
Ο Μωάμεθ συσκέφθηκε με τον στρατηγό του, τον Μοχαμούτη, και τους άλλους επιτελείς του και διαπιστώθηκε ότι το κάστρο αυτό δεν πρόκειται να πέσει με κανέναν τρόπο, εκτός από μια ορμητική έφοδο. Άλλωστε, ένα μέρος των τειχών και κάποιες πύλες είχαν τώρα καταπέσει από τις πολιορκητικές μηχανές και τα βαριά τηλεβόλα. Τέσσερες μήνες πολεμούσαν και ο στρατός είχε κουραστεί, τα ζώα πεινασμένα και άρρωστα ψοφούσαν, ζωοτροφές δεν υπήρχαν, αφού τα πάντα γύρω είχαν καταστραφεί. Ήταν και καλοκαίρι. Η έφοδος άρχισε. Στις πύλες όπου αμύνονται οι Έλληνες ακούγονται κραυγές και από τα δύο μέρη. Η μάχη είναι φονική, πολλοί σκοτώνονται, οι περισσότεροι τραυματίζονται, το αίμα τρέχει. Μάχη εκ του συστάδην, στήθος με στήθος. Οι Τούρκοι κατορθώνουν και μπαίνουν από τις πύλες του εξωτερικού τείχους και από τις πολλές ρωγμές που είχε υποστεί. Οι πολιορκούμενοι, με πνεύμα αυτοθυσίας αμύνονται τώρα στο δεύτερο τείχος, στο καταφύγιο του κάστρου. Αμύνονται με δόρατα, με πέτρες μεγάλες από ψηλά. Αποκρούουν τους Τούρκους και τους βγάζουν έξω από το τείχος. Ο Μωάμεθ είδε για άλλη μια φορά ότι το κάστρο δεν θα το πάρει με καμιά επίθεση, παρά μόνο με σύμμαχο την πείνα και τη δίψα. Για τούτο απέκλεισε την πόλη από παντού. Στο μεταξύ έφθασε και το τμήμα της στρατιάς με τη λεία που μετέφερε από την Ηλεία. Έσερνε μαζί του κάπου περισσότερα από 5.000 γιδοπρόβατα, βόδια και άλογα, μουλάρια και περισσότερους από 4.000 άνδρες και γυναικόπαιδα. Τα ζώα τα μοίρασε στον στρατό, το πλήθος των αιχμαλώτων τους έστειλε στην Κωνσταντινούπολη, για να κατοικήσουν στα περίχωρα που είχαν ερημώσει.
Ο Ματθαίος Ασάνης, βλέποντας ότι δεν είχαν πλέον δυνάμεις να συνεχίσουν τον αγώνα, αποφάσισε να παραδοθούν. Στην απόφασή του συνέτεινε και η σύσταση του μητροπολίτη. Έτσι ο Ασάνης, μαζί με τον Λουκάνη, κρατώντας σημαία ανακωχής, βγήκε και συνθηκολόγησε με τον Μωάμεθ. Ήταν 6 Αυγούστου του 1458. Ο σουλτάνος του επέτρεψε να εγκαταλείψει το φρούριο με στρατιωτικές τιμές και τον στέλνει να μεταφέρει στους δεσπότες τους όρους του για την ειρήνη. Τυχόν άρνησή τους θα αποτελούσε αφορμή για να τον γνωρίσουν από κοντά, και σύντομα μάλιστα.
Και ίσχυε εδώ εκείνο που θα ειπεί ο ιστορικός Φραντζής, για άλλη θλιβερή περίπτωση του Θωμά, ότι ο Δημήτριος αυτήν τη φορά είχε παραδώσει τα πάντα στον Μωάμεθ σαν να ήταν λάχανα του κήπου: «[...] καί πάντα τά ρηθέντα ἄστεα τῷ Ἀμηρᾷ παρέδωκεν ὡς λάχανα τοῦ κήπου».
Οι Κορίνθιοι παρέμειναν στον τόπο τους σώοι και θα πλήρωναν φόρο υποτέλειας. Το ένα τρίτο της Πελοποννήσου είχε υποταγεί στον Μωάμεθ, ενώ το υπόλοιπο ανήκε στους δεσπότες, οι οποίοι πλήρωναν κάθε χρόνο 3.000 χρυσά νομίσματα. Σε περίπτωση κινδύνου, θα μπορούσαν να θεωρούν τον Μωάμεθ σύμμαχό τους και βοηθό. Ο γενναίος Ασάνης επέστρεψε στον Μυστρά, φέρνοντας την είδηση της ταπεινωτικής ειρήνης.
Ο Μωάμεθ οχύρωσε καλά την πόλη της Κορίνθου, γκρέμισε στη γύρω περιοχή όσα φρούρια είχαν στρατηγική θέση, ενώ έστειλε πολλούς κατοίκους να κατοικήσουν στα περίχωρα της Κωνσταντινούπολης. Τέλος, άφησε γενικό διοικητή της Πελοποννήσου τον Αμάρη, όπως ονομάζει ο Κριτόβουλος τον Ομάρ μπέη, γιο του Τουραχάν, και αρχές φθινοπώρου αναχώρησε για την Κωνσταντινούπολη. Στην επιστροφή, πέρασε από τα Μέγαρα και έφθασε στην Αθήνα. Είχε, λέει ο Κριτόβουλος, μεγάλη επιθυμία να ιδεί την πόλη εκείνη με τα λαμπρά μνημεία που γέννησε σοφούς και γενναίους άνδρες. Ανέβηκε στην Ακρόπολη και περπάτησε στον χώρο με τα ερείπια. Φέρθηκε φιλάνθρωπα στους Αθηναίους, από σεβασμό στους προγόνους τους, όπως θέλει ο υμνητής του ιστορικός, ο Κριτόβουλος, ο οποίος μάλιστα ονομάζει τον Μωάμεθ σοφό βασιλέα. Επιστρέφοντας ο Ματθαίος Ασάνης στον Μυστρά, βρήκε τον Δημήτριο στην Τρύπη, παρακείμενη κώμη στον Μυστρά, στις υπώρειες της Λαγκάδας του Ταΰγετου.
0 .
-
Ακρίδης Κατσαριδόπουλος
- Crazy poster
- Δημοσιεύσεις: 1144
Re: Βυζαντινή ιστορία
Η ειρήνη που προέβλεπαν οι όροι του Μωάμεθ κράτησε μόνο έξι μήνες. Από τον Ιανουάριο του 1459 αρχίζουν και πάλι οι συγκρούσεις μεταξύ των δύο αδελφών. Τι είχε συμβεί; Η συμμόρφωση του Δημητρίου με τη βούληση του Μωάμεθ και η πρόθεσή του να παραδώσει την κόρη του στον Μωάμεθ με ανταλλαγή, μάλιστα, του Δεσποτάτου του Μυστρά με κτήσεις στο Αιγαίο, την Ίμβρο και τη Λήμνο, γεγονός που θα απομόνωνε τον Θωμά, είχε ως συνέπεια ο Θωμάς να αντιδράσει κατά του Δημήτριου. Για τις σχετικές διπλωματικές ενέργειες –σκοπό για τον οποίο ο Δημήτριος έστειλε τον γυναικάδελφό του, Ματθαίο Ασάνη, στην αυλή του Μωάμεθ–, αλλά και για την επίτευξη της παραχώρησης των νήσων του Αιγαίου, όταν πια ο Μωάμεθ θα έχει πάρει τον Μυστρά, μας πληροφορεί ο Κριτόβουλος.
Ο Θωμάς, λοιπόν, αντιδρά κατά του αδελφού του, Δημήτριου, και αρχίζει εναντίον του πολεμικές επιχειρήσεις. Πολλά είναι τα γεγονότα του 1459. Σημειώνουμε ένα, το πιο σημαντικό. Ο Λακεδαιμόνιος άρχοντας Νικηφόρος Λουκάνης, ο οποίος από κοντόφθαλμο συμφέρον μετεωριζόταν μεταξύ των δύο δεσποτών, εγκαταλείπει τον δεσπότη Δημήτριο, δήθεν για τη φιλότουρκη πολιτική του, συνεννοείται μυστικά με τον Θωμά και λοιπούς τοπικούς άρχοντες της Πελοποννήσου, Έλληνες και Αλβανούς, και αρχίζει πολεμικές επιχειρήσεις κατά των Τούρκων και του Δημητρίου. Έτσι, λοιπόν, άρχιζαν πάλι οι πολεμικές συγκρούσεις μεταξύ των δύο αδελφών. Οι άρχοντες του τόπου, ανάλογα σε ποιου δεσπότη την περιοχή ανήκαν, μπήκαν κι αυτοί στον αδελφοκτόνο τούτο πόλεμο.
Στην Πάτρα, τα στρατεύματα του Θωμά κλείνουν τους Τούρκους στην ακρόπολη. Στις αρχές Φεβρουαρίου του 1459, ο Θωμάς ξεκινάει από την «Αρκαδία» (Μεσσηνία), οδηγώντας δυνάμεις Ελλήνων και Αλβανών, και καταλαμβάνει τα Καλάβρυτα και, στη συνέχεια, παίρνει τα κάστρα της Καρύταινας και του Αγίου Γεωργίου στην Αρκαδία, της Βορδόνιας και του Καστρίου στην Λακωνία. Τελικά, πολιορκεί και παίρνει την Καλαμάτα και τη Μαντινεία, κοντά στη Μάνη, που ανήκαν στον Δημήτριο. Ο Θωμάς φάνηκε για μια στιγμή να είναι κύριος της κατάστασης, αφού και άρχοντες, συγγενείς του δεσπότη του Μυστρά, είχαν πάει με το μέρος του. Μάλιστα, ο ιστορικός Γεώργιος Φραντζής τον είχε εγκαταλείψει από τον Δεκέμβριο του 1458 και για την ασφάλειά του είχε καταφύγει στη Μεθώνη. Ο Δημήτριος ετοιμαζόταν να αντεπιτεθεί. Έλπιζε στους άρχοντες Γεώργιο Παλαιολόγο, εξάδελφό του, και στον Γεώργιο Μπόχαλη, γαμπρό του Γεώργιου Παλαιολόγου. Τον διέψευσαν, όμως, η πρώτη εισβολή του Θωμά στο Λεοντάρι και η φυγή και των δύο υποστηρικτών του αρχόντων.
Όμως, η επίθεση του Θωμά κατά των κτήσεων του Δημήτριου θεωρήθηκε επίθεση κατά των κτήσεων των ίδιων των Τούρκων. Οι όροι της συνθήκης του Ιουλίου του 1458 είχαν καταπατηθεί. Ο Μωάμεθ, που τον καιρό εκείνο ήταν απασχολημένος με την εμπέδωση της κυριαρχίας του στην Αλβανία και την Ουγγαρία, στα Βαλκάνια, έστειλε εκστρατευτικό σώμα υπό τον πασά Χαμουζά. Εισβάλλει στην Πελοπόννησο και λύνει την πολιορκία της Πάτρας. Μαζί του ο Χαμουζάς θα πάρει και δύο άλλους, υπαρχηγούς του, τον Αχμέτ και τον Ομάρ, φρούραρχο της Κορίνθου. Ήταν καλοκαίρι του 1459. Σκοπός των Τούρκων, σύμφωνα με την εντολή του Μωάμεθ, ήταν να διευθετήσουν την κατάσταση. Μετά την Πάτρα, προελαύνοντας οι Τούρκοι κατά μήκος των παραλίων της Ηλείας, παίρνουν την Ιθώμη στη Μεσσηνία και κατευθύνονται στο Λεοντάρι της Αρκαδίας, όπου είναι συγκεντρωμένες οι δυνάμεις του Θωμά. Τον καταδίωξαν. Στη συνέχεια, κατέβηκαν στον Μυστρά, «πρός τόν ἑαυτῶν φίλον δεσπότην κύρ Δημήτριον». Κατά τον Χαλκοκονδύλη, τον Μυστρά επισκέφθηκε ο Ιονούζης πασάς με ένα τμήμα στρατού, ενώ το άλλο προχώρησε και πήρε το Μουχλί. Τελικά, οι Τούρκοι αποχώρησαν από τη νότια Πελοπόννησο.
Τα γεγονότα είναι πλήθος και συγχέονται. Διαδραματίζονται μέσα σε μια ρευστή κατάσταση. Οι συγκρούσεις πολλές, παντού και απροσδόκητες. Οι ιστορικοί της εποχής δεν συμφωνούν πάντοτε, και η αντικειμενική διήγηση γίνεται προβληματική. Μετά την αποχώρηση των Τούρκων από τη νότια Πελοπόννησο, ο Θωμάς άρχισε και πάλι να πολιορκεί τουρκικά κάστρα, αλλά για μια στιγμή οι δύο αδελφοί φαίνεται, υπό την πίεση πολλών πραγμάτων, να σκέφτηκαν το κακό που είχε φέρει η διαμάχη τους. Συναντήθηκαν στο Καστρί Λακωνίας, μερικά χιλιόμετρα βόρεια του Μυστρά, σε μικρή απόσταση βορειοδυτικά της Βορδόνιας. Ήταν φθινόπωρο του 1459 όταν τα δύο αδέλφια παρακολούθησαν τη Θεία Λειτουργία στο μικρό εκκλησάκι της Παναγίας, μετόχι σήμερα της μονής του Καστρίου, μητρόπολη τότε της ομώνυμης κώμης. Μέχρι πρότινος σώζονταν τα ερείπια. Στη Θεία Λειτουργία χοροστάτησε ο μητροπολίτης Λακεδαιμονίας. Την ώρα που, κρατώντας τα «Άγια και Τίμια Δώρα», είπε το «Μετά φόβου Θεοῦ καί πίστεως προσέλθετε», οι δύο αδελφοί πλησίασαν και ορκίστηκαν ειρήνη. Δύο τρεις μήνες το πολύ κράτησε η συμφιλίωσή τους. Τον χειμώνα του 1459-1460, οι εμφύλιες συγκρούσεις ξανάρχιζαν.
Ο Δημήτριος, φανατικός ανθενωτικός, ήταν αποφασισμένος να συνεργαστεί και να συνυπάρξει με τους Τούρκους, ακολουθώντας, άλλωστε, και το γενικότερο λαϊκό ρεύμα που το έτρεφε το αντιλατινικό μίσος. Θα υπερίσχυε με τη βοήθεια των Τούρκων. Ο αδελφός Θωμάς, εξάλλου, δεν μπορούσε να ανεχθεί αυτήν τη στάση του φιλότουρκου Δημήτριου, ο οποίος αθετούσε έτσι τη συμφωνία τους. Στηριζόταν σε μια μικρή δύναμη Ιταλών μισθοφόρων, που είχαν σταλεί σε βοήθειά του. Είναι ενδιαφέρον να ιδούμε πώς έφθασε η μικρή αυτή βοήθεια στην Πελοπόννησο.
Ο Βησσαρίων, που ζούσε, όπως ξέρουμε, στην Ιταλία εδώ και χρόνια έχοντας το αξίωμα του καρδινάλιου, ήταν ο μεγάλος προστάτης όλων ανεξαιρέτως των των Ελλήνων λογίων, οι οποίοι με την Άλωση είχαν βρει καταφύγιο στην Ιταλία. Είχε πιει και αυτός όλα τα φαρμάκια της προσφυγιάς, και ας είχε τιμές από τον Πάπα. Αγωνιζόταν προς όλες τις κατευθύνσεις της Ευρώπης να πείσει για μια Σταυροφορία για την απελευθέρωση της Κωνσταντινούπολης.
Αυτήν τη φορά κατόρθωσε και έπεισε τον Πάπα Πίο Β ́, ώστε την 1η Ιουνίου 1459, στην έναρξη μιας Συνόδου στη Μάντουα, να του επιτρέψει να απευθύνει έκκληση για στρατιωτική βοήθεια προς την Πελοπόννησο εναντίον των απίστων. Ενθουσιασμός στο ακροατήριο, αλλά κανένα πρακτικό αποτέλεσμα. Έφθασε μαζί με απεσταλμένους του Πάπα έως τη Γερμανία ζητώντας να κηρύξει ο αυτοκράτορας Σταυροφορία. Αλλά οι Δυτικοί είχαν δικά τους προβλήματα. Δεν ήταν διατεθειμένοι για νέες μακρινές περιπέτειες. Ο Βησσαρίων γύρισε άπρακτος. Όμως ο Πάπας είχε κατορθώσει τον ίδιο εκείνο μήνα, τον Ιούνιο, να εξοπλίσει διακόσιους δικούς του στρατιώτες, στους οποίους προστέθηκαν άλλοι εκατό από τη δούκισσα του Μιλάνου Μπιάνκα Μαρία Σφόρτσα. Οι Ιταλοί αυτοί, μαζί με τον μικρό στρατό του Θωμά, κατόρθωσαν και πήραν από τους Τούρκους μόνο τα Καλάβρυτα. Γρήγορα όμως προτίμησαν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους.
Ο Θωμάς, λοιπόν, αντιδρά κατά του αδελφού του, Δημήτριου, και αρχίζει εναντίον του πολεμικές επιχειρήσεις. Πολλά είναι τα γεγονότα του 1459. Σημειώνουμε ένα, το πιο σημαντικό. Ο Λακεδαιμόνιος άρχοντας Νικηφόρος Λουκάνης, ο οποίος από κοντόφθαλμο συμφέρον μετεωριζόταν μεταξύ των δύο δεσποτών, εγκαταλείπει τον δεσπότη Δημήτριο, δήθεν για τη φιλότουρκη πολιτική του, συνεννοείται μυστικά με τον Θωμά και λοιπούς τοπικούς άρχοντες της Πελοποννήσου, Έλληνες και Αλβανούς, και αρχίζει πολεμικές επιχειρήσεις κατά των Τούρκων και του Δημητρίου. Έτσι, λοιπόν, άρχιζαν πάλι οι πολεμικές συγκρούσεις μεταξύ των δύο αδελφών. Οι άρχοντες του τόπου, ανάλογα σε ποιου δεσπότη την περιοχή ανήκαν, μπήκαν κι αυτοί στον αδελφοκτόνο τούτο πόλεμο.
Στην Πάτρα, τα στρατεύματα του Θωμά κλείνουν τους Τούρκους στην ακρόπολη. Στις αρχές Φεβρουαρίου του 1459, ο Θωμάς ξεκινάει από την «Αρκαδία» (Μεσσηνία), οδηγώντας δυνάμεις Ελλήνων και Αλβανών, και καταλαμβάνει τα Καλάβρυτα και, στη συνέχεια, παίρνει τα κάστρα της Καρύταινας και του Αγίου Γεωργίου στην Αρκαδία, της Βορδόνιας και του Καστρίου στην Λακωνία. Τελικά, πολιορκεί και παίρνει την Καλαμάτα και τη Μαντινεία, κοντά στη Μάνη, που ανήκαν στον Δημήτριο. Ο Θωμάς φάνηκε για μια στιγμή να είναι κύριος της κατάστασης, αφού και άρχοντες, συγγενείς του δεσπότη του Μυστρά, είχαν πάει με το μέρος του. Μάλιστα, ο ιστορικός Γεώργιος Φραντζής τον είχε εγκαταλείψει από τον Δεκέμβριο του 1458 και για την ασφάλειά του είχε καταφύγει στη Μεθώνη. Ο Δημήτριος ετοιμαζόταν να αντεπιτεθεί. Έλπιζε στους άρχοντες Γεώργιο Παλαιολόγο, εξάδελφό του, και στον Γεώργιο Μπόχαλη, γαμπρό του Γεώργιου Παλαιολόγου. Τον διέψευσαν, όμως, η πρώτη εισβολή του Θωμά στο Λεοντάρι και η φυγή και των δύο υποστηρικτών του αρχόντων.
Όμως, η επίθεση του Θωμά κατά των κτήσεων του Δημήτριου θεωρήθηκε επίθεση κατά των κτήσεων των ίδιων των Τούρκων. Οι όροι της συνθήκης του Ιουλίου του 1458 είχαν καταπατηθεί. Ο Μωάμεθ, που τον καιρό εκείνο ήταν απασχολημένος με την εμπέδωση της κυριαρχίας του στην Αλβανία και την Ουγγαρία, στα Βαλκάνια, έστειλε εκστρατευτικό σώμα υπό τον πασά Χαμουζά. Εισβάλλει στην Πελοπόννησο και λύνει την πολιορκία της Πάτρας. Μαζί του ο Χαμουζάς θα πάρει και δύο άλλους, υπαρχηγούς του, τον Αχμέτ και τον Ομάρ, φρούραρχο της Κορίνθου. Ήταν καλοκαίρι του 1459. Σκοπός των Τούρκων, σύμφωνα με την εντολή του Μωάμεθ, ήταν να διευθετήσουν την κατάσταση. Μετά την Πάτρα, προελαύνοντας οι Τούρκοι κατά μήκος των παραλίων της Ηλείας, παίρνουν την Ιθώμη στη Μεσσηνία και κατευθύνονται στο Λεοντάρι της Αρκαδίας, όπου είναι συγκεντρωμένες οι δυνάμεις του Θωμά. Τον καταδίωξαν. Στη συνέχεια, κατέβηκαν στον Μυστρά, «πρός τόν ἑαυτῶν φίλον δεσπότην κύρ Δημήτριον». Κατά τον Χαλκοκονδύλη, τον Μυστρά επισκέφθηκε ο Ιονούζης πασάς με ένα τμήμα στρατού, ενώ το άλλο προχώρησε και πήρε το Μουχλί. Τελικά, οι Τούρκοι αποχώρησαν από τη νότια Πελοπόννησο.
Τα γεγονότα είναι πλήθος και συγχέονται. Διαδραματίζονται μέσα σε μια ρευστή κατάσταση. Οι συγκρούσεις πολλές, παντού και απροσδόκητες. Οι ιστορικοί της εποχής δεν συμφωνούν πάντοτε, και η αντικειμενική διήγηση γίνεται προβληματική. Μετά την αποχώρηση των Τούρκων από τη νότια Πελοπόννησο, ο Θωμάς άρχισε και πάλι να πολιορκεί τουρκικά κάστρα, αλλά για μια στιγμή οι δύο αδελφοί φαίνεται, υπό την πίεση πολλών πραγμάτων, να σκέφτηκαν το κακό που είχε φέρει η διαμάχη τους. Συναντήθηκαν στο Καστρί Λακωνίας, μερικά χιλιόμετρα βόρεια του Μυστρά, σε μικρή απόσταση βορειοδυτικά της Βορδόνιας. Ήταν φθινόπωρο του 1459 όταν τα δύο αδέλφια παρακολούθησαν τη Θεία Λειτουργία στο μικρό εκκλησάκι της Παναγίας, μετόχι σήμερα της μονής του Καστρίου, μητρόπολη τότε της ομώνυμης κώμης. Μέχρι πρότινος σώζονταν τα ερείπια. Στη Θεία Λειτουργία χοροστάτησε ο μητροπολίτης Λακεδαιμονίας. Την ώρα που, κρατώντας τα «Άγια και Τίμια Δώρα», είπε το «Μετά φόβου Θεοῦ καί πίστεως προσέλθετε», οι δύο αδελφοί πλησίασαν και ορκίστηκαν ειρήνη. Δύο τρεις μήνες το πολύ κράτησε η συμφιλίωσή τους. Τον χειμώνα του 1459-1460, οι εμφύλιες συγκρούσεις ξανάρχιζαν.
Ο Δημήτριος, φανατικός ανθενωτικός, ήταν αποφασισμένος να συνεργαστεί και να συνυπάρξει με τους Τούρκους, ακολουθώντας, άλλωστε, και το γενικότερο λαϊκό ρεύμα που το έτρεφε το αντιλατινικό μίσος. Θα υπερίσχυε με τη βοήθεια των Τούρκων. Ο αδελφός Θωμάς, εξάλλου, δεν μπορούσε να ανεχθεί αυτήν τη στάση του φιλότουρκου Δημήτριου, ο οποίος αθετούσε έτσι τη συμφωνία τους. Στηριζόταν σε μια μικρή δύναμη Ιταλών μισθοφόρων, που είχαν σταλεί σε βοήθειά του. Είναι ενδιαφέρον να ιδούμε πώς έφθασε η μικρή αυτή βοήθεια στην Πελοπόννησο.
Ο Βησσαρίων, που ζούσε, όπως ξέρουμε, στην Ιταλία εδώ και χρόνια έχοντας το αξίωμα του καρδινάλιου, ήταν ο μεγάλος προστάτης όλων ανεξαιρέτως των των Ελλήνων λογίων, οι οποίοι με την Άλωση είχαν βρει καταφύγιο στην Ιταλία. Είχε πιει και αυτός όλα τα φαρμάκια της προσφυγιάς, και ας είχε τιμές από τον Πάπα. Αγωνιζόταν προς όλες τις κατευθύνσεις της Ευρώπης να πείσει για μια Σταυροφορία για την απελευθέρωση της Κωνσταντινούπολης.
Αυτήν τη φορά κατόρθωσε και έπεισε τον Πάπα Πίο Β ́, ώστε την 1η Ιουνίου 1459, στην έναρξη μιας Συνόδου στη Μάντουα, να του επιτρέψει να απευθύνει έκκληση για στρατιωτική βοήθεια προς την Πελοπόννησο εναντίον των απίστων. Ενθουσιασμός στο ακροατήριο, αλλά κανένα πρακτικό αποτέλεσμα. Έφθασε μαζί με απεσταλμένους του Πάπα έως τη Γερμανία ζητώντας να κηρύξει ο αυτοκράτορας Σταυροφορία. Αλλά οι Δυτικοί είχαν δικά τους προβλήματα. Δεν ήταν διατεθειμένοι για νέες μακρινές περιπέτειες. Ο Βησσαρίων γύρισε άπρακτος. Όμως ο Πάπας είχε κατορθώσει τον ίδιο εκείνο μήνα, τον Ιούνιο, να εξοπλίσει διακόσιους δικούς του στρατιώτες, στους οποίους προστέθηκαν άλλοι εκατό από τη δούκισσα του Μιλάνου Μπιάνκα Μαρία Σφόρτσα. Οι Ιταλοί αυτοί, μαζί με τον μικρό στρατό του Θωμά, κατόρθωσαν και πήραν από τους Τούρκους μόνο τα Καλάβρυτα. Γρήγορα όμως προτίμησαν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους.
0 .
-
Ακρίδης Κατσαριδόπουλος
- Crazy poster
- Δημοσιεύσεις: 1144
Re: Βυζαντινή ιστορία
Η εκστρατεία των Τούρκων στην Πελοπόννησο. Παράδοση του Μυστρά (1460)
Η εμφύλια διαμάχη είχε ξαναρχίσει, λοιπόν. Ο Θωμάς ξαναμπήκε στην Καλαμάτα καταστρέφοντας και πολιορκούσε τη Μαντίνεια έξω από Μάνη. Οι επιχειρήσεις αυτές κατά του αδελφού του απέτυχαν. Σκέφθηκε και έστειλε πρεσβεία στον Μωάμεθ ζητώντας ειρήνη. Ο Μωάμεθ είδε ότι επιτέλους έπρεπε να τελειώνει με τις εχθροπραξίες των αδελφών στην Πελοπόννησο. Άλλωστε, ο Θωμάς ήταν εκείνος που είχε αθετήσει τη συμφωνία με τον αδελφό του, έχοντας μάλιστα και στρατιωτική βοήθεια από τη Δύση, γεγονός που τον ερέθισε ιδιαίτερα. Τούτο σήμαινε υπεροχή έναντι του φιλότουρκου αδελφού του και, κατά συνέπεια, πιθανότητα να χάσει την Πελοπόννησο προς όφελος της Δύσης.
Αναγκάζεται, λοιπόν, ο Μωάμεθ, τον Μάιο του 1460, να εκστρατεύσει στην Πελοπόννησο για δεύτερη και τελευταία φορά. Ο Κριτόβουλος μας πληροφορεί ότι ήταν αρκετές εφτά ημέρες για να φθάσει από την Αδριανούπολη στην Κόρινθο με δυνάμεις ιππικού και πεζικού. Τρεις ημέρες περίμενε εδώ την άφιξη του δεσπότη του Μυστρά, για να επιβεβαιώσει την υποτέλειά του. Τον περίμενε να του παραδώσει ο ίδιος τον τόπο που κατείχε. Και περίμενε να του παραδώσει και την κόρη του. Από τον φόβο του ο Δημήτριος είχε στείλει στην Κόρινθο αντιπρόσωπό του τον γυναικάδελφο του, Ματθαίο Ασάνη, αλλά οργισμένος ο σουλτάνος τον φυλάκισε. Τον είχε στείλει για να τον χρησιμοποιήσει ο Μωάμεθ ως αρχηγό τουρκικών στρατευμάτων κατά των δυνάμεων του αδελφού του.
Ο Μωάμεθ προελαύνει προς το Άργος που το κατείχαν οι Βενετοί, περνάει από τον Αχλαδόκαμπο και φθάνει στο Μουχλί. Από εκεί στέλνει στη Λακεδαίμονα ένα τμήμα στρατού με τον Μαχμούτ πασά. Φθάνει στις 29 Μαΐου. Την επόμενη ημέρα κιόλας πολιορκείται ο Μυστράς. Η πολιορκία του Μυστρά, κατά τον Κριτόβουλο, ήταν σκηνοθετημένη. Ο Μωάμεθ είχε λάβει γραπτή ομολογία του δεσπότη ότι θα του παρέδιδε τον Μυστρά, παίρνοντας για αντάλλαγμα τα δύο νησιά στο Αιγαίο, για τα οποία μιλήσαμε πιο πάνω. Κατά τον ίδιο ιστορικό, ο Δημήτριος είχε φιλικές σχέσεις με τον Τούρκο πασά Χαμουζά. Έπρεπε να φανεί μια εικονική άμυνα του Δημήτριου κατά των Τούρκων, για να αποφύγει την αντίδραση των κατοίκων. Και άρχισαν δήθεν διαπραγματεύσεις για την παράδοση του Μυστρά.
Όταν ο Δημήτριος έμαθε ότι ο γυναικάδελφός του, Ματθαίος Ασάνης, απεσταλμένος προς τον Μωάμεθ, είχε φυλακισθεί με τους στρατιώτες του, φοβήθηκε για την τύχη του. Ο Έλληνας γραμματέας του Μωάμεθ, Θωμάς Καταβοληνός, ανέβηκε στο κάστρο όπου είχε καταφύγει ο δεσπότης και με γράμμα του Μαχμούτ τον έπεισε και δέχτηκε να παραδοθεί. Ο Μωάμεθ υποσχόταν άλλη χώρα, μεγάλη και εύφορη, αντί για τον Μυστρά, πόλη χτισμένη στις υπώρειες του Ταΰγετου, πόλη, η οποία απέχει από την αρχαία Σπάρτη και τον Ευρώτα περί τα δεκαοχτώ στάδια. Δεν φυλάκισε τον Δημήτριο. Τον περιποιήθηκε.
Πιο συγκεκριμένα, ο Μαχμούτ πασάς αποφυλάκισε τον Ασάνη και τη συνοδεία του και, κατά τον Κριτόβουλο πάντα, τον έστειλε μαζί με τον Χαμουζά Ζενεβίση στο κάστρο του Μυστρά και έτσι πείστηκε ο Δημήτριος. Μη έχοντας άλλη επιλογή, κατέβηκε στο στρατόπεδο και έγινε δεκτός από τον Μαχμούτ, «ασμένως καί φιλοφρόνως μετά προσηκούσης τιμής». Την επομένη, 31 Μαΐου, έφθασε και ο Μωάμεθ. Μόλις ο Δημήτριος μπήκε τρέμοντας στη σκηνή του, ο Πορθητής σηκώθηκε, του έδωσε το χέρι και τον έβαλε να καθίσει δεξιά του καθησυχάζοντάς τον, ώσπου να συνέλθει από τον φόβο του, και προσφέροντάς του δώρα. Σχετικά με την παράδοση του Μυστρά από τον Δημήτριο, την τιμή με την οποία τον υποδέχτηκε ο Μωάμεθ και τις χορηγίες που του έκαμε, για να ζήσει άνετα το υπόλοιπο της ζωής του, συμφωνεί με τον Λαόνικο Χαλκοκονδύλη και ο Γεώργιος Φραντζής. Ο Μωάμεθ λέει προς τον Δημήτριο: «Δεσπότη, αφού δεν μπορείς να κυβερνήσεις αυτόν τον τόπο και αφού την κόρη σου θα την πάρω γυναίκα μου, δώσε μου αυτό τον τόπο και έλα μαζί μου με την οικογένειά σου και θα σου χαρίσω άλλον τόπο, για να ζήσεις».
Ο Φραντζής μάς λέει ακόμη ότι ο Δημήτριος αναγκάστηκε να στείλει τον Ματθαίο Ασάν μαζί με τον Ισά –ο Χαλκοκονδύλης μεταφράζει το όνομα σε Οισή, γιο του πασά των Σκοπίων στη Μονεμβασία– για να παραλάβουν τις δύο γυναίκες, σύζυγο και κόρη του Δημήτριου, καθώς και τη Μονεμβασία. Οι Μονεμβασιώτες, όμως, έδωσαν μόνο τις δύο γυναίκες. Δεν παρέδωσαν τη Μονεμβασία. Ο Μωάμεθ απόρησε και θαύμασε το θάρρος των Μονεμβασιωτών, οι οποίοι στη συνέχεια θα ανακηρύξουν δεσπότη τους τον Θωμά. Αντίθετα, ο Χαλκοκονδύλης την αποστολή των δύο ανδρών και την άφιξη των δύο γυναικών την τοποθετεί αργότερα, όταν ο Μωάμεθ θα καταλάβει τη Μεσσηνία.
Ένας ανέκδοτος Βαρβεριανός Κώδικας, ακέφαλος και κολοβός, που γράφτηκε μεταγενέστερα, τον 16ο αιώνα, επιβεβαιώνει τις παραπάνω μαρτυρίες των δύο ιστορικών. Είναι γραμμένος σε γλώσσα ομιλουμένη και σε ύφος ζωηρό. Με τις πληροφορίες που μας παρέχει διαφωτίζονται πολλά προβλήματα των πηγών στις οποίες συχνά επικρατεί σύγχυση. Αυτός, λοιπόν, Ο Κώδικας επαναλαμβάνει την πληροφορία ότι ο Ασάνης, ο γυναικάδελφος του Δημήτριου, καθώς πήγαινε στην Κόρινθο συλλαμβάνεται και στέλνεται στον Μωάμεθ, ο οποίος τον φυλακίζει μαζί με τους στρατιώτες που τον ακολουθούσαν· ότι, ακόμη, ο Δημήτριος σκόπευε να πολεμήσει. Αλλά όταν έμαθε ότι ο Ασάνης ήταν φυλακισμένος, κατέβηκε και πήγε στην «τέντα» του σουλτάνου. Εκείνος τον δέχτηκε με χαρά λέγοντας: «Μην πικραίνεσαι, μόνον στάσου καλόκαρδος και μη φοβάσαι τίποτα για τα περασμένα και εγώ να σου δώσω άλλους τόπους, να σε αναπάψω, να περάσεις τη ζωή σου ωσάν βασιλόπουλο, όπου είσαι [...]». Μίλησαν ώρα πολλή. «Και εσυβάστηκαν ότι να πάρει ο σουλτάνος την θυγατέρα του δεσπότη Δημητρίου για γυναίκα του [...]». Σχετικά με την αποστολή των δύο ανδρών στη Μονεμβασία, για να του παραδώσουν τις γυναίκες και την πόλη, γράφει: «[...] ότι να δώσουν την φαμελιάν, ήγουν την γυναίκα του και την θυγατέρα του, όπου ένας αυτού. Ομοίως να δώσουν και το κάστρο της Μονεμβασίας του Σουλτάνου Μεχεμέτη». Οι Μονεμβασιώτες όμως παραδίδουν, όπως είπαμε, τις δύο γυναίκες και τις «δουλεύτρες», τις υπηρέτριές τους, αλλά όχι και το κάστρο. Με ευνούχους εκείνος τις στέλνει στον Έγριπο, όπως έλεγαν οι Τούρκοι παραφθαρμένα την Εύβοια.
Τέσσερες ημέρες, λοιπόν, παρέμεινε ο Μωάμεθ στον Μυστρά. Οχύρωσε την πόλη, εγκατέστησε φρουρά με τετρακόσιους στρατιώτες του με διοικητή τον Χαμουζά ή Χαζάν Ζενεβίση και αναχώρησε προελαύνοντας προς τη βόρεια Λακεδαίμονα και τη νότια Αρκαδία, υποχρεώνοντας τον Δημήτριο να τον ακολουθήσει.
Μόλις τρία χιλιόμετρα μετά, στην Τρύπη, και στη συνέχεια στη Βορδόνια, στο Καστρί, συναντά τις πρώτες εστίες αντίστασης. Οι γενναίοι άρχοντες του μικρού φρουρίου της Βορδόνιας φοβήθηκαν· δεν είχε νόημα να αντισταθούν εκεί μόνοι, και μετακινήθηκαν δυτικότερα, τρία περίπου χιλιόμετρα, όπου το Καστρί. Εδώ οι κάτοικοι της περιοχής αντέταξαν ηρωική άμυνα επί τέσσερις ημέρες (7-8 Ιουνίου 1460). Πολέμησαν με παράτολμο θάρρος, αλλά αναγκάσθηκαν να παραδοθούν με συνθηκολόγηση. Ο Μωάμεθ θα σεβόταν τη ζωή τους, τιμώντας τη γενναιότητά τους. Αντί άλλου, όμως, ο Μωάμεθ, ή μάλλον ο Ζαγανός πασάς άλλους αποκεφάλισε και άλλους σούβλισε. Τον δε γενναίο Πρινοκοκά, ψυχή της αντίστασης, όπως μας πληροφορεί ο Φραντζής, τον έσφαξε.
Το κύριο τμήμα του στρατού του τελούσε κάτω από τις διαταγές του Ζαγανού πασά, ενός αρνησίθρησκου Έλληνα, ο οποίος θα ισοπεδώσει τα πάντα στη δυτική Λακωνία και την Αρκαδία. Σε οχυρά, όπως στην Καστρίτζα και στο Γαρδίκι, τα οποία θα προβάλουν αντίσταση, θα ακολουθήσει σφαγή και αιχμαλωσία ανδρών, γυναικών και παιδιών. Ο σουλτάνος δεν ήταν διατεθειμένος να φανεί ευσπλαχνικός σε τέτοιες περιπτώσεις. Αλλά ο εξωμότης Ζαγανός θα ξεπεράσει κάθε όριο ωμότητας, παρότι ο μουσουλμανικός νόμος απαγόρευε τη σφαγή και τη φυλάκιση όσων παραδίδονταν. Την τακτική αυτή που ακολουθούσαν συνήθως οι σουλτάνοι, τον ιερό τούτο νόμο περιστασιακά σεβόταν και ο ίδιος ο Μωάμεθ. Γι' αυτό αργότερα, κατά την πορεία της εκστρατείας, αντικατέστησε τον Ζαγανό με έναν άλλο, επίσης αποστάτη Πελοποννήσιο, τον Μεχμέτ πασά, ο οποίος έδειξε κάποιο σεβασμό στον νόμο για τους ηττημένους.
Ο Χαλκοκονδύλης περιγράφει την πολιορκία των κατοίκων στο Καστρί από τον Μωάμεθ. Άνδρες και γυναικόπαιδα είχαν συγκεντρωθεί σε κατάλληλο μέρος της μικρής κώμης. Το οχύρωσαν αρκετά καλά και στήριζαν τις ελπίδες τους στη φυσική δυσκολία που είχε ο βράχος. Και ετοιμάζονταν, με κάθε τρόπο, να αμυνθούν κατά του στρατού του Μωάμεθ. Μόλις δόθηκε το σύνθημα της επίθεσης, οι γενίτσαροι προσβάλλουν το τείχος. Πήδηξαν μέσα και αιχμαλώτισαν άνδρες και γυναικόπαιδα. Έτσι, παίρνοντας το οχυρό τούτο, πήραν και την πολίχνη. Μετά την κατάληψη της πόλης, απέμενε και η φρουρά που είχε εγκλειστεί στη μικρή μονή.
Ο Χαλκοκονδύλης είχε ζήσει χρόνια στον Μυστρά και γνώριζε καλά την οχυρωματική αυτή θέση. Η ανάβαση, συνεχίζει, ήταν στενή και δύσκολη. Λίγοι χωρούσαν να ανέβουν, καθώς είναι κάθετος ο βράχος και ανώμαλος, και φοβερά δύσκολη η ανάβαση για τον άνδρα που θα επιχειρούσε να αναρριχηθεί στο κάστρο. Και αγωνίζονται να ανεβούν οι γενίτσαροι πατώντας ο ένας στον ώμο του άλλου, για να φθάσουν ψηλά και να μπουν μέσα. Πολλοί έπεφταν βίαια, παρασύροντας ο ένας τον άλλον στον γκρεμό. Άλλοι όμως έφθασαν στο ύψος του τείχους και χτυπούσαν τους αμυνόμενους. Οι Έλληνες δεν μπορούσαν να κρατήσουν ακόμη τις θέσεις τους, καθώς τους πρώτους γενίτσαρους τους διαδέχονταν άλλοι και άλλοι ατελεύτητα. Απηύδησαν. Ήρθαν σε συμφωνία με τον σουλτάνο και παραδόθηκαν. Αυτός, μόλις παρέλαβε το κάστρο, τους τράβηξε σε έναν χώρο και τους έσφαξε όλους. Ήταν τριακόσιοι. Τον άρχοντά τους τον αποκεφάλισε την επομένη.
Στη συνέχεια, προχώρησε στο Λεοντάρι της Αρκαδίας. Ο Φραντζής μάς λέει ότι το βρήκε έρημο. Οι κάτοικοι και εδώ είχαν καταφύγει στο κάστρο του γειτονικού Γαρδικίο. Ο Μωάμεθ προσπάθησε στην αρχή να τους μεταπείσει να παραδοθούν διασφαλίζοντας τη ζωή τους. Αρνήθηκαν. Διατάσσει στενή πολιορκία, ενώ τους κόβει το νερό. Πλήθος ανθρώπων πάνω στον απότομο βράχο, όπου το κάστρο. Μέσα στην αφόρητη ζέστη του και λοκαιριού αναγκάζονται σε παράδοση. Ο σουλτάνος, μας πληροφορεί ο Κριτόβουλος, τους σκότωσε όλους και τα γυναικόπαιδα τα πήρε αιχμαλώτους. Κατά τη διάρκεια της πολιορκίας, προσθέτει ο ίδιος ιστορικός, τα επίλεκτα σώματα των «νεήλυδων» και «ἀζάπηδων» έκαμαν επανωτές επιθέσεις. Οι χριστιανοί άρχισαν λίγοι λίγοι τη νύχτα να αποχωρούν. Έτσι, αναγκάστηκαν να παραδοθούν οι Μποχαλαίοι και οι άλλοι άρχοντες του κάστρου. Κατά τον Κριτόβολο πάντα, ο Μωάμεθ διέταξε τους Τούρκους στρατιώτες να παραδώσουν τους αιχμαλώτους που ο καθένας είχαν συλλάβει. Διαφορετικά, αν δεν τους παρέδιναν, θα επέτρεπε στους αιχμαλώτους να τους σκοτώσουν αυτοί. Με αυτόν τον τρόπο ο Μωάμεθ «κατάφερε να συγκεντρώσει όλους τους αιχμαλώτους» σ' έναν χώρο και δεν άφησε κανέναν από τους κατοίκους του Λεονταρίου να επιζήσει, «μήτε άνδρα μήτε γυναίκα». Ήταν 1.200 όλοι οι αιχμάλωτοι. Μόνον οι Μποχαλαίοι και ο Γεώργιος Παλαιολόγος μπόρεσαν να σωθούν λόγω συγγενείας τους και γνωριμίας τους με τον βεζύρη Μαχμούτ Όλα τούτα τελούνταν, φυσικά, υπό τα όμματα του πρώην δεσπότη Δημήτριου Παλαιολόγου. Από εδώ, από αυτή την περιοχή του Λεονταρίου-Γαρδικίου, ο Μωάμεθ στέλνει τον Ισά, εγγονό του Εβρέν πασά, και τον πιστό του Δημήτριου ακόλουθο, Ισάκιο, στην Επίδαυρο Λιμηράς, για να τους παραδώσουν οι άρχοντες τις δύο γυναίκες, σύζυγο και κόρη του δεσπότη, και να τις οδηγήσουν ενώπιον του. Αλλά οι άρχοντες της Μονεμβασίας, όπως είπαμε, παρέδωσαν τις δύο γυναίκες, όχι όμως και την πόλη. Ο άρχοντας Νικόλαος Παλαιολόγος, εκφράζοντας τη γενικότερη βούληση των κατοίκων, είπε ότι δεν μπορεί να παραδώσει την πόλη. Θα ανακηρύξουν δεσπότη τους τον Θωμά Παλαιολόγο.
Από την ορεινή Αρκαδία, ο Μωάμεθ ζήτησε να του φέρουν τη σύζυγο και την κόρη του Δημήτριου. Οι τέσσερις ημέρες παραμονής του Μωάμεθ στον Μυστρά δεν αρκούσαν για να περατωθεί μια τέτοια αποστολή. Οι δύο πριγκίπισσες στάλθηκαν στη συνέχεια στη Βοιωτία και κατέληξαν σε περιοχή κοντά στην Κωνσταντινούπολη.
Οι Τούρκοι κατέσφαξαν τους Αλβανούς που ζούσαν στα περίχωρα του Ναυαρίνου και λεηλάτησαν την περιοχή. Σύμφωνα με τον Φραντζή, ο Μωάμεθ κατευθύνεται προς τη Μεθώνη, όπου μετά το Ναυαρίνο, είχε καταφύγει ο Θωμάς, στο λιμανάκι Πόρτο Λόγγο, όπως το ονόμαζαν από παλιά οι Ιταλοί. Εδώ ο Θωμάς προετοίμασε κάποια μικρά πλοία και όταν βρήκε την κατάλληλη ευκαιρία απέπλευσε για την Κέρκυρα, όπου έφθασε στις 28 Ιουλίου 1460.
Ο Γεώργιος Φραντζής, ο πάντοτε πιστός στους Παλαιολόγους, που τελευταία είχε εγκαταλείψει τον Δημήτριο για την προδοτική του στάση και είχε βρεθεί κοντά στον Θωμά, είχε μείνει με μέλη της οικογένειάς του στη Μεθώνη. Τους μήνες του χειμώνα 1459-1460 τους πέρασε αναγκαστικά εδώ. Οι μέρες ήταν δύσκολες και για τον λόγο ότι στη Μεθώνη είχε πέσει πανούκλα και κινδύνεψε. Εκεί κατέφυγαν επίσης ο άρχοντας Γεώργιος Ραούλ μαζί με τον Νικόλαο Μελισσηνό, τον ανιψιό του, που επρόκειτο, σε διαφορετικούς καιρούς, να γίνει γαμπρός του ιστορικού. Στη Μεθώνη περίμεναν όλοι τους στο λιμάνι να κοπάσει η τρικυμία των παθών και των πολέμων. Έλπιζαν, στην αναμονή τους, μήπως και γίνει το θαύμα. Μήπως την ύστατη ώρα ο Θεός δώσει και οι άφρονες συμφωνήσουν και «οι μωροί» κάποια στιγμή συνέλθουν, και ειρηνέψουν τα πράγματα μεταξύ των αντιπάλων.
Έλπιζαν μήπως, την τελευταία στιγμή, ο Θεός κάμει το έλεός του και προστάξει τον δήμιο Αμηρά να τους αφήσει να ζήσουν περισσότερο. Απλοϊκό ίσως το ότι ο Φραντζής ελπίζει την τελευταία στιγμή αλλά η ελπίδα είναι μια μορφή στρατευόμενης πίστης, βεβαιότητας που υπερβαίνει τα όρια της λογικής. Ο σουλτάνος επέστρεψε στο Ναυαρίνο και, είτε από εδώ είτε αργότερα. όταν ολοκλήρωσε την κατάκτηση της Πελοποννήσου, επέτρεψε στον Δημήτριο να πάει στη Θήβα και να συναντήσει τις δύο αιχμάλωτες πριγκίπισσες. Στις 2 Αυγούστου 1460 έφθασε στην Κέρκυρα και ο Φραντζής με την οικογένεια του και με τον Γεώργιο Ράλλη, με σκοπό να μεταβούν στην Κρήτη ή στη Βέροια. Τους βασάνιζε αυτή η σκέψη από τη Μεθώνη. Ο αγαπημένος του φίλος, Μελισσηνός, είχε ήδη αναχωρήσει από τη Μεθώνη για την Κρήτη. Ο Φραντζής παρέμεινε στην Κέρκυρα. Είχε σκεφθεί να πάει κι αυτός στην Κρήτη ή στη Βέροια, όπου ο παππούς του από τη Αλλά ας παρακολουθήσουμε την εξέλιξη των γεγονότων που οδηγούν στο τέλος του Δεσποτάτου της Πελοποννήσου.
Ο Μωάμεθ, μετά το Γαρδίκι, κατεβαίνει λίγο νοτιότερα στην Αρκαδία, στις Άνω Καρυές. Το κάστρο υπαγόταν στην ευρύτερη ορεινή και δύσβατη περιοχή των Σκορτών. Το κάστρο τούτο των Καρυών το διαφέντευε ο Κροκόδειλος Κλαδάς. Το άλλο, της Καρύταινας, ο Σγουρομάλλης Παλαιολόγος, γυναικάδελφος του Λουκάνη. Ο Κροκόδειλος Κλαδάς θα παραδώσει στον Μωάμεθ όχι μόνο το κάστρο, αλλά και τους δύο γιους του. Για την πράξη του αυτή ο Μωάμεθ θα τον ανταμείψει με την παραχώρηση ενός μικρού κάστρου που ταυτίζεται με το σημερινό Λοΐ. «Λων» το ονομάζει ο Φραντζής.
Ο Μωάμεθ συνεχίζει τις επιχειρήσεις εκκαθάρισης των ελληνικών θυλάκων αντίστασης στη Μεσσηνία. Τα κάστρα παραδίδονται, με κάποιες εξαιρέσεις αντίστασης. Κατά την πορεία του επισκευάζει κάστρα, εγκαθιστά φρουρές και προχωρεί. Πολλοί καταφεύγουν στις πόλεις που κατέχονται από τους Βενετούς, την Κορώνη και τη Μεθώνη. Κατέλαβε το Σαλβάριο και την Αρκαδιά, δηλαδή την Κυπαρισσία. Δέκα χιλιάδες ήταν οι κάτοικοι της παράλιας αυτής μεσσηνιακής πόλης. Κατά τον Χαλκοκονδύλη, τους μετέφερε όλους στα προάστια της Κωνσταντινούπολης. Ο πληθυσμός είχε αραιώσει πολύ λόγω της Άλωσης. Ο Μωάμεθ κατευθύνθηκε προς το Πύλο, Πεταλίδι, πέρασε έξω από την Κορώνη, τη Μεθώνη, και έφθασε στην στο Ναυαρίνο και στο Μαράθι. Έφθασε έως την Πύλο, γιατί είχε πληροφορίες ότι εκεί είχε καταφύγει ο δεσπότης Θωμάς.
Οι Βενετοί δεν μπορούσαν να βλέπουν τον Μωάμεθ να στρατοπεδεύει προκλητικά στην περιοχή τους. Συνέστησαν στον Θωμά να αποχωρήσει από το λιμάνι της Πύλου, ενώ παράλληλα έστειλαν πρεσβεία με δώρα στον σουλτάνο, για να αποχωρήσει ειρηνικά. Ήθελαν να αποφύγουν περαιτέρω συγκρούσεις με τον Μωάμεθ. Οι μητέρα του είχε ιδρύσει τη μονή του Αγίου Νικολάου. Όσους θα πάνε στη Βέροια, ο Μωάμεθ θα τους φυλακίσει. Θα βασανιστούν δεμένοι με σίδερα στα πόδια στα πόδια, για να εκδικηθεί τον Θωμά που είχε αρνηθεί να απαντήσει στις να μην πάει στην Ιταλία και να επιστρέψει στην Πελοπόννησο. Από την επιστολές του, με τις οποίες ο Αμηράς είχε προσπαθήσει να τον μεταπείσει Κέρκυρα ο Θωμάς, ενώ ο Μωάμεθ βρισκόταν ακόμη στην Πελοπόννησο, έστειλε πρεσβευτή του τον άρχοντα Ράλλη. Του πρότεινε να του παραδώσει τη Μονεμβασία με αντάλλαγμα την ανατολική Πελοπόννησο. Φυσικά ο Μωάμεθ απέρριψε ασυζητητί την ανόητη εκείνη πρόταση. Μετά το Ναυαρίνο, ο Μωάμεθ κατευθύνθηκε προς την Πάτρα, όπου στάθηκε. Βρισκόταν ανάμεσα στη Βοστίτσα, το σημερινό Αίγιο, και στην Πάτρα στρατοπέδευσε. Στο Σαλμενικό, το μικρό φρούριο της μικρής πόλης αντιστάθηκε. Το υπεράσπιζε ο φρούραρχος Γραίτζας Παλαιολόγος.
Οι άρχοντες του Μοριά, μαζί και ο Φραντζής, είχαν πλέον φύγει για την Κέρκυρα ή την Ιταλία. Μόνος ο φρούραρχος Γραίτζας Παλαιολόγος αμυνόταν. Ελάχιστοι εναντίον πολλών. Ο σουλτάνος από την Πάτρα του είχε διαμηνύσει να σπεύσει να παραδοθεί. Οι κάτοικοι όμως της μικρής αυτής αλλά σχετικά πολυάνθρωπης ορεινής πόλης, αρνούνται να παραδοθούν. Είπαν ότι γνωρίζουν τι τους περιμένει. Θα πάθουν ό,τι έπαθαν όσοι Έλληνες παραδόθηκαν. Ο Μωάμεθ αρχίζει την πολιορκία της μικρής κώμης. Αμύνονται Έλληνες και μαζί τους Αλβανοί, με τις γυναίκες και τα παιδιά τους. Τα τηλεβόλα του Πορθητή προσβάλλουν το αδύνατο τείχος της ορεινής αυτής θέσης. Επτά ημέρες πολιορκούνται. Οι Τούρκοι τούς κόβουν το νερό. Η δίψα τούς καταβάλλει. Στις προτάσεις του Μωάμεθ να παραδοθούν, απαντούν σταθερά ότι η φρουρά θα παραδιδόταν μόνο αν ο σουλτάνος δεχόταν να βγουν με τον οπλισμό τους και να μεταβούν ασφαλείς στην περιοχή των Βενετών, και τούτο υπό τον όρο πάλι, κατά την έξοδό τους, ο Μωάμεθ να απομακρυνθεί ένα μίλι. Κατά την έξοδο, όμως, της φρουράς παραβιάστηκε η συμφωνία και το φρούριο του Σαλμενικού αντιστάθηκε για έναν περίπου χρόνο ακόμη, μέχρι που τον Ιούλιο του 1461 αποχώρησε από το Σαλμενικό ο Γραίτζας Παλαιολόγος, «ο μόνος άνθρωπος που βρήκα σε όλο τον Μοριά», είπε ο Μαχμούτ πασάς. Ο Γραίτζας Παλαιολόγος ήταν γασμούλος, δηλαδή Ελληνο-φράγκος, Πελοποννήσιος συγγενής των Παλαιολόγων.
Τον έκρινε, λοιπόν, ο Τούρκος Μαχμούτ πασάς με μοναδικό μέτρο την απαράμιλλη γενναιότητα τη συνέπεια που διέκρινε αυτόν τον Έλληνα. Η αντίστασή του δεν ήταν μια υπόθεση ιδιωτική. Αφορούσε τη ζωή των συμπολεμιστών του και του άμαχου πληθυσμού. Αγωνίζεται συνειδητότερα και αποφασιστικότερα, ενώ γύρω του βλέπει τη στάχτη και έχει τη στυφή γεύση των διαψεύσεων. Και έχει το κουράγιο, αυτός ο αντιστασιακός, να ζητάει βοήθεια, για να συνεχίσει μόνος τον αγώνα. Από την άποψη αυτή είναι δραματική η έκκληση που είχε στείλει για έσχατη βοήθεια. Αποτυπώνεται σε μια επιστολή που στέλνει στη δούκισσα των Μεδιολάνων, τη Βιάγκα Μαρία, γυναίκα του Φραγκίσκου Σφόρτσα, δούκα των Μεδιολάνων. Η επιστολή αυτή βρίσκεται σήμερα στο δημόσιο αρχείο των Μεδιολάνων, με ημερομηνία 1 Οκτωβρίου, αλλά δεν σώζεται ο χρόνος κατά τον οποίο γράφτηκε. Έχουμε, όμως, την πληροφορία του Χαλκοκονδύλη ότι η άμυνα άρχισε το 1460. Το ερώτημα που γεννήθηκε είναι γιατί η επιστολή στέλνεται προς τη γυναίκα και όχι προς τον ίδιο τον δούκα Φραγκίσκο. Η Βιάγκα Μαρία ήταν από τους θερμούς υποστηρικτές της εκστρατείας του Πάπα Πίου Β ́ εναντίον των Τούρκων.
Μερικούς μήνες πριν αρχίσει η πολιορκία του Σαλμενικού (άνοιξη 1460), τον Ιούνιο του 1459, ο νέος Πάπας Πίος Β ́, με την παρακίνηση του Βησσαρίωνα, όπως είδαμε, είχε συγκαλέσει σύνοδο στη Μάντουα, για να ενημερώσει τους αντιπροσώπους των χριστιανικών δυνάμεων για τα δεινά των χριστιανών της Ανατολής από τους Τούρκους. Θα έπαιρναν αποφάσεις για μια νέα Σταυροφορία από όσα αποφασίστηκαν εκεί δυστυχώς πολύ λίγα εκτελέστηκαν. Πριν, όμως, από τη σύνοδο εκείνη στάλθηκε στην Πελοπόννησο ένα σώμα 300-500 ανδρών. Από αυτούς τους 200 είχε στρατολογήσει ο Πάπας και τους υπόλοιπους η Βιάγκα Μαρία. Αρχηγός της μικρής εκείνης αποστολής τέθηκε ο Ιωάννης Τεκρέμας (De Crema), ο οποίος είχε φθάσει ο Σαλμενικό, είχε πολεμήσει δίπλα στον Γραίτζα Παλαιολόγο και αναφέρεται στην επιστολή.
Περισσότερο από έναν χρόνο είχε κρατήσει η πολιορκία του Σαλμενικού και δεν είχε φανεί ούτε ένας από τους ανθρώπους του Θωμά να βοηθήσει τους γενναίους εκείνους. Μετά την αξιοπρεπή αποχώρησή του από το κάστρο, ο Έλληνας αυτός που είχε αποσπάσει τον θαυμασμό του Τούρκου πασά πήγε στην Ιταλία. Κατέφυγε στους Βενετούς και είχε μεγάλες τιμές. Του ανέθεσαν την αρχη για ελαφρά οπλισμένων ιππέων. Ο Μωάμεθ, αναχωρώντας από την περιοχή του Σαλμενικού, πήρε περί τους 6.000 αιχμαλώτους· από αυτούς διάλεξε 900 παιδιά και τα πήρε μαζί του για γενίτσαρους. Τους άλλους τους παραχώρησε στους στρατιώτες του, για να τους πωλήσουν.
Οι επιχειρήσεις του Μωάμεθ στην Πελοπόννησο έφθασαν στο τέλος. Μία από τις τελευταίες εστίες αντίστασης των Ελλήνων ήταν ένα χωριό με το κάστρο του, το Σαντομέρι, στην Ήλιδα. Ήταν κάποτε το κάστρο των Σαιντ Ομερ, μεγάλης οικογένειας Φράγκων βαρώνων. Οι κάτοικοι κλείστηκαν σ' αυτό το κάστρο. Παραδόθηκαν υπό όρο να πάρουν μαζί τους τα έχοντα τους. Αλλά ο Ζαγανός πασάς τους εξαπάτησε. Άλλους αιχμαλώτισε, άλλους σκότωσε, πράγμα που είχε κάμει και σε προηγούμενες πολιορκίες. Νόμος οθωμανικός ήταν να μην κακοποιούνται όσοι παραδίδονταν χωρίς αντίσταση. Ο Ζαγανός απομακρύνθηκε από τα καθήκοντά του. Ο Μωάμεθ είχε υποτάξει την Πελοπόννησο.
Η εμφύλια διαμάχη είχε ξαναρχίσει, λοιπόν. Ο Θωμάς ξαναμπήκε στην Καλαμάτα καταστρέφοντας και πολιορκούσε τη Μαντίνεια έξω από Μάνη. Οι επιχειρήσεις αυτές κατά του αδελφού του απέτυχαν. Σκέφθηκε και έστειλε πρεσβεία στον Μωάμεθ ζητώντας ειρήνη. Ο Μωάμεθ είδε ότι επιτέλους έπρεπε να τελειώνει με τις εχθροπραξίες των αδελφών στην Πελοπόννησο. Άλλωστε, ο Θωμάς ήταν εκείνος που είχε αθετήσει τη συμφωνία με τον αδελφό του, έχοντας μάλιστα και στρατιωτική βοήθεια από τη Δύση, γεγονός που τον ερέθισε ιδιαίτερα. Τούτο σήμαινε υπεροχή έναντι του φιλότουρκου αδελφού του και, κατά συνέπεια, πιθανότητα να χάσει την Πελοπόννησο προς όφελος της Δύσης.
Αναγκάζεται, λοιπόν, ο Μωάμεθ, τον Μάιο του 1460, να εκστρατεύσει στην Πελοπόννησο για δεύτερη και τελευταία φορά. Ο Κριτόβουλος μας πληροφορεί ότι ήταν αρκετές εφτά ημέρες για να φθάσει από την Αδριανούπολη στην Κόρινθο με δυνάμεις ιππικού και πεζικού. Τρεις ημέρες περίμενε εδώ την άφιξη του δεσπότη του Μυστρά, για να επιβεβαιώσει την υποτέλειά του. Τον περίμενε να του παραδώσει ο ίδιος τον τόπο που κατείχε. Και περίμενε να του παραδώσει και την κόρη του. Από τον φόβο του ο Δημήτριος είχε στείλει στην Κόρινθο αντιπρόσωπό του τον γυναικάδελφο του, Ματθαίο Ασάνη, αλλά οργισμένος ο σουλτάνος τον φυλάκισε. Τον είχε στείλει για να τον χρησιμοποιήσει ο Μωάμεθ ως αρχηγό τουρκικών στρατευμάτων κατά των δυνάμεων του αδελφού του.
Ο Μωάμεθ προελαύνει προς το Άργος που το κατείχαν οι Βενετοί, περνάει από τον Αχλαδόκαμπο και φθάνει στο Μουχλί. Από εκεί στέλνει στη Λακεδαίμονα ένα τμήμα στρατού με τον Μαχμούτ πασά. Φθάνει στις 29 Μαΐου. Την επόμενη ημέρα κιόλας πολιορκείται ο Μυστράς. Η πολιορκία του Μυστρά, κατά τον Κριτόβουλο, ήταν σκηνοθετημένη. Ο Μωάμεθ είχε λάβει γραπτή ομολογία του δεσπότη ότι θα του παρέδιδε τον Μυστρά, παίρνοντας για αντάλλαγμα τα δύο νησιά στο Αιγαίο, για τα οποία μιλήσαμε πιο πάνω. Κατά τον ίδιο ιστορικό, ο Δημήτριος είχε φιλικές σχέσεις με τον Τούρκο πασά Χαμουζά. Έπρεπε να φανεί μια εικονική άμυνα του Δημήτριου κατά των Τούρκων, για να αποφύγει την αντίδραση των κατοίκων. Και άρχισαν δήθεν διαπραγματεύσεις για την παράδοση του Μυστρά.
Όταν ο Δημήτριος έμαθε ότι ο γυναικάδελφός του, Ματθαίος Ασάνης, απεσταλμένος προς τον Μωάμεθ, είχε φυλακισθεί με τους στρατιώτες του, φοβήθηκε για την τύχη του. Ο Έλληνας γραμματέας του Μωάμεθ, Θωμάς Καταβοληνός, ανέβηκε στο κάστρο όπου είχε καταφύγει ο δεσπότης και με γράμμα του Μαχμούτ τον έπεισε και δέχτηκε να παραδοθεί. Ο Μωάμεθ υποσχόταν άλλη χώρα, μεγάλη και εύφορη, αντί για τον Μυστρά, πόλη χτισμένη στις υπώρειες του Ταΰγετου, πόλη, η οποία απέχει από την αρχαία Σπάρτη και τον Ευρώτα περί τα δεκαοχτώ στάδια. Δεν φυλάκισε τον Δημήτριο. Τον περιποιήθηκε.
Πιο συγκεκριμένα, ο Μαχμούτ πασάς αποφυλάκισε τον Ασάνη και τη συνοδεία του και, κατά τον Κριτόβουλο πάντα, τον έστειλε μαζί με τον Χαμουζά Ζενεβίση στο κάστρο του Μυστρά και έτσι πείστηκε ο Δημήτριος. Μη έχοντας άλλη επιλογή, κατέβηκε στο στρατόπεδο και έγινε δεκτός από τον Μαχμούτ, «ασμένως καί φιλοφρόνως μετά προσηκούσης τιμής». Την επομένη, 31 Μαΐου, έφθασε και ο Μωάμεθ. Μόλις ο Δημήτριος μπήκε τρέμοντας στη σκηνή του, ο Πορθητής σηκώθηκε, του έδωσε το χέρι και τον έβαλε να καθίσει δεξιά του καθησυχάζοντάς τον, ώσπου να συνέλθει από τον φόβο του, και προσφέροντάς του δώρα. Σχετικά με την παράδοση του Μυστρά από τον Δημήτριο, την τιμή με την οποία τον υποδέχτηκε ο Μωάμεθ και τις χορηγίες που του έκαμε, για να ζήσει άνετα το υπόλοιπο της ζωής του, συμφωνεί με τον Λαόνικο Χαλκοκονδύλη και ο Γεώργιος Φραντζής. Ο Μωάμεθ λέει προς τον Δημήτριο: «Δεσπότη, αφού δεν μπορείς να κυβερνήσεις αυτόν τον τόπο και αφού την κόρη σου θα την πάρω γυναίκα μου, δώσε μου αυτό τον τόπο και έλα μαζί μου με την οικογένειά σου και θα σου χαρίσω άλλον τόπο, για να ζήσεις».
Ο Φραντζής μάς λέει ακόμη ότι ο Δημήτριος αναγκάστηκε να στείλει τον Ματθαίο Ασάν μαζί με τον Ισά –ο Χαλκοκονδύλης μεταφράζει το όνομα σε Οισή, γιο του πασά των Σκοπίων στη Μονεμβασία– για να παραλάβουν τις δύο γυναίκες, σύζυγο και κόρη του Δημήτριου, καθώς και τη Μονεμβασία. Οι Μονεμβασιώτες, όμως, έδωσαν μόνο τις δύο γυναίκες. Δεν παρέδωσαν τη Μονεμβασία. Ο Μωάμεθ απόρησε και θαύμασε το θάρρος των Μονεμβασιωτών, οι οποίοι στη συνέχεια θα ανακηρύξουν δεσπότη τους τον Θωμά. Αντίθετα, ο Χαλκοκονδύλης την αποστολή των δύο ανδρών και την άφιξη των δύο γυναικών την τοποθετεί αργότερα, όταν ο Μωάμεθ θα καταλάβει τη Μεσσηνία.
Ένας ανέκδοτος Βαρβεριανός Κώδικας, ακέφαλος και κολοβός, που γράφτηκε μεταγενέστερα, τον 16ο αιώνα, επιβεβαιώνει τις παραπάνω μαρτυρίες των δύο ιστορικών. Είναι γραμμένος σε γλώσσα ομιλουμένη και σε ύφος ζωηρό. Με τις πληροφορίες που μας παρέχει διαφωτίζονται πολλά προβλήματα των πηγών στις οποίες συχνά επικρατεί σύγχυση. Αυτός, λοιπόν, Ο Κώδικας επαναλαμβάνει την πληροφορία ότι ο Ασάνης, ο γυναικάδελφος του Δημήτριου, καθώς πήγαινε στην Κόρινθο συλλαμβάνεται και στέλνεται στον Μωάμεθ, ο οποίος τον φυλακίζει μαζί με τους στρατιώτες που τον ακολουθούσαν· ότι, ακόμη, ο Δημήτριος σκόπευε να πολεμήσει. Αλλά όταν έμαθε ότι ο Ασάνης ήταν φυλακισμένος, κατέβηκε και πήγε στην «τέντα» του σουλτάνου. Εκείνος τον δέχτηκε με χαρά λέγοντας: «Μην πικραίνεσαι, μόνον στάσου καλόκαρδος και μη φοβάσαι τίποτα για τα περασμένα και εγώ να σου δώσω άλλους τόπους, να σε αναπάψω, να περάσεις τη ζωή σου ωσάν βασιλόπουλο, όπου είσαι [...]». Μίλησαν ώρα πολλή. «Και εσυβάστηκαν ότι να πάρει ο σουλτάνος την θυγατέρα του δεσπότη Δημητρίου για γυναίκα του [...]». Σχετικά με την αποστολή των δύο ανδρών στη Μονεμβασία, για να του παραδώσουν τις γυναίκες και την πόλη, γράφει: «[...] ότι να δώσουν την φαμελιάν, ήγουν την γυναίκα του και την θυγατέρα του, όπου ένας αυτού. Ομοίως να δώσουν και το κάστρο της Μονεμβασίας του Σουλτάνου Μεχεμέτη». Οι Μονεμβασιώτες όμως παραδίδουν, όπως είπαμε, τις δύο γυναίκες και τις «δουλεύτρες», τις υπηρέτριές τους, αλλά όχι και το κάστρο. Με ευνούχους εκείνος τις στέλνει στον Έγριπο, όπως έλεγαν οι Τούρκοι παραφθαρμένα την Εύβοια.
Τέσσερες ημέρες, λοιπόν, παρέμεινε ο Μωάμεθ στον Μυστρά. Οχύρωσε την πόλη, εγκατέστησε φρουρά με τετρακόσιους στρατιώτες του με διοικητή τον Χαμουζά ή Χαζάν Ζενεβίση και αναχώρησε προελαύνοντας προς τη βόρεια Λακεδαίμονα και τη νότια Αρκαδία, υποχρεώνοντας τον Δημήτριο να τον ακολουθήσει.
Μόλις τρία χιλιόμετρα μετά, στην Τρύπη, και στη συνέχεια στη Βορδόνια, στο Καστρί, συναντά τις πρώτες εστίες αντίστασης. Οι γενναίοι άρχοντες του μικρού φρουρίου της Βορδόνιας φοβήθηκαν· δεν είχε νόημα να αντισταθούν εκεί μόνοι, και μετακινήθηκαν δυτικότερα, τρία περίπου χιλιόμετρα, όπου το Καστρί. Εδώ οι κάτοικοι της περιοχής αντέταξαν ηρωική άμυνα επί τέσσερις ημέρες (7-8 Ιουνίου 1460). Πολέμησαν με παράτολμο θάρρος, αλλά αναγκάσθηκαν να παραδοθούν με συνθηκολόγηση. Ο Μωάμεθ θα σεβόταν τη ζωή τους, τιμώντας τη γενναιότητά τους. Αντί άλλου, όμως, ο Μωάμεθ, ή μάλλον ο Ζαγανός πασάς άλλους αποκεφάλισε και άλλους σούβλισε. Τον δε γενναίο Πρινοκοκά, ψυχή της αντίστασης, όπως μας πληροφορεί ο Φραντζής, τον έσφαξε.
Το κύριο τμήμα του στρατού του τελούσε κάτω από τις διαταγές του Ζαγανού πασά, ενός αρνησίθρησκου Έλληνα, ο οποίος θα ισοπεδώσει τα πάντα στη δυτική Λακωνία και την Αρκαδία. Σε οχυρά, όπως στην Καστρίτζα και στο Γαρδίκι, τα οποία θα προβάλουν αντίσταση, θα ακολουθήσει σφαγή και αιχμαλωσία ανδρών, γυναικών και παιδιών. Ο σουλτάνος δεν ήταν διατεθειμένος να φανεί ευσπλαχνικός σε τέτοιες περιπτώσεις. Αλλά ο εξωμότης Ζαγανός θα ξεπεράσει κάθε όριο ωμότητας, παρότι ο μουσουλμανικός νόμος απαγόρευε τη σφαγή και τη φυλάκιση όσων παραδίδονταν. Την τακτική αυτή που ακολουθούσαν συνήθως οι σουλτάνοι, τον ιερό τούτο νόμο περιστασιακά σεβόταν και ο ίδιος ο Μωάμεθ. Γι' αυτό αργότερα, κατά την πορεία της εκστρατείας, αντικατέστησε τον Ζαγανό με έναν άλλο, επίσης αποστάτη Πελοποννήσιο, τον Μεχμέτ πασά, ο οποίος έδειξε κάποιο σεβασμό στον νόμο για τους ηττημένους.
Ο Χαλκοκονδύλης περιγράφει την πολιορκία των κατοίκων στο Καστρί από τον Μωάμεθ. Άνδρες και γυναικόπαιδα είχαν συγκεντρωθεί σε κατάλληλο μέρος της μικρής κώμης. Το οχύρωσαν αρκετά καλά και στήριζαν τις ελπίδες τους στη φυσική δυσκολία που είχε ο βράχος. Και ετοιμάζονταν, με κάθε τρόπο, να αμυνθούν κατά του στρατού του Μωάμεθ. Μόλις δόθηκε το σύνθημα της επίθεσης, οι γενίτσαροι προσβάλλουν το τείχος. Πήδηξαν μέσα και αιχμαλώτισαν άνδρες και γυναικόπαιδα. Έτσι, παίρνοντας το οχυρό τούτο, πήραν και την πολίχνη. Μετά την κατάληψη της πόλης, απέμενε και η φρουρά που είχε εγκλειστεί στη μικρή μονή.
Ο Χαλκοκονδύλης είχε ζήσει χρόνια στον Μυστρά και γνώριζε καλά την οχυρωματική αυτή θέση. Η ανάβαση, συνεχίζει, ήταν στενή και δύσκολη. Λίγοι χωρούσαν να ανέβουν, καθώς είναι κάθετος ο βράχος και ανώμαλος, και φοβερά δύσκολη η ανάβαση για τον άνδρα που θα επιχειρούσε να αναρριχηθεί στο κάστρο. Και αγωνίζονται να ανεβούν οι γενίτσαροι πατώντας ο ένας στον ώμο του άλλου, για να φθάσουν ψηλά και να μπουν μέσα. Πολλοί έπεφταν βίαια, παρασύροντας ο ένας τον άλλον στον γκρεμό. Άλλοι όμως έφθασαν στο ύψος του τείχους και χτυπούσαν τους αμυνόμενους. Οι Έλληνες δεν μπορούσαν να κρατήσουν ακόμη τις θέσεις τους, καθώς τους πρώτους γενίτσαρους τους διαδέχονταν άλλοι και άλλοι ατελεύτητα. Απηύδησαν. Ήρθαν σε συμφωνία με τον σουλτάνο και παραδόθηκαν. Αυτός, μόλις παρέλαβε το κάστρο, τους τράβηξε σε έναν χώρο και τους έσφαξε όλους. Ήταν τριακόσιοι. Τον άρχοντά τους τον αποκεφάλισε την επομένη.
Στη συνέχεια, προχώρησε στο Λεοντάρι της Αρκαδίας. Ο Φραντζής μάς λέει ότι το βρήκε έρημο. Οι κάτοικοι και εδώ είχαν καταφύγει στο κάστρο του γειτονικού Γαρδικίο. Ο Μωάμεθ προσπάθησε στην αρχή να τους μεταπείσει να παραδοθούν διασφαλίζοντας τη ζωή τους. Αρνήθηκαν. Διατάσσει στενή πολιορκία, ενώ τους κόβει το νερό. Πλήθος ανθρώπων πάνω στον απότομο βράχο, όπου το κάστρο. Μέσα στην αφόρητη ζέστη του και λοκαιριού αναγκάζονται σε παράδοση. Ο σουλτάνος, μας πληροφορεί ο Κριτόβουλος, τους σκότωσε όλους και τα γυναικόπαιδα τα πήρε αιχμαλώτους. Κατά τη διάρκεια της πολιορκίας, προσθέτει ο ίδιος ιστορικός, τα επίλεκτα σώματα των «νεήλυδων» και «ἀζάπηδων» έκαμαν επανωτές επιθέσεις. Οι χριστιανοί άρχισαν λίγοι λίγοι τη νύχτα να αποχωρούν. Έτσι, αναγκάστηκαν να παραδοθούν οι Μποχαλαίοι και οι άλλοι άρχοντες του κάστρου. Κατά τον Κριτόβολο πάντα, ο Μωάμεθ διέταξε τους Τούρκους στρατιώτες να παραδώσουν τους αιχμαλώτους που ο καθένας είχαν συλλάβει. Διαφορετικά, αν δεν τους παρέδιναν, θα επέτρεπε στους αιχμαλώτους να τους σκοτώσουν αυτοί. Με αυτόν τον τρόπο ο Μωάμεθ «κατάφερε να συγκεντρώσει όλους τους αιχμαλώτους» σ' έναν χώρο και δεν άφησε κανέναν από τους κατοίκους του Λεονταρίου να επιζήσει, «μήτε άνδρα μήτε γυναίκα». Ήταν 1.200 όλοι οι αιχμάλωτοι. Μόνον οι Μποχαλαίοι και ο Γεώργιος Παλαιολόγος μπόρεσαν να σωθούν λόγω συγγενείας τους και γνωριμίας τους με τον βεζύρη Μαχμούτ Όλα τούτα τελούνταν, φυσικά, υπό τα όμματα του πρώην δεσπότη Δημήτριου Παλαιολόγου. Από εδώ, από αυτή την περιοχή του Λεονταρίου-Γαρδικίου, ο Μωάμεθ στέλνει τον Ισά, εγγονό του Εβρέν πασά, και τον πιστό του Δημήτριου ακόλουθο, Ισάκιο, στην Επίδαυρο Λιμηράς, για να τους παραδώσουν οι άρχοντες τις δύο γυναίκες, σύζυγο και κόρη του δεσπότη, και να τις οδηγήσουν ενώπιον του. Αλλά οι άρχοντες της Μονεμβασίας, όπως είπαμε, παρέδωσαν τις δύο γυναίκες, όχι όμως και την πόλη. Ο άρχοντας Νικόλαος Παλαιολόγος, εκφράζοντας τη γενικότερη βούληση των κατοίκων, είπε ότι δεν μπορεί να παραδώσει την πόλη. Θα ανακηρύξουν δεσπότη τους τον Θωμά Παλαιολόγο.
Από την ορεινή Αρκαδία, ο Μωάμεθ ζήτησε να του φέρουν τη σύζυγο και την κόρη του Δημήτριου. Οι τέσσερις ημέρες παραμονής του Μωάμεθ στον Μυστρά δεν αρκούσαν για να περατωθεί μια τέτοια αποστολή. Οι δύο πριγκίπισσες στάλθηκαν στη συνέχεια στη Βοιωτία και κατέληξαν σε περιοχή κοντά στην Κωνσταντινούπολη.
Οι Τούρκοι κατέσφαξαν τους Αλβανούς που ζούσαν στα περίχωρα του Ναυαρίνου και λεηλάτησαν την περιοχή. Σύμφωνα με τον Φραντζή, ο Μωάμεθ κατευθύνεται προς τη Μεθώνη, όπου μετά το Ναυαρίνο, είχε καταφύγει ο Θωμάς, στο λιμανάκι Πόρτο Λόγγο, όπως το ονόμαζαν από παλιά οι Ιταλοί. Εδώ ο Θωμάς προετοίμασε κάποια μικρά πλοία και όταν βρήκε την κατάλληλη ευκαιρία απέπλευσε για την Κέρκυρα, όπου έφθασε στις 28 Ιουλίου 1460.
Ο Γεώργιος Φραντζής, ο πάντοτε πιστός στους Παλαιολόγους, που τελευταία είχε εγκαταλείψει τον Δημήτριο για την προδοτική του στάση και είχε βρεθεί κοντά στον Θωμά, είχε μείνει με μέλη της οικογένειάς του στη Μεθώνη. Τους μήνες του χειμώνα 1459-1460 τους πέρασε αναγκαστικά εδώ. Οι μέρες ήταν δύσκολες και για τον λόγο ότι στη Μεθώνη είχε πέσει πανούκλα και κινδύνεψε. Εκεί κατέφυγαν επίσης ο άρχοντας Γεώργιος Ραούλ μαζί με τον Νικόλαο Μελισσηνό, τον ανιψιό του, που επρόκειτο, σε διαφορετικούς καιρούς, να γίνει γαμπρός του ιστορικού. Στη Μεθώνη περίμεναν όλοι τους στο λιμάνι να κοπάσει η τρικυμία των παθών και των πολέμων. Έλπιζαν, στην αναμονή τους, μήπως και γίνει το θαύμα. Μήπως την ύστατη ώρα ο Θεός δώσει και οι άφρονες συμφωνήσουν και «οι μωροί» κάποια στιγμή συνέλθουν, και ειρηνέψουν τα πράγματα μεταξύ των αντιπάλων.
Έλπιζαν μήπως, την τελευταία στιγμή, ο Θεός κάμει το έλεός του και προστάξει τον δήμιο Αμηρά να τους αφήσει να ζήσουν περισσότερο. Απλοϊκό ίσως το ότι ο Φραντζής ελπίζει την τελευταία στιγμή αλλά η ελπίδα είναι μια μορφή στρατευόμενης πίστης, βεβαιότητας που υπερβαίνει τα όρια της λογικής. Ο σουλτάνος επέστρεψε στο Ναυαρίνο και, είτε από εδώ είτε αργότερα. όταν ολοκλήρωσε την κατάκτηση της Πελοποννήσου, επέτρεψε στον Δημήτριο να πάει στη Θήβα και να συναντήσει τις δύο αιχμάλωτες πριγκίπισσες. Στις 2 Αυγούστου 1460 έφθασε στην Κέρκυρα και ο Φραντζής με την οικογένεια του και με τον Γεώργιο Ράλλη, με σκοπό να μεταβούν στην Κρήτη ή στη Βέροια. Τους βασάνιζε αυτή η σκέψη από τη Μεθώνη. Ο αγαπημένος του φίλος, Μελισσηνός, είχε ήδη αναχωρήσει από τη Μεθώνη για την Κρήτη. Ο Φραντζής παρέμεινε στην Κέρκυρα. Είχε σκεφθεί να πάει κι αυτός στην Κρήτη ή στη Βέροια, όπου ο παππούς του από τη Αλλά ας παρακολουθήσουμε την εξέλιξη των γεγονότων που οδηγούν στο τέλος του Δεσποτάτου της Πελοποννήσου.
Ο Μωάμεθ, μετά το Γαρδίκι, κατεβαίνει λίγο νοτιότερα στην Αρκαδία, στις Άνω Καρυές. Το κάστρο υπαγόταν στην ευρύτερη ορεινή και δύσβατη περιοχή των Σκορτών. Το κάστρο τούτο των Καρυών το διαφέντευε ο Κροκόδειλος Κλαδάς. Το άλλο, της Καρύταινας, ο Σγουρομάλλης Παλαιολόγος, γυναικάδελφος του Λουκάνη. Ο Κροκόδειλος Κλαδάς θα παραδώσει στον Μωάμεθ όχι μόνο το κάστρο, αλλά και τους δύο γιους του. Για την πράξη του αυτή ο Μωάμεθ θα τον ανταμείψει με την παραχώρηση ενός μικρού κάστρου που ταυτίζεται με το σημερινό Λοΐ. «Λων» το ονομάζει ο Φραντζής.
Ο Μωάμεθ συνεχίζει τις επιχειρήσεις εκκαθάρισης των ελληνικών θυλάκων αντίστασης στη Μεσσηνία. Τα κάστρα παραδίδονται, με κάποιες εξαιρέσεις αντίστασης. Κατά την πορεία του επισκευάζει κάστρα, εγκαθιστά φρουρές και προχωρεί. Πολλοί καταφεύγουν στις πόλεις που κατέχονται από τους Βενετούς, την Κορώνη και τη Μεθώνη. Κατέλαβε το Σαλβάριο και την Αρκαδιά, δηλαδή την Κυπαρισσία. Δέκα χιλιάδες ήταν οι κάτοικοι της παράλιας αυτής μεσσηνιακής πόλης. Κατά τον Χαλκοκονδύλη, τους μετέφερε όλους στα προάστια της Κωνσταντινούπολης. Ο πληθυσμός είχε αραιώσει πολύ λόγω της Άλωσης. Ο Μωάμεθ κατευθύνθηκε προς το Πύλο, Πεταλίδι, πέρασε έξω από την Κορώνη, τη Μεθώνη, και έφθασε στην στο Ναυαρίνο και στο Μαράθι. Έφθασε έως την Πύλο, γιατί είχε πληροφορίες ότι εκεί είχε καταφύγει ο δεσπότης Θωμάς.
Οι Βενετοί δεν μπορούσαν να βλέπουν τον Μωάμεθ να στρατοπεδεύει προκλητικά στην περιοχή τους. Συνέστησαν στον Θωμά να αποχωρήσει από το λιμάνι της Πύλου, ενώ παράλληλα έστειλαν πρεσβεία με δώρα στον σουλτάνο, για να αποχωρήσει ειρηνικά. Ήθελαν να αποφύγουν περαιτέρω συγκρούσεις με τον Μωάμεθ. Οι μητέρα του είχε ιδρύσει τη μονή του Αγίου Νικολάου. Όσους θα πάνε στη Βέροια, ο Μωάμεθ θα τους φυλακίσει. Θα βασανιστούν δεμένοι με σίδερα στα πόδια στα πόδια, για να εκδικηθεί τον Θωμά που είχε αρνηθεί να απαντήσει στις να μην πάει στην Ιταλία και να επιστρέψει στην Πελοπόννησο. Από την επιστολές του, με τις οποίες ο Αμηράς είχε προσπαθήσει να τον μεταπείσει Κέρκυρα ο Θωμάς, ενώ ο Μωάμεθ βρισκόταν ακόμη στην Πελοπόννησο, έστειλε πρεσβευτή του τον άρχοντα Ράλλη. Του πρότεινε να του παραδώσει τη Μονεμβασία με αντάλλαγμα την ανατολική Πελοπόννησο. Φυσικά ο Μωάμεθ απέρριψε ασυζητητί την ανόητη εκείνη πρόταση. Μετά το Ναυαρίνο, ο Μωάμεθ κατευθύνθηκε προς την Πάτρα, όπου στάθηκε. Βρισκόταν ανάμεσα στη Βοστίτσα, το σημερινό Αίγιο, και στην Πάτρα στρατοπέδευσε. Στο Σαλμενικό, το μικρό φρούριο της μικρής πόλης αντιστάθηκε. Το υπεράσπιζε ο φρούραρχος Γραίτζας Παλαιολόγος.
Οι άρχοντες του Μοριά, μαζί και ο Φραντζής, είχαν πλέον φύγει για την Κέρκυρα ή την Ιταλία. Μόνος ο φρούραρχος Γραίτζας Παλαιολόγος αμυνόταν. Ελάχιστοι εναντίον πολλών. Ο σουλτάνος από την Πάτρα του είχε διαμηνύσει να σπεύσει να παραδοθεί. Οι κάτοικοι όμως της μικρής αυτής αλλά σχετικά πολυάνθρωπης ορεινής πόλης, αρνούνται να παραδοθούν. Είπαν ότι γνωρίζουν τι τους περιμένει. Θα πάθουν ό,τι έπαθαν όσοι Έλληνες παραδόθηκαν. Ο Μωάμεθ αρχίζει την πολιορκία της μικρής κώμης. Αμύνονται Έλληνες και μαζί τους Αλβανοί, με τις γυναίκες και τα παιδιά τους. Τα τηλεβόλα του Πορθητή προσβάλλουν το αδύνατο τείχος της ορεινής αυτής θέσης. Επτά ημέρες πολιορκούνται. Οι Τούρκοι τούς κόβουν το νερό. Η δίψα τούς καταβάλλει. Στις προτάσεις του Μωάμεθ να παραδοθούν, απαντούν σταθερά ότι η φρουρά θα παραδιδόταν μόνο αν ο σουλτάνος δεχόταν να βγουν με τον οπλισμό τους και να μεταβούν ασφαλείς στην περιοχή των Βενετών, και τούτο υπό τον όρο πάλι, κατά την έξοδό τους, ο Μωάμεθ να απομακρυνθεί ένα μίλι. Κατά την έξοδο, όμως, της φρουράς παραβιάστηκε η συμφωνία και το φρούριο του Σαλμενικού αντιστάθηκε για έναν περίπου χρόνο ακόμη, μέχρι που τον Ιούλιο του 1461 αποχώρησε από το Σαλμενικό ο Γραίτζας Παλαιολόγος, «ο μόνος άνθρωπος που βρήκα σε όλο τον Μοριά», είπε ο Μαχμούτ πασάς. Ο Γραίτζας Παλαιολόγος ήταν γασμούλος, δηλαδή Ελληνο-φράγκος, Πελοποννήσιος συγγενής των Παλαιολόγων.
Τον έκρινε, λοιπόν, ο Τούρκος Μαχμούτ πασάς με μοναδικό μέτρο την απαράμιλλη γενναιότητα τη συνέπεια που διέκρινε αυτόν τον Έλληνα. Η αντίστασή του δεν ήταν μια υπόθεση ιδιωτική. Αφορούσε τη ζωή των συμπολεμιστών του και του άμαχου πληθυσμού. Αγωνίζεται συνειδητότερα και αποφασιστικότερα, ενώ γύρω του βλέπει τη στάχτη και έχει τη στυφή γεύση των διαψεύσεων. Και έχει το κουράγιο, αυτός ο αντιστασιακός, να ζητάει βοήθεια, για να συνεχίσει μόνος τον αγώνα. Από την άποψη αυτή είναι δραματική η έκκληση που είχε στείλει για έσχατη βοήθεια. Αποτυπώνεται σε μια επιστολή που στέλνει στη δούκισσα των Μεδιολάνων, τη Βιάγκα Μαρία, γυναίκα του Φραγκίσκου Σφόρτσα, δούκα των Μεδιολάνων. Η επιστολή αυτή βρίσκεται σήμερα στο δημόσιο αρχείο των Μεδιολάνων, με ημερομηνία 1 Οκτωβρίου, αλλά δεν σώζεται ο χρόνος κατά τον οποίο γράφτηκε. Έχουμε, όμως, την πληροφορία του Χαλκοκονδύλη ότι η άμυνα άρχισε το 1460. Το ερώτημα που γεννήθηκε είναι γιατί η επιστολή στέλνεται προς τη γυναίκα και όχι προς τον ίδιο τον δούκα Φραγκίσκο. Η Βιάγκα Μαρία ήταν από τους θερμούς υποστηρικτές της εκστρατείας του Πάπα Πίου Β ́ εναντίον των Τούρκων.
Μερικούς μήνες πριν αρχίσει η πολιορκία του Σαλμενικού (άνοιξη 1460), τον Ιούνιο του 1459, ο νέος Πάπας Πίος Β ́, με την παρακίνηση του Βησσαρίωνα, όπως είδαμε, είχε συγκαλέσει σύνοδο στη Μάντουα, για να ενημερώσει τους αντιπροσώπους των χριστιανικών δυνάμεων για τα δεινά των χριστιανών της Ανατολής από τους Τούρκους. Θα έπαιρναν αποφάσεις για μια νέα Σταυροφορία από όσα αποφασίστηκαν εκεί δυστυχώς πολύ λίγα εκτελέστηκαν. Πριν, όμως, από τη σύνοδο εκείνη στάλθηκε στην Πελοπόννησο ένα σώμα 300-500 ανδρών. Από αυτούς τους 200 είχε στρατολογήσει ο Πάπας και τους υπόλοιπους η Βιάγκα Μαρία. Αρχηγός της μικρής εκείνης αποστολής τέθηκε ο Ιωάννης Τεκρέμας (De Crema), ο οποίος είχε φθάσει ο Σαλμενικό, είχε πολεμήσει δίπλα στον Γραίτζα Παλαιολόγο και αναφέρεται στην επιστολή.
Περισσότερο από έναν χρόνο είχε κρατήσει η πολιορκία του Σαλμενικού και δεν είχε φανεί ούτε ένας από τους ανθρώπους του Θωμά να βοηθήσει τους γενναίους εκείνους. Μετά την αξιοπρεπή αποχώρησή του από το κάστρο, ο Έλληνας αυτός που είχε αποσπάσει τον θαυμασμό του Τούρκου πασά πήγε στην Ιταλία. Κατέφυγε στους Βενετούς και είχε μεγάλες τιμές. Του ανέθεσαν την αρχη για ελαφρά οπλισμένων ιππέων. Ο Μωάμεθ, αναχωρώντας από την περιοχή του Σαλμενικού, πήρε περί τους 6.000 αιχμαλώτους· από αυτούς διάλεξε 900 παιδιά και τα πήρε μαζί του για γενίτσαρους. Τους άλλους τους παραχώρησε στους στρατιώτες του, για να τους πωλήσουν.
Οι επιχειρήσεις του Μωάμεθ στην Πελοπόννησο έφθασαν στο τέλος. Μία από τις τελευταίες εστίες αντίστασης των Ελλήνων ήταν ένα χωριό με το κάστρο του, το Σαντομέρι, στην Ήλιδα. Ήταν κάποτε το κάστρο των Σαιντ Ομερ, μεγάλης οικογένειας Φράγκων βαρώνων. Οι κάτοικοι κλείστηκαν σ' αυτό το κάστρο. Παραδόθηκαν υπό όρο να πάρουν μαζί τους τα έχοντα τους. Αλλά ο Ζαγανός πασάς τους εξαπάτησε. Άλλους αιχμαλώτισε, άλλους σκότωσε, πράγμα που είχε κάμει και σε προηγούμενες πολιορκίες. Νόμος οθωμανικός ήταν να μην κακοποιούνται όσοι παραδίδονταν χωρίς αντίσταση. Ο Ζαγανός απομακρύνθηκε από τα καθήκοντά του. Ο Μωάμεθ είχε υποτάξει την Πελοπόννησο.
0 .
-
Τλαξκαλτέκος
- Extreme poster
- Δημοσιεύσεις: 3145
Re: Βυζαντινή ιστορία
Δεν το είχα ξαναδιαβάσει ( ή τουλάχιστον δεν το θυμόμουν ).
Σλαβικές επιδρομές στης Κυκλάδες , στην Κρήτη και στην Μ. Ασία.
Το σχετικό χωρίο του βιβλίου Θαυμάτων το οποίο παρουσιάζει και κάποια φραστική συνάφεια προς την Ιβηριτική παραλλαγή έχει ως εξής: «Ἐγένετο τοίνυν, ὡς εἲρηται, ἐπί τῆς τοῦ ἐν ὁσίᾳ τῃ μνήμῃ ἐπισκοπῆς Ἰωάννου, τό τῶν Σκλαβήνων ἐπαρθῆναι ἒθνος, πλῆθος ἂπειρον συναχθέν ἀπό τε τῶν Δρογουβιτῶν, Σαγουδατῶν, Βελεγεζητῶν, Βαϊουνητῶν, Βερζητῶν καί λοιπῶν ἐθνῶν , πρώτως ἐφευρόντων ἐξ ἑνός ξύλου γλυπτάς νῆας κατασκευάσαι, κατά θάλασσαν ὁπλισαμένους και πᾶσαν τήν Θετταλίαν και τάς περί αὐτήν νήσους καί τῆς Ἑλλάδος ἒτι μέν καί τάς Κυκλάδας νήσους καί τήν Ἀχαΐαν πᾶσαν, τήν τε Ἢπειρον καί τό πλεῖστον τοῦ Ἰλλυρικοῦ καί μέρος τῆς Ἀσίας ἐκπορθῆσαι και ἀοικήτους… πλείστας πόλεις και ἐπαρχίας ποιῆσαι … ».
Η αναφερόμενη στο χωρίο τούτο σλαβική κατά θάλασσα επιδρομή στα νησιά του Αιγαίου και την Ελλάδα είναι δυνατόν να συσχετισθεί με την από τον Σύρο χρονογράφο Θωμά του εξ Εμέσης, ο οποίος έζησε κατά τα τέλη του 6ου αιώνα και τις πρώτες δεκαετίες του 7ου, μνημονευόμενη κατά θάλασσα επιδρομή στα νησιά του Αιγαίου και την Κρήτη, και αναγόμενη από αυτόν στο έτος 623 μ.Χ. Η σχετική είδηση, κατά λατινική μετάφραση του χωρίου, έχει ως εξής: «Anno 934 (A.D. 623) Slavi Gretam ceterasque insulas invasere».
https://chilonas.com/2018/04/29/https-wp-me-p1op6y-cgm/
Σλαβικές επιδρομές στης Κυκλάδες , στην Κρήτη και στην Μ. Ασία.
Το σχετικό χωρίο του βιβλίου Θαυμάτων το οποίο παρουσιάζει και κάποια φραστική συνάφεια προς την Ιβηριτική παραλλαγή έχει ως εξής: «Ἐγένετο τοίνυν, ὡς εἲρηται, ἐπί τῆς τοῦ ἐν ὁσίᾳ τῃ μνήμῃ ἐπισκοπῆς Ἰωάννου, τό τῶν Σκλαβήνων ἐπαρθῆναι ἒθνος, πλῆθος ἂπειρον συναχθέν ἀπό τε τῶν Δρογουβιτῶν, Σαγουδατῶν, Βελεγεζητῶν, Βαϊουνητῶν, Βερζητῶν καί λοιπῶν ἐθνῶν , πρώτως ἐφευρόντων ἐξ ἑνός ξύλου γλυπτάς νῆας κατασκευάσαι, κατά θάλασσαν ὁπλισαμένους και πᾶσαν τήν Θετταλίαν και τάς περί αὐτήν νήσους καί τῆς Ἑλλάδος ἒτι μέν καί τάς Κυκλάδας νήσους καί τήν Ἀχαΐαν πᾶσαν, τήν τε Ἢπειρον καί τό πλεῖστον τοῦ Ἰλλυρικοῦ καί μέρος τῆς Ἀσίας ἐκπορθῆσαι και ἀοικήτους… πλείστας πόλεις και ἐπαρχίας ποιῆσαι … ».
Η αναφερόμενη στο χωρίο τούτο σλαβική κατά θάλασσα επιδρομή στα νησιά του Αιγαίου και την Ελλάδα είναι δυνατόν να συσχετισθεί με την από τον Σύρο χρονογράφο Θωμά του εξ Εμέσης, ο οποίος έζησε κατά τα τέλη του 6ου αιώνα και τις πρώτες δεκαετίες του 7ου, μνημονευόμενη κατά θάλασσα επιδρομή στα νησιά του Αιγαίου και την Κρήτη, και αναγόμενη από αυτόν στο έτος 623 μ.Χ. Η σχετική είδηση, κατά λατινική μετάφραση του χωρίου, έχει ως εξής: «Anno 934 (A.D. 623) Slavi Gretam ceterasque insulas invasere».
https://chilonas.com/2018/04/29/https-wp-me-p1op6y-cgm/
0 .
Τους μεν κενούς ασκούς το πνεύμα διίστησι , τους δε ανοήτους ανθρώπους το οίημα. ( Σωκράτης [ στον Στοβαίο ] )
-
Τλαξκαλτέκος
- Extreme poster
- Δημοσιεύσεις: 3145
Re: Βυζαντινή ιστορία
αρχαία Αθήνα vs Κωνσταντινούπολη
Ελλάδα vs Νέα Ρώμη
Ιωάννης Γεωμέτρης ( 10ος αι. )
http://ikee.lib.auth.gr/record/135088/f ... madaki.pdf
=======================================================
Η αρχαία ελληνική ιστορία ως παράδειγμα για το Βυζάντιο του 10ου αι.
Ελλάδα vs Νέα Ρώμη
Ιωάννης Γεωμέτρης ( 10ος αι. )
http://ikee.lib.auth.gr/record/135088/f ... madaki.pdf
Η Αθήνα άλλοτε συγκρίνεται με την Κωνσταντινούπολη και άλλοτε με την Νίκαια . Φυσικά και στις δύο αυτές περιπτώσεις η Κωνσταντινούπολη και η Νίκαια υπερτερούν πάντοτε έναντι της Αθήνας, όχι μόνο λόγω της θρησκευτικότητάς τους, αλλά και λόγω ονόματος «Νίκαια-νίκη»! Με υποτιμητικό τρόπο αντιμετωπίζει ο ποιητής και την Ελλάδα.
Εἴς τινα κατελθόντα εἰς Ἑλλάδα καὶ ἀγροικισθέντα
Οὐ βαρβάρων γῆν, ἀλλ᾽ ἰδὼν τὴν Ἑλλάδα
ἐβαρβαρώθης καὶ λόγον καὶ τὸν τρόπον.
Σε κάποιον που κατέβηκε στην Ελλάδα και έγινε αγροίκος
Όχι τη χώρα των βαρβάρων, αλλά βλέποντας την Ελλάδα, έγινες βάρβαρος και στον λόγο και
στους τρόπους
Το σκωπτικό αυτό επίγραμμα απηχεί τη γνωστή ρήση του Απολλώνιου Τυανέως «ἐβαρβαρώθην οὐ χρόνιος ὢν ἀφ’ Ἑλλάδος, ἀλλὰ χρόνιος ὢν ἐν Ἑλλάδι» και αντικατοπτρίζει την παρακμή του ελλαδικού χώρου κατά την μέση βυζαντινή περίοδο, αλλά και την αντίληψη που είχε ένας μορφωμένος Κωνσταντινουπολίτης για τη σύγχρονή του Αθήνα.
Σκωπτικό ποίημα που απευθύνεται σε κάποιον που ταξίδεψε στην Ελλάδα και έγινε αγροίκος τόσο στην ομιλία, όσο και στη συμπεριφορά του. Εδώ ο Γεωμέτρης υπαινίσσεται την παρακμή του ελλαδικού χώρου κατά την βυζαντινή περίοδο, ενώ έμμεσα εκφράζει και την αντιπάθεια που ένιωθαν οι Κωνσταντινοπολίτες για τους Ελλαδικούς. Αυτή η αντιπάθεια σχετίζεται με τα διάφορα σλαβικά φύλα και τους Βουλγάρους που είχαν σταδιακά εγκατασταθεί στην ελληνική χερσόνησο και είχαν μεταβάλλει τη σύνθεση του πληθυσμού της. Μια παρόμοια αντίληψη «εκβαρβαρισμού στην Ελλάδα» μας παραδίδει ο Φιλόστρατος στις επιστολές του Απολλωνίου. Εκεί ο Απολλώνιος Τυανεύς αφηγούμενος μια περιοδεία του στην Πελοπόννησο και την Στερεά Ελλάδα σημειώνει: «ἐβαρβαρώθην οὐ χρόνιος ὢν ἀφ’ Ἑλλάδος, ἀλλὰ χρόνιος ὢν ἐν Ἑλλάδι».
Η πιο γνωστή όμως περίπτωση λογίου που παραπονιέται για τον εκβαβαρισμό της Ελλάδας είναι εκείνη του Μιχαήλ Χωνιάτη. Ο Χωνιάτης σπούδασε στην Κωνσταντινούπολη κοντά στον Ευστάθιο Θεσσαλονίκης και κατόπιν διετέλεσε μητροπολίτης Αθηνών (1182-1204). Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στην Αττική δεν είναι λίγες οι φορές που μεμψιμοιρεί για την εκλογή του στην Αθήνα και την παρακμή που συνάντησε εκεί. Παραθέτω ορισμένες χαρακτηριστικές φράσεις του που εκφράζουν παρόμοιες σκέψεις με εκείνες του Γεωμέτρη: «ὡς ἀγροικισθῆναι κινδυνεύειν ἐξ οὗ περ τὰς σοφὰς παροικεῖν Ἀθήνας ἐλάχομεν», «νῦν δὲ, βεβαρβάρωμαι γὰρ χρόνιος ὢν ἐν Ἑλλάδι».
Εἰς τὰς Ἀθήνας καὶ τὴν Κωνσταντινούπολιν
Ἐρεχθέως ἀνῆκεν ἡ γῆ τὴν πόλιν,
ἀλλ᾽ οὐρανὸς καθῆκε Ῥώμην τὴν νέαν·
κρεῖττον τὸ κάλλος, γῆς ὅσον λαμπρὸς πόλος.
Στην Αθήνα και την Κωνσταντινούπολη
Η γη ανέβασε (από κάτω) την πόλη του Ερεχθέα, αλλά ο ουρανός κατέβασε από ψηλά τη νέα
Ρώμη. Είναι ανώτερο το κάλλος της, όσο ο λαμπρός ουρανός (είναι ανώτερος) από τη γη.
Ο Γεωμέτρης συγκρίνει την Αθήνα με την Κωνσταντινούπολη ως προς τον τρόπο ίδρυσής τους και δίνει τα πρωτεία στη «βασιλεύουσα». Η Αθήνα «βλάστησε» από τη γη, όπως και ο μυθικός βασιλιάς της Ερεχθέας ή Εριχθόνιος, ενώ η Κωνσταντινούπολη (χάρη στον Χριστιανισμό) προήλθε από τον ουρανό, σαν μια πόλη-μικρογραφία του ουρανού και της ουράνιας βασιλείας του Θεού. Τελικά η Κωνσταντινούπολη υπερτερεί έναντι της Αθήνας, επειδή και ο λαμπρός ουρανός είναι ανώτερος σε ομορφιά από τη γη. Κάτι ανάλογο συμβαίνει και στο ποίημα του Ναζιανζηνού Πρὸς τοὺς τῆς Κωνσταντινουπόλεως ἱερέας καὶ αὐτὴν τὴν πόλιν, όπου η Νέα Ρώμη ξεπερνά όλες τις άλλες πόλεις, όπως ο έναστρος ουρανός είναι ωραιότερος από τη γη: «Ὦ Κωνσταντίνου κλεινὸν ἕδος μεγάλου, / Ὁπλοτέρη Ῥώμη, τόσσον προφέρουσα πολήων, / Ὁσσάτιον γαίης οὐρανὸς ἀστερόεις». Είναι λοιπόν σαφές ότι ο Γεωμέτρης γνώριζε τους στίχους του Ναζιανζηνού, ωστόσο κατόρθωσε να τους μεταπλάσει και να δημιουργήσει ένα νέο, αυτοτελές ποίημα στο οποίο δεν κυριαρχεί το εγκώμιο της βυζαντινής πρωτεύουσας και των ιερέων της, όπως στον Γρηγόριο, αλλά η αναμέτρηση της Κωνσταντινούπολης με την Αθήνα. Εντέλει αναδεικνύεται ανώτερη η Κωνσταντινούπολη λόγω της θείας της προέλευσης.
Εἰς τοὺς σοφοὺς τῶν Ἀθηνῶν
Οἱ τῶν Ἀθηνῶν, εὐστομεῖτε τοὺς πάλαι
σοφοὺς Πλάτωνας, Σωκράτας, Ξενοκράτας,
Ἐπικούρους, Πύρρωνας, Ἀριστοτέλας,
οὐκ ἔστιν ὑμῖν πλὴν Ὑμηττὸς καὶ μέλι,
θῆκαί τε νεκρῶν, τῶν σοφῶν τὰ πνεύματα·
πολεῖ παρ᾽ ἡμῖν πίστις, οἱ σοφοὶ λόγοι.
Στους σοφούς των Αθηνών
Αθηναίοι, εσείς επευφημείτε τους αρχαίους σοφούς Πλάτωνες, Σωκράτες, Ξενοκράτες, Επίκουρους, Πύρρωνες, Αριστοτέληδες, (τίποτα όμως) δεν σας έμεινε παρά μόνο ο Υμηττός και το μέλι, τα μνήματα των νεκρών και οι ψυχές των σοφών· σε μας περιφέρεται η πίστη, και τα λόγια τα σοφά.
Ένα ακόμα ποίημα στο οποίο εκφράζεται η υπεροχή της Κωνσταντινούπολης έναντι της Αθήνας, αυτή τη φορά όμως η πραγματική αναμέτρηση γίνεται ανάμεσα στην φιλοσοφία και την πίστη, στο ένδοξο παρελθόν της αρχαίας Αθήνας και στο λαμπρό παρόν της Βυζαντινής πρωτεύουσας. Σύμφωνα με τον ποιητή μάταια οι Αθηναίοι περηφανεύονται για τους αρχαίους φιλοσόφους, καθώς τώρα πια τίποτα δεν τους έχει απομείνει παρά μόνο ο Υμηττός, το μέλι, οι τάφοι και οι ψυχές των νεκρών Οι Κωνσταντινοπολίτες όμως έχουν την αληθινή πίστη και τα σοφά λόγια των Πατέρων και των ρητόρων.
Ἡ τῶν Ἀθηνῶν, προσκύνει τὴν δεσπότιν.
αὐχεῖς ἐλαίαν, σκῆπτρα δ᾽ αὕτη τοῦ κράτους·
μέλι σύ, τοὺς μέλιτος ἡδίους λόγους
αὕτη σοφιστῶν καὶ σοφῶν· σὺ τὸν Ξέρξην,
5 αὕτη τέθεικε δοῦλα πάντα τῷ κράτει
καὶ σὲ πρὸ πάντων· προσκύνει τὴν δεσπότιν.
Πόλη της Αθήνας, προσκύνησε τη δέσποινά σου. Έχεις την ελιά, αυτή όμως κατέχει τα σκήπτρα της εξουσίας· εσύ το μέλι, εκείνη (έχει) τα έργα ρητόρων και σοφών που πιο γλυκά είναι κι απ’ το μέλι· εσύ υποδούλωσες τον Ξέρξη, εκείνη υπέταξε ολόκληρη την οικουμένη στην εξουσία της και εσένα πρώτη από όλους. Προσκύνησε τη δέσποινά σου.
Σε αντίθεση με το προηγούμενο ποίημα εδώ οι πόλεις προσωποποιούνται, η σύγκριση τους γίνεται τμηματικά και τα συγκρινόμενα μέρη σχετίζονται κάτα κάποιο τρόπο μεταξύ τους. Έτσι η ελιά αντιπαραβάλλεται με το αυτοκρατορικό σκήπτρο, το μέλι με τα μελίρρυτα λόγια των ρητόρων και οι Περσικοί πόλεμοι με τους Βυζαντινούς πολέμους . Τελικά η Κωνσταντινούπολη παρουσιάζεται σαν μια αυτοκράτειρα που τα πάντα εξουσιάζει, ακόμα και την ίδια την Αθήνα, γι᾽ αυτό και εκείνη πρέπει σαν υπόδουλη να την προσκυνήσει (στ 5-6). Έτσι η Κωνσταντινούπολη αναδεικνύεται «υπερδύναμη», όχι εξαιτίας της θεϊκής της προέλευσης ή της πίστης, όπως στα άλλα ποιήματα, αλλά λόγω της κυριαρχικής της δύναμης και της πολιτικής της εξουσίας.
=======================================================
Η αρχαία ελληνική ιστορία ως παράδειγμα για το Βυζάντιο του 10ου αι.
Eἰς τοὺς ἑλληνικοὺς πολέμους
Μωροὶ τὰ πολλά, κἂν σοφοὶ πεφυκέναι
δοκῶσιν οἱ γῆς Ἑλλάδος πεφυκότες,
οἳ βαρβάρων ἀφέντες ἐκφύλους μάχας
αὐτοὶ καθ᾽ αὑτῶν ἐσπάσαντο τὰ ξίφη.
Στους πολέμους μεταξύ των Ελλήνων
Ανόητοι σε πολλά, κι ας φαίνονται σοφοί, ήταν αυτοί που γεννήθηκαν στη χώρα της Ελλάδας. Αυτοί άφησαν τις αλλόφυλες μάχες κατά των βαρβάρων (και) ο ένας ενάντια στον άλλο τράβηξε το σπαθί.
Στο αυτό το ποίημα ο Γεωμέτρης υπονοεί τον Πελοποννησιακό πόλεμο, εστιάζει στην εμφυλιακή του διάσταση και την ίδια στιγμή σχολιάζει με ένα καυστικό και υπαινικτικό τρόπο τους εμφυλίους που ταλάνιζαν εκείνη την εποχή το Βυζάντιο. Όπως οι Έλληνες αλληλοσκοτώθηκαν μεταξύ τους κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου αντί να πολεμήσουν τους εξωτερικούς τους εχθρούς, έτσι και οι Βυζαντινοί αναλώνονται σε εμφύλιες διαμάχες την ίδια στιγμή που έπρεπε να αντιμετωπίσουν τους Βουλγάρους. Ο ποιητής υπαινίσσεται τις στάσεις του Βάρδα Σκληρού και του Βάρδα Φωκά (976-979 και 987-989). Ο τίτλος του ποιήματος, εκτός του ότι αναφέρεται στον Πελοποννησιακό πόλεμο, προφανώς παραπέμπει και στα Ελληνικά του Ξενοφώντα, έργο στο οποίο ο αρχαίος ιστορικός εξιστορεί τα γεγονότα του Πελοποννησιακού πολέμου (μετά το 411 π.Χ.) συνεχίζοντας την ιστορική αφήγηση του Θουκυδίδη. Στην υπόθεση αυτή συνηγορεί και το θέμα του αμέσως επόμενου ποιήματος που παραδίδεται στον κώδικα, το οποίο είναι αφιερωμένο στον Ξενοφώντα.
Ἄκουε ταῦτα, γῆ θάλασσα καὶ πόλος
ψυχαὶ σοφῶν τε καὶ στρατηγῶν τῶν πάλαι·
Ἰσοκράτης ὥρισε ῥώμην καὶ φρένας,
Θουκυδίδης ἔμιξεν ὅπλα καὶ λόγους,
ῥήτωρ στρατηγὸς καὶ Περικλῆς καὶ Κίμων,
Ἀλκιβιάδης καὶ Θεμιστοκλῆς μέγας·
ἄμφω τέλειος Φωκίων, κρηπὶς λόγων,
Ἕλληνες ἄλλοι, μυρίοι Ῥώμης πρόμοι.
ἔφησε πρώτην τακτικὴν μαθημάτων
Πλάτων ὁ κλεινός, Σωκράτης τολμητίας
εἶχε τὰ πρῶτα τῶν ἀριστέων γέρα.
ἥρωες ἄρδην πάντες ἐξησκημένοι
Νέστωρ, Ὀδυσσεύς, ἀλλ᾽ Ἀχιλλεὺς καὶ πλέον |
δεινὸς θεωρεῖν τῶν ὅλων καὶ τὰς φύσεις,
κίνησιν ἄστρων καὶ φορὰν δι᾽ ἀέρος,
καὶ ῥυθμικῆς ἔμπειρος εὐαρμοστίας
ἰατρικός τε καὶ μαθητὴς Kενταύρου.
ἀλλ᾽ οἱ σοφοὶ νῦν ‒πλὴν ἐγὼ μωροὺς λέγω‒
τὴν γνῶσιν εἶπον ἐμποδὼν τῆς ἀνδρίας.
Νεοεληνική απόδοση :
Άκουσε αυτά, γη, θάλασσα και ουρανέ, ψυχές των σοφών και των παλαιών στρατηγών: ο Ισοκράτης όρισε τη δύναμη και τη φρόνηση, ο Θουκυδίδης συνδύασε τα όπλα και τα λόγια, ρήτορας και στρατηγός ήταν ο Περικλής κι ο Κίμων, ο Αλκιβιάδης και ο τρανός Θεμιστοκλής· τέλειος και στα δύο (ήταν) ο Φωκίων, το θεμέλιο των λόγων, και άλλοι Έλληνες, χιλιάδες πρόμαχοι της Ρώμης. Ο περίφημος Πλάτωνας είπε την τακτική πρώτη ανάμεσα στα μαθήματα, ο Σωκράτης κατείχε τα πρωτεία της τόλμης των αρίστων. Όλοι οι ήρωες ήταν τέλεια εκπαιδευμένοι: ο Νέστωρ, ο Οδυσσέας, αλλά ακόμα περισσότερο ο Αχιλλέας που ήταν ικανός να παρατηρεί τη φύση του σύμπαντος, την κίνηση και την τροχιά των άστρων μέσα στον αέρα, και ήταν πεπειραμένος στη ρυθμική αρμονία, γνώστης της ιατρικής και μαθητής του Κενταύρου. Αλλά οι τωρινοί σοφοί, εγώ όμως (τους) λέω ανόητους, είπαν τη γνώση εμπόδιο της ανδρείας.
τί καὶ Περικλῆς, Ἀλκιβιάδης, Κίμων
οἱ τῶν Ἀθηνῶν εὐπαγεῖς χρυσοῖ στύλοι,
οἱ τῶν λόγων ἄρχοντες, οἱ ῥήτρας πρόμοι,
οἱ τὴν φύσιν βλέποντες, οἱ γεωμέτραι
ἤστραπτον ἔργοις καὶ λόγοις τὴν Ἑλλάδα,
ἵπποις κατ᾽ αὐτό, ναυσί, πεζοῖς ἐκράτουν;
δόξης, τροπαίων, ἀρετῆς, σοφισμάτων
πᾶσαν θάλατταν, πᾶσαν ἐπλήρουν χθόνα·
Ἕλληνες οὗτοι· πλὴν Θεοῦ πάντως χάρις
ἦν καὶ τὰ τούτων, οὗ φρόνησις, οὗ λόγος,
παρ᾽ οὗπερ ἔσχον καὶ τὰ τῆς εὐανδρίας.
Πως ο Περικλής, ο Αλκιβιάδης και ο Κίμων, των Αθηνών οι στέρεοι χρυσοί στύλοι, οι άρχοντες των λόγων, οι υπέρμαχοι της ρητορικής, οι μελετητές της φύσης, οι γεωμέτρες φώτιζαν με τα έργα και τα λόγια τους την Ελλάδα και ταυτόχρονα υπερίσχυαν με το ιππικό, το ναυτικό και το πεζικό; Με τη δόξα, τα τρόπαια, την αρετή και τα τεχνάσματά τους τη στεριά και τη θάλασσα πλημμύριζαν· αυτοί (ήταν) εθνικοί, όμως η χάρη του Θεού υπήρχε στα κατορθώματά τους, στον οποίο οφείλεται η φρόνηση και ο λόγος, απʾ αυτόν έλαβαν και την ανδρεία.
1 .
Τους μεν κενούς ασκούς το πνεύμα διίστησι , τους δε ανοήτους ανθρώπους το οίημα. ( Σωκράτης [ στον Στοβαίο ] )
-
Τλαξκαλτέκος
- Extreme poster
- Δημοσιεύσεις: 3145
Re: Βυζαντινή ιστορία
0 .
Τους μεν κενούς ασκούς το πνεύμα διίστησι , τους δε ανοήτους ανθρώπους το οίημα. ( Σωκράτης [ στον Στοβαίο ] )
-
Προέλλην
- WEF Fella
- Δημοσιεύσεις: 17245
- Τοποθεσία: Great Hall, WEF Headquarters
Re: Βυζαντινή ιστορία
Άσχημα θα ήταν αν είχε στεριώσει μια "λατινική" αυτοκρατορία στον ελλαδικό χώρο και στην δυτική Μ. Ασία με συνέχεια έως σήμερα;
Το βυζάντιο είχε κλείσει τον κύκλο του, αντίθετα, η Δύση μόλις τον άνοιγε.
Ίσως η ανακατάληψη της Κωνπολης απο τους ανατολίτες της Νίκαιας να αποτέλεσε τραγωδία.
Το βυζάντιο είχε κλείσει τον κύκλο του, αντίθετα, η Δύση μόλις τον άνοιγε.
Ίσως η ανακατάληψη της Κωνπολης απο τους ανατολίτες της Νίκαιας να αποτέλεσε τραγωδία.
0 .
- The world must become aware of the fantastic transformational power of social entrepreneurship and the Foundation will work as a catalyst in this effort.
- The problem that we have is not globalization. The Problem is a lack of global governance.
- A new world could emerge, the contours of which it is incumbent on us to re-imagine and to re-draw.
- The problem that we have is not globalization. The Problem is a lack of global governance.
- A new world could emerge, the contours of which it is incumbent on us to re-imagine and to re-draw.
-
Τλαξκαλτέκος
- Extreme poster
- Δημοσιεύσεις: 3145
Re: Βυζαντινή ιστορία
Προέλλην έγραψε:Άσχημα θα ήταν αν είχε στεριώσει μια "λατινική" αυτοκρατορία στον ελλαδικό χώρο και στην δυτική Μ. Ασία με συνέχεια έως σήμερα;
Το καλύτερο θα ήταν να διατηρηθεί η αυτοκρατορία του Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγου ή και να επεκταθεί ακόμη.
Δηλαδή να μην είχαν κάνει οι Παλαιολόγοι όλους αυτούς τους μεταξύ των εμφυλίους :
Ανδρόνικος Β΄vs Ανδρόνικος Γ΄
Ιωάννης Ε΄ vs Ιωάννης Καντακουζηνός
Ιωάννης Ε΄vs Ανδρόνικος Δ΄
Ιωάννης Ε΄ vs Ιωάννης Ζ΄
Το βυζάντιο είχε κλείσει τον κύκλο του, αντίθετα, η Δύση μόλις τον άνοιγε.
Γι' αυτό οι Τούρκοι έφτασαν ως την Βιέννη και το Οτράντο.
0 .
Τους μεν κενούς ασκούς το πνεύμα διίστησι , τους δε ανοήτους ανθρώπους το οίημα. ( Σωκράτης [ στον Στοβαίο ] )