Βιβλιοδέτης, Βιβλιοαμφιεστής, Σταχωτής

[Freisinniger]

υπέροχο νήμα

[pluton]

Ευχαριστώ Freisinniger.

Παίρνουμε ένα βιβλίο για να το βιβλιοδετήσουμε.

1. Αφαιρούμε το εμπρός και το πίσω καπάκι.
2. Βλέπουμε τι είδους τυπογραφικά έχει 4σέλιδα, 8σέλιδα 16σέλιδα ή και σπανιότερα 32σέλιδα
3. Πηγαίνουμε στο μεσαίο φύλλο του κάθε τυπογραφικού κόβουμε τα ράμματα και αποσπούμε το τυπογραφικό, στην συνέχεια το καθαρίζουμε από τις παλιές κόλλες. Την δουλειά αυτή κάνουμε σε όλα τα τυπογραφικά.
4. Παίρνουμε το κάθε τυπογραφικό και το ελέγχουμε αν έχει φθορές, αν έχει αποκαθιστούμε με ρυζόχαρτο την ζημιά. Συνήθως η ζημιά είναι εκεί που διπλώνουν τα δύο φύλλα. Κόβουμε μακρόστενες λουρίδες και τις κολλούμε.



Αν προσέξουμε την φωτογραφία αυτή ο ένας καλόγερος είναι στην πρέσα ενώ ο άλλος μπροστά του έχει μακρόστενες λουρίδες που κολλά στο φθαρμένο τυπογραφικό.

5. Αφού ξεραθεί η κόλα πριονίζουμε αυλάκια για να μπορεί να περνά η βελόνα κατά το ράψιμο.



Για την δημιουργία αυλακιών τοποθετούμε τα τυπογραφικά στην οριζόντια πρέσα και πριονίζουμε (συνήθως πέντε αυλάκια) για να μπορεί να διέλθει η βελόνα κατά την ραφή και να χωνευτεί το κάθετο νήμα....

[pluton]

Ράψιμο βιβλίου

Στο Τεζάκι γίνεται η ραφή του βιβλίου.



Τα νήματα που χρησιμοποιούμε:

Αν το βιβλίο είναι ογκώδες δεν χρησιμοποιούμε ποτέ τσαγκάρικο σπάγκο αλλά νάιλον λευκή κλωστή είναι αρκετά ισχυρή και συγκρατεί καλά τα τυπογραφικά.



Σε μικρά βιβλία χρησιμοποιείται ο τσαγκάρικος ψιλός σπάγκος, σχεδόν πάντα τον κερώνουμε.



Αυτός που φαίνεται στην φωτογραφία είναι πολύ χοντρός.

Σαν βελόνα χρησιμοποιούν βελόνα μεγάλη χωρίς μύτη



Οι κάθετοι σπάγκοι είναι πιο χοντροι τσαγκάρικοι σπάγκοι





Στην πρώτη φωτογραφία βλέπουμε να έχει χρησιμοποιηθεί νάιλον λευκή κλωστή και στην δεύτερη τσαγκάρικος ψιλός σπάγκος (προφανώς κερωμένος... το κέρωμα γίνεται σέρνοντας με δύναμη τον σπάγκο πάνω σε ένα κομμάτι κερί - όχι παραφίνης - καθαρό κερί, το βρίσκεις εύκολα υπάρχουν εκκλησίες που χρησιμοποιούν αγνό κερί ακόμα, αν όχι το αγοράζεις... προσοχή τραβώντας τον σπάγκο στο κερί μη κόψουμε το χέρι που κρατά το κερί ).






Όταν ολοκληρωθεί το ράψιμο των τυπογραφικών τότε κόβουμε τους κάθετους σπάγκους και από πάνω και από κάτω.

[pluton]

Απ ότι γράφει ο κατασκευαστής είναι χειροποίητες μαρμαρόκολλες... κατασκευάζονται ακόμα μαρμαρόκολλες (θα δοθεί η ευκαιρία να δούμε όταν μιλήσουμε για τα σύγχρονα αυτά υλικά).


ΟΘΩΜΑΝΙΚΕΣ ΜΑΡΜΑΡΟΚΟΛΛΕΣ


Σε βιβλιοδετείο της Θεσσαλονίκης στα τέλη του 19ου αιώνα βρέθηκαν διακοσμημένα χαρτιά σχήματος 8,6Χ 14,5 εκ , υπήρχαν και οδηγίες σε αυτό το δειγματολόγιο για την παραγωγή και τη συσκευασία τους αντιγράφουμε τι έγραφε το δειγματολόγιο :


ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ


Το δειγματολόγιο αυτό περιέχει περιζήτητα χρώματα και σχέδια. Μπορούμε φυσικά να κατασκευάσουμε και άλλους τύπους, σύμφωνα με τις υποδείξεις των αγοραστών.


ΣΧΕΔΙΑ


Οι μαρμαρόκολλες φτιάχνονται στο χέρι και γι αυτό ο αγοραστής μας δεν θα πρέπει να είναι απόλυτοι στα χρώματα ή τα σχέδια . Παρά τις προσπάθειές μας , δεν μπορούμε να εγγυηθούμε αψεγάδιαστη ομοιομορφία ούτε στις αποχρώσεις των φύλλων. Ούτε στον τύπο που ακολουθείται.


ΠΑΧΟΣ


Με δεδομένες τις αποκλίσεις του πάχους του ακατέργαστου χάρτου και επειδή τα χρώματα που χρησιμοποιούνται στις μαρμαρογραφίες δεν έχουν το ίδιο βάρος, ακόμη κι στο ίδιο χαρτί, δεν είναι δυνατή η επίτευξη ομοιομορφίας πάχους.


ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑ


Πλην άλλης ειδικής οδηγίας όλα αυτά τα χαρτιά παραδίδονται αδίπλωτα. Κάθε δεσμίδα περιτυλίγετε σε ένα καφέ χαρτί, σφραγισμένο με βουλοκέρι ή δυνατή κόλλα.


Κατά παραγγελία του πελάτη παραδίδουμε τα χαρτιά αυτά διπλωμένα σε 20 τετράδια των 24 ή 25 φύλλων, καθώς οι δεσμίδες είναι των 480 ή των 500 φύλλων. Γενικά η συσκευασία των διπλωμένων χαρτιών γίνεται ως εξής: το πρώτο και το τελευταίο φύλλο κάθε δεσμίδας τοποθετείται σ ένα κοινό καφέ γερό στρατσόχαρτο και τα υπόλοιπα 20 φύλλα της δεσμίδας πιάνονται με σπάγκο.


Οποιαδήποτε άλλη συσκευασία είναι δυνατόν να γίνει σύμφωνα με τις υποδείξεις των αγοραστών


Τα δείγματα κατατάσσονται σε 3 μεγάλες ενότητες και ονομάζονται «οθωμανικές». Πολλά από τα δείγματα συναντιούνται σαν εσώφυλλα σε καραμανλίδικα και ελληνικά βιβλία του τέλους του 19ου αιώνα και των αρχών του 20ου αιώνα.

WIN_20180120_081545.JPG

WIN_20180120_081619.JPG

WIN_20180120_081536.JPG

WIN_20180120_081638.JPG

[pluton]

Επιχρωματισμός χαρτιών

Σήμερα στο εμπόριο υπάρχουν πολύ καλόγουστες μαρμαρόκολλες, υπάρχουν και μερακλήδες που θέλουν να επιχρωματίζουν μόνοι τους τα χαρτιά. Η Μαρμαρόκολλα χρησιμοποιείται για για εσώφυλλο και για να ντυθεί το βιβλίο το καπάκι του.





Χρώματα λαδιού επιπλέουν στην επιφάνεια του νερού και μπορούν να φιλοτεχνηθούν και να αναμειχθούν ανάλογα με το μεράκι του τεχνίτη.







Πρόκειται για μια παλιά τεχνική που την ονομασία της την πήρε από τα ιδιαίτερα σχεδία που σχηματίζονται πάνω στο χαρτί, που θυμίζουν τα νερά πολύχρωμου μαρμάρου. Η μαρμαρογραφία είναι μία τεχνική που την επινόησαν οι Κινέζοι.





Η μαρμάρωση του χαρτιού
από την εγκυκλοπαίδεια του Ντιντερό (18ος αιώνας)



Το χρώμα λαδιού επιπλέει στο νερό. Με τη χρήση εργαλείων επιτρέπει τη δημιουργία πολύχρωμών σχηματισμών



Χρώματα και αλευρόκολλα έτοιμα για να αρχίσει ο επιχρωματισμός















Δείγματα μαρμαρόκολλας (χαρτί marbre)

[pluton]

Κόλλημα εσωφύλλων (ταπετσαρία): Κόλλημα ειδικών τετρασέλιδων μπροστά και πίσω από το σώμα του βιβλίου τα οποία θα κολλήσουν κατόπιν στο κάλυμμα. Δηλαδή κολλάμε στην ράχη δύο όμοιες μαρμαρόκολλες σαν εσώφυλλα



τα εσώφυλλα (μαρμαρόκολλες) έχουν κολληθεί πριν μπει το καπάκι εδώ βλέπετε ολοκληρωμένο το βιβλίο


Κόψιμο-ξάκρισμα: Σε ειδική κοπτική μηχανή γίνεται το κόψιμο των 3 πλευρών του βιβλίου. Το κόψιμο γίνεται για δύο λόγους. Πρώτον ευθυγραμμίζονται οι 3 πλευρές του βιβλίου και δεύτερον αποδεσμεύονται οι σελίδες του βιβλίου από τα διπλωμένα τυπογραφικά.



χειροκίνητη κοπτική μηχανή (λαιμητόμος).



Εδώ βλέπουμε να γίνεται ξάκρισμα του βιβλίου σε ηλεκτροκίνητη κοπτική μηχανή.

[pluton]

Το σφύρισμα

Αρχικά δίνουμε μια πρώτη σχηματοποίηση του βιβλίου να κυρτωθεί αρχικά δηλαδή η ράχη.




Το σφύρισμα γίνεται με σφυρί και σκοπό έχει την κύρτωση της ράχης και τη δημιουργία κατάλληλων υποδοχών, οι οποίες καλούνται λούκια, για το κάλυμμα, στις δύο άκρες της ράχης. Το σώμα του βιβλίου τοποθετείται σε ειδική για τον σκοπό αυτό πρέσα. Οι δύο επιφάνειες της πρέσας είναι λοξές έτσι, ώστε να σφίγγουν το βιβλίο περισσότερο από την πλευρά της ράχης. Η πρέσα τοποθετείται έτσι, ώστε ο βιβλιοδέτης να δουλεύει το σφυρί με κάθετες κινήσεις. Κατά τη διαδικασία αυτή, ο βιβλιοδέτης βοηθά τη μορφοποίηση της ράχης τραβώντας ελαφρά προς τα κάτω τα τυπογραφικά.



Στη συνέχεια, ειδικές μεταλλικές ή ξύλινες πλάκες προσαρμόζονται στην πρέσα. Η ράχη εξέχει τόσο από αυτές, όσο είναι και το βάθος που θα δημιουργηθεί για τα λούκια. Ο βιβλιοδέτης συνεχίζει το σφύρισμα μέχρι οι ράχες των τυπογραφικών να κυρτώσουν ομοιόμορφα. Οι ράχες των τυπογραφικών που βρίσκονται στην αρχή και στο τέλος του βιβλίου πρέπει να τσακίσουν κάθετα προς την επιφάνεια των τυπογραφικών. Όταν σχηματιστούν ξεκάθαρα τα λούκια, ο βιβλιοδέτης κόβει στις κατάλληλες διαστάσεις τα χαρτόνια που θα αποτελέσουν το κάλυμμα του βιβλίου.

[pluton]

Κόλλημα κορδέλας: Αν χρειάζεται στο βιβλίο προστίθεται μια κορδέλα – σελιδοδείκτης που η μια άκρη της κολλιέται στην ράχη.



Παλιά τα κεφαλάρια πλεκόντουσαν (ραβόντουσαν) κυρίως στην βυζαντινή βιβλιοδεσία, βυζαντινά βιβλία είχαν πολύ απλά και "χοντροκομμένα¨ κεφαλάρια, μιας και η βιβλιοδεσίες αυτού του τύπου ήταν μοναστηριακές και βαριές σε ύφος. Χαρακτηριστικό των βυζαντινών κωδίκων είναι ότι το εξώφυλλο έχει ίδιο μέγεθος με το σώμα, οπότε τα κεφαλάρια προεξέχουν. Την εποχή αυτή το βιβλίο ακόμη τοποθετείται οριζόντια στο ράφι και το κεφαλάρι βοηθάει στο να τραβήξουμε το βιβλίο -κάτω από το βάρος μιας στήλης άλλων βιβλίων- προστατεύοντας το ευαίσθητο άκρο της δερμάτινης ράχης, το οποίο αλλιώς θα ξεχείλωνε, παροδικά θα κοβόταν.


Κεφαλάρια: Τα κεφαλάρια του βιβλίου είναι δύο μικρά κομμάτια υφασμάτινης ταινίας και τοποθετούνται στις δύο ακριανές πλευρές της ράχης (προς την κεφαλή και προς τα πόδια). Χρησιμεύει για να δένει ακόμα πιο πολύ τα δύο άκρα της ράχης του βιβλίου.




Παλαιότερα το κεφαλάρι ράβονταν στην ράχη του βιβλίου. Παλαιότερα που τα βιβλία ήταν βαρύτερα, τα κεφαλάρια χρησιμοποιούνταν για να μην καταστρέφεται η ράχη όταν τραβούσαν το βιβλίο από το ράφι. Στις μέρες μας η χρήση τους είναι καθαρά διακοσμητική. Προσπαθούμε να βάλουμε κεφαλάρι που να ταιριάζει χρωματικά με το ντύσιμο του βιβλίου και με το εσώφυλλο.

Το κεφαλάρι στη σύγχρονη βιβλιοδεσία είναι πλέον βιομηχανοποιημένο και κολλιέται στη ράχη του βιβλίου, χωρίς βέβαια να αποκλείουμε τις ελάχιστες εκείνες περιπτώσεις βιβλιόφιλων με μεράκι που ζητούν από τον βιβλιοδέτη τους μια πιο προσεγμένη στη λεπτομέρεια βιβλιοδεσία.



Ραφτό κεφαλάρι.

[pluton]

Η βιβλιοδεσία απ ότι καταλάβατε αποτελείται από μικρές εργασίες που όμως θέλουν τον χρόνο τους, δηλαδή πρέπει να περιμένεις στην κάθε εργασία να περιμένεις να στεγνώσει η κόλλα ή να περιμένεις να διαμορφωθεί στην πρέσα η μορφή του βιβλίου που θέλεις.




Κόλλημα της τέλας

Η τέλα είναι ένα είδος γάζας κολλαρισμένης, με αραιή ύφανση. Κόβεται σε μήκος μεγαλύτερο από της ράχης και φάρδος αρκετό για να τη σκεπάσει και να καλύψει και τους σπάγκους που προεξέχουν. καθώς και μέρος του μπροστινού και πίσω τμήματος του σώματος του βιβλίου. Με την τέλα ο βιβλιοδέτης σταθεροποιεί το σχήμα της ράχης έτσι ώστε να αυξήσει την αντοχή της στο χρόνο.

[pluton]

Σκελετός του εξώφυλλου:

Ο σκελετός του εξώφυλλου (καπάκι το περαστό είναι πιο σύνθετη η τεχνική του) αποτελείται από ένα κομμάτι ειδικού χαρτιού (κραφτ) και ένα δεύτερο κομμάτι ειδικού χαρτιού, το οποίο συνδέει τα χαρτόνια του εξωφύλλου. Αυτό το χαρτί (συρταρόχαρτο) είναι ένα ευλύγιστο χαρτί που αποτελείται από πολλά χαρτιά κολλημένα και πιεσμένα μεταξύ τους.









Ντύσιμο του εξωφύλλου: Για το ντύσιμο του εξωφύλλου, χρησιμοποιούνται διάφορες τεχνικές ανάλογα με τα υλικά που επιλεγούν. Για το κάλυμμα χρησιμοποιείται επένδυση από ύφασμα (Πανόδετο), χαρτί, δέρμα (Δερματόδετο) ή το συνδυασμό τους. Επιπλέον, μπορεί να χρησιμοποιηθούν χαρτιά διακοσμημένα με την τεχνική της μαρμαρόκολλας.