ΔΗΜΟΣΙΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΔΙΚΑΙΟ (ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ)

[Adminović]

Μερικές συνοπτικές σημειώσεις στο Δημόσιο Διεθνές:

Έννομη τάξη:
Σύνολο κανόνων δικαίου και θεσμών με αυτοτελείς μηχανισμούς θέσπισης των κανόνων δικαίου, αυτονομία λειτουργίας και ιδιαίτερες κυρωτικές διαδικασίες π.χ. το σύνολο των κανόνων και θεσμών που ρυθμίζουν τις έννομες σχέσεις στη χώρας μας αποτελεί την ελληνική έννομη τάξη, η οποία διαθέτει δικό της μηχανισμό θέσπισης κανόνων, τα δικά της δικαστήρια και μεθόδους εφαρμογής του δικαίου.

Εθνική = εσωτερικό κράτος
Διεθνής = υπερβαίνει τα όρια του κράτους

Έχουμε κράτος και διεθνή κοινότητα. Το κράτος είναι μέλος της διεθνούς κοινότητας και έτσι αναπτύσοονται σχέσεις διεθνούς και εσωτερικού δικαίου.

Χαρακτηριστικά της αυτονομίας έννομων τάξεων:
- Καθορίζει η ίδια την έκταση της εφαρμογής της. Κάθε έννομη τάξη αυτοπεριορίζεται για να αποφεύγονται οι συγκρούσεις.


Σχέσεις διεθνούς και εσωτερικού δικαίου
2 θεωρίες:
1. Δυαδισμός ή Δυϊσμός: Το εσωτερικό και το διεθνές δίκαιο είναι δύο νομικά συστήματα ισοδύναμα και ανεξάρτητα, που είναι χωριστά μεταξύ τους. Κανένα δεν υπερισχύει του άλλου. Τα όργανα του κράτους εξαρτώνται από το εσωτερικό δίκαιο και σε περίπτωση σύγκρουσης του τελευταίου με το διεθνές, η πολιτεία ακολουθεί το εσωτερικό δίκαιο, με εξαίρεση την απαγόρευση παραβίασης των διεθνών της υποχρεώσεων, αλλά και το γεγονός ότι η διακριτική ευχέρεια των οργάνων του κράτους για να ασκηθεί προϋποθέτει το σεβασμό των διεθνών υποχρεώσεων του κράτους.
2. Μονισμός (μονιστική θεωρία) ενότητας έννομης τάξεως:
Το νομικό σύστημα του διεθνούς δικαίου είναι ένα ενιαίο σύνολο με τα εσωτερικά δίκαια. Πρέπει να θεωρείται μέρος του παγκοσμίου δικαίου που το αποτελούν (το τελευταίο) τα εσωτερικά δίκαια. Από την άλλη, υπάρχει η αλληλεξάρτηση των κανόνων δικαίου.


Υποκείμενα του Δημόσιου Διεθνούς Δικαίου
Βασικό υποκείμενο του Δημόσιου Διεθνούς Δικαίου είναι το Κράτος, που συνήθως είναι και ο αποδέκτης του Δικαίου. Υποκέιμενο είναι επίσης και το άτομο, σε περιπτώσεις όπου ανάμεσα σε συμφωνίες κρατών οφελείται το άτομο (π.χ. ελεύθερη διακίνηση προσώπων, ανθρώπινα δικαιώματα). Τρίτο υποκείμενο είναι οι διεθνείς οργανισμοί ως προϊόντα της βούλησης των κρατών. Οι διεθνείς οργανισμοί απαρτίζονται μόνο από κράτη. Στόχος τους είναι κυρίως να προασπίσουν τα κοινά συμφέροντα των κρατών που συμμετέχουν σε αυτούς.

Μηχανισμοί προστασίας
Είναι τα διεθνή δικαστήρια, δικαιοδοτικά όργανα που εφαρμόζουν το διεθνές δίκαιο.

Πηγές Διεθνούς δικαίου

Κύριες:
Α) διεθνείς συνθήκες, γενικές ή ειδικές, που θέτουν κανόνες οι οποίοι είναι δεσμευτικοί για τα συμβαλλόμενα κράτη.
Β) διεθνές έθιμο, μια μακροχρόνια πρακτική που γίνεται με πεποίθηση τήρησης κανόνα του δ.δ.
Επικουρικές:
Γ) γενικές αρχές των πολιτισμένων κρατών (πχ αρχή της ισοτητας)
Δ) δικαστικές αποφάσεις διεθνών δικαστηρίων και διδάγματα των πιο διακεκριμένων δημοσιολόγων των διαφόρων εθνών ως βοηθητικά μέσα για τον καθορισμό των κανόνων του διεθνούς δικαίου

Διεθνής Συνθήκη
Κάθε συμβατική σχέση που συνάπτεται μεταξύ των υποκειμένων διεθνούς δικαίου με δικαιοπρακτική ικανότητα και αποσκοπεί στην παραγωγή έννομων αποτελεσμάτων.
-Σχετικοί όροι: σύμβαση, πρωτόκολλο, διακήρυξη, σύμφωνο, καταστατικό, Χάρτης, κ.ά.

Σύναψη Διεθνούς Συνθήκης:
- Είναι μια σειρά διαδικασιών που απολήγουν στην τελική έκφραση της βουλήσεως των κρατών να δεσμευθούν από τη συνθήκη.
- Περιλαμβάνει: διαπραγμάτευση – επεξεργασία και διατύπωση του κειμένου – υπογραφή – επικύρωση – έναρξη ισχύος συνθήκης.

Η υπογραφή αποτελεί την πρώτη φάση προς τη διεθνή δέσμευση και συνίσταται στην αναγνώριση της αυθεντικότητας του κειμένου και στην υπόσχεση ότι το κράτος θα εξετάσει εντός εύλογου χρόνου τη δυνατότητα επικυρώσεως. H επικύρωση αποτελεί πράξη θεμελιώδους σημασίας για τη συμβατική δέσμευση των κρατών. Στο διεθνές δίκαιο υπάρχουν ορισμένα τεκμήρια σχετικά με την δέσμευση ενός κράτους, κυρίαρχο δε τεκμήριο παραμένει η επικύρωση. Η επικύρωση είναι η εκδήλωση της θετικής βουλήσεως του αρμοδίου κρατικού οργάνου για να δεσμευθεί το κράτος διεθνώς.

Από την άποψη της αρμοδιότητας των εσωτερικών οργάνων για την επικύρωση των συνθηκών, διακρίνουμε τις εξής περιπτώσεις
α) Μικτή αρμοδιότητα εκτελεστικής και νομοθετικής εξουσιας
β) Αποκλειστική αρμοδιότητα της εκτελεστικής εξουσίας
γ) Αποκλειστική αρμοδιότητα της νομοθετικής εξουσίας
Στην Ελλάδα η επικύρωση γίνεται με τυπικό νόμο που ψηφίζει η Ολομέλεια της Βουλής.

Ανάλογα με τον αριθμό των συμβαλλόμενων κρατών, διακρίνουμε σε διμερείς και πολυμερείς συνθήκες.

Διεθνές έθιμο

Απαιτούνται δύο στοιχεία:
1) Ένα πραγματικό, αντικειμενικό στοιχείο, που είναι η σταθερή και ομοιόμορφη πρακτική για μεγάλο χρονικό διάστημα
2) Ένα στοιχείο υποκειμενικό, η πεποίθηση πως η πρακτική αυτή ανταποκρίνεται σε ορισμένη διεθνή νομική υποχρέωση ή δικαίωμα.
Τους τελευταίους τέσσερις αιώνες το έθιμο διαμόρφωσε το πρώτο θεσμικό πλαίσιο συμπεριφοράς μεταξύ των κρατών.

Πχ ετεροδικία κράτους: Ένα κράτος δεν μπορεί να είναι εναγόμενος ενώπιον του δικαστηρίου ενός άλλου κράτους.

Όταν λοιπόν τα κράτη στις μεταξύ τους σχέσεις ακολουθούν ορισμένη πρακτική με την πεποίθηση πως αυτή η πρακτική αποτελεί νόμιμη ενέργεια κατά το διεθνές δίκαιο, τότε δημιουργούν έθιμο. Το περιεχόμενο και την ύπαρξη του διεθνούς εθίμου καθορίζουν καλύτερα από οποιονδήποτε τα διεθνή δικαστήρια και ιδίως το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.

Υπάρχει μια δυσχέρεια εντοπισμού και διευκρίνησης του υποκειμενικού στοιχείου στην συμπεριφορά των κρατών. Για να διαμορφωθεί διεθνές έθιμο πρέπει να υπάρχει σαφής πρακτική.
Τα δύο στοιχεία του εθίμου είναι ισότιμα. Ανάλογα όμως με το αντικείμενο της υπόθεσης το δικαστήριο δίνει μεγαλύτερη βαρύτητα ή στο ένα ή στο άλλο στοιχείο.

[Adminović]

Ειρηνική επίλυση των διαφορών

Η διεθνής δικαιοσύνη αφορά επίλυση διαφορών μεταξύ των κρατών από ένα τρίτο αμερόληπτο μέρος. Το τρίτο μέρος μπορεί να είναι είτε διαιτητικό είτε διεθνές δικαστήριο.
Π.χ. Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.

Η επίλυση διαφοράς από τρίτο μέρος εντάσσεται στον ευρύτερο πλαίσιο της επίλυσης των διαφορών.
Στο χάρτη του ΟΗΕ υπάρχει το άρθρο 2 που περιλαμβάνει 7 παραγράφους που αποτελούν αρχές σύμφωνα με τις οποίες πρέπει να ενεργεί ο ΟΗΕ. Αυτές είναι για παράδειγμα:
- η υποχρέωση ειρηνικής επίλυσης των διαφορών που πηγάζει από το άρθρο 2, παρ. 3 του Χάρτη.
- Απαγορεύεται η χρήση και απειλή ένοπλης βίας μεταξύ κρατών.

Μέθοδοι ειρηνικής επίλυσης διαφορών:

- διαπραγματεύσεις
- μεσολάβηση
- έρευνα
- διαιτησία
- συνδιαλλαγή
- δικαστικός διακανονισμός
- προσφυγή σε περιφερειακούς οργανισμούς
- ή άλλα ειρηνικά μέσα επιλογής των κρατών

Παραβίαση κανόνα διεθνούς δικαίου: -> διεθνής ευθύνη του κράτους


Παραβίαση συνθήκης: -> διεθνής ευθύνη, συνέπειες του άρθρου 60 της Σύμβασης της Βιέννης για διεθνείς συνθήκες, λύση/αναστολή της συνθήκης και μηχανισμός κυρώσεων εάν υπάρχει.

Διεθνές δικαστήριο
Μέσα από το καταστατικό και την ιδρυτική συνθήκη να φαίνεται ότι έχει διεθνή χαρακτήρα. Επίσης αυτή η ιδιότητα πρέπει να επιβεβαιώνεται και από τις έννομες συνέπειες αυτής της ιδιότητας. Επίσης καταρχήν αυτό το όργανο –πρέπει να αυτό-αποκαλείται διεθνές. Πρέπει να προσέξουμε αν έχει ή όχι αυτό το διεθνές δικαιοδοτικό όργανο τα χαρακτηριστικά που έχουν τα υπόλοιπα διεθνή δικαστήρια.
Τέτοια χαρακτηριστικά διεθνών δικαστηρίων είναι:
1. Το δικαστήριο πρέπει να έχει ιδρυθεί και η λειτουργία του να πηγάζει από το καταστατικό ή την ιδρυτική συνθήκη του και το κύρος του να έλκεται από το διεθνές δίκαιο
2. Το δικαστήριο να μην υπόκεινται ιεραρχικά σε οποιαδήποτε εθνική εξουσία και να μην αποτελεί ποτέ τμήμα τέτοιας εθνικής εξουσίας


Θεμελιώδεις αρχές για το παραδεκτό της δικαιοδοτικής επίλυσης των διαφορών.

1. Δικαιοδοσία
Τα διεθνή δικαιοδοτικά όργανα έχουν την εξουσία να εκδικάσουν και να λύσουν μια διαφορά αν τα ίδια τα κράτη θέλουν και συναινούν στην δικαστική επίλυση αυτής της διαφοράς. Αν δεν υπάρξει συναίνεση όλων των διάδικων κρατών δεν μπορεί ένα διεθνές δικαστήριο να αναλάβει την εκδίκαση της διαφοράς.

Αυτό στηρίζεται στην αρχή της εθνικής κυριαρχίας των κρατών. Το κράτος είναι κυρίαρχο στο εσωτερικό του και έναντι των άλλων κρατών και δεν μπορεί να σέρνεται ενώπιον των διεθνών δικαστηρίων από άλλα κράτη. Τα κράτη έχουν συμφωνήσει να καταθέτουν την δήλωση υποχρεωτικής δικαιοδοσίας. Με αυτό λένε ότι δεσμεύονται από την στιγμή που ένα κράτος έχει διαφορές μαζί του, δέχεται την δικαιοδοσία του δικαστηρίου. Με αυτό τον τρόπο λειτουργούν το ΕΔΔΑ και το ΔΕΕ.
Η Ελλάδα έχει υπογράψει αυτήν την συμφωνία και δέχεται την δικαιοδοσία πάντα των διεθνών δικαστηρίων.
Προσοχή όμως. Από την στιγμή που θέλει μπορεί να αποσύρει την πρόταση/ υπογραφή και την αποδοχή του ένα κράτος και να μην δεσμεύεται ώστε να αποδέχεται την δικαιοδοσία διεθνών δικαστηρίων.

Οι προφορικές ομιλίες και οι συμφωνίες σε κάποιες περιπτώσεις δεσμεύουν τα κράτη. Το ίδιο το δικαστήριο της Χάγης θα εξετάσει σε αυτήν την περίπτωση τις δηλώσεις των αρχηγών των κρατών και θα πει αν ήταν ξεκάθαρη η συναίνεση του κράτους ή όχι.
Ένα διεθνές δικαστήριο έχει δικαίωμα να αποφασίζει για το πόσο συντρέχουν οι όροι της αρμοδιότητας του.
Π.χ. Υπόθεση Nottebohm
Ο κανόνας αυτός είναι απόλυτος. Τα κράτη μέλη μπορούν να αποφασίσουν για άλλο δικαιοδοτικό όργανο ώστε αυτό να εξετάσει τα πλαίσια της αρμοδιότητας.
Ο κανόνας της αρμοδιότητας δηλαδή για την συναίνεση είναι ενδοτικός. Τα ίδια τα κράτη αποφασίζουν σε ποιο δικαστήριο θα πάνε την διαφορά τους.

Μέθοδοι εκδήλωσης συναίνεσης:
Οι παρακάτω μέθοδοι είναι τυπικές μορφές συναίνεσης. Έχουν δηλαδή συγκεκριμένο τύπο. Υπάρχουν και άτυπες μορφές τρόπων συναίνεσης όπως οι προφορικές δηλώσεις.

Ι. Συνυποσχετικό: Αποτελεί μια διεθνή συνθήκη μεταξύ των κρατών. Έχει ως αντικείμενο την υπαγωγή μιας υφιστάμενης διαφοράς σε δικαιοδοτικό διακανονισμό. Είναι η πιο καθαρή και σαφής μέθοδος εκδήλωσης συναίνεσης ενός κράτους. Είναι ισχυρή νομική πράξη. Έχει μια μικρή διαφορά από την διαφορά που θα πάει σε διαιτησία και από αυτήν που θα πάει σε δικαστήριο. Πρέπει να περιλαμβάνει και τους όρους της λειτουργίας, εκδίκασης και οργάνωσης του δικαστηρίου αφού δεν υπάρχει τέτοια οργάνωση από πριν στο συνυποσχετικό της διαιτησίας.
ΙΙ. Ρήτρα: Ρήτρα που περιέχεται σε διάφορες πολυμερείς συνθήκες που ρυθμίζουν διάφορα πράγματα, η οποία καθορίζει από πριν σε ποιο δικαστήριο θα οδηγηθούν τα κράτη εφόσον γεννηθούν διαφορές μεταξύ τους. Δεν χρειάζεται νέα συναίνεση δηλαδή αφού η ίδια η ρήτρα είναι ρήτρα δικαιοδοτικής συναίνεσης των κρατών. Τέτοιες συνθήκες είναι η ΕΣΔΑ και η Συνθήκη της Λισαβόνας.
ΙΙΙ. Σύστημα διατάξεων περί δικαιοδοτικού διακανονισμού: Ισχύει για τις πολυμερείς συνθήκες. Δεν είναι μια απλή ρήτρα, αλλά ολόκληρο σύστημα που παραπέμπει σε ένα προκαθορισμένο δικό του δικαστήριο.
Π.χ. Modego Bay – Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας – 1982.
Είναι ένα ολόκληρο σύστημα μέσα σε μια σύμβαση.
IV. Δήλωση αποδοχής του διεθνούς δικαστηρίου της Χάγης: Είναι πολύ σημαντική. Υπάρχει μέσα στο ίδιο το καταστατικό του ΟΗΕ.

Υπάρχουν τυπικές και άτυπες μέθοδοι συναίνεσης για επίλυση των διαφορών των κρατών.
Παράδειγμα άτυπης μορφής συναίνεσης είναι οι δηλώσεις πρωθυπουργών πάνω σε διαφορές που υπάρχουν μεταξύ των κρατών τους. Δημιουργούν όμως ακόμα και άλλες ασάφειες.
Τα κράτη θέλουν συνήθως η συναίνεση τους να έχει τυπική μορφή και όχι άτυπη μορφή. Ιστορικά τέτοια άτυπη συναίνεση υπήρξε στο ζήτημα της Κύπρου μετά τις δηλώσεις του Κ. Καραμανλή και του Bulent Ecevit, ωστόσο το ΔΔΧ δεν την δέχτηκε ως έγκυρη.


2. Διαφορά μεταξύ των κρατών
Θα πρέπει δηλαδή να υπάρχει κάποια ασυμφωνία σχετικά με την εφαρμογή των κανόνων δ.δ. μεταξύ των κρατών.

3. Ικανότητα διαδικου
Οι διάδικοι στις νομικές διαφορές ενώπιον των διεθνών δικαστηρίων είναι καταρχήν μόνο κράτη. Υπάρχουν όμως κατ’ εξαίρεση ειδικά δικαστήριο που επιτρέπουν και σε ιδιώτες ή διεθνείς οργανισμούς να είναι διάδικοι εκτός από τα ίδια τα κράτη. Π.χ. ΔΕΕ, ΕΔΔΑ.

Εκτέλεση αποφάσεων

Μια δίκη χάνει το νόημα της από την στιγμή που το αποτέλεσμα της δεν σέβεται από τα διάδικα μέρη και τα κράτη δεν εφαρμόζουν την απόφαση και δεν συμμορφώνονται. Οι αποφάσεις των δικαστηρίων πρέπει να εκτελούνται από τα διάδικα μέρη.
Στο διεθνές δίκαιο δεν υπάρχουν όμως όργανα όπως οι κλητήρες του εθνικού δικαίου που εξαναγκάζουν τα κράτη σε εκτέλεση αποφάσεων των δικαστηρίων. Δεν υπάρχει δηλαδή μια οικουμενική αρχή εξαναγκασμού των κρατών προς εκτέλεση των αποφάσεων.
Δεν είναι όμως λίγες οι περιπτώσεις των κρατών που παρά την συναίνεση τους δεν εκτελούν ή καθυστερούν να εκτελέσουν τις αποφάσεις του δικαστηρίου.
Τα δικαστήρια όχι μόνο πρέπει να εκδώσουν απόφαση αλλά είναι υποχρεωμένα να εξαναγκάζουν τα κράτη για την εκτέλεση των αποφάσεων τους. Στη 2η δίκη που γίνεται ξαναδικάζουν τα κράτη (καταδίκη) για το ίδιο ζήτημα και για μη εκτέλεση αποφάσεων. Αυτό χαλάει τις διεθνείς σχέσεις των κρατών και τους κάνει να εφαρμόσουν και να εκτελέσουν τις δικαστικές αποφάσεις.


Διεθνής διαιτησία

Στο εσωτερικό δίκαιο έχει άλλο νόημα σε σχέση με το διεθνές δίκαιο. Στο εσωτερικό δίκαιο δηλώνει τον θεσμό της λύσης ορισμένης κατηγορίας διαφορών από τους δικαστές της επιλογής των διαδίκων. Στο διεθνές δίκαιο, αποτελεί μέθοδο για διακανονισμό των όλων διεθνών διαφορών με απόφαση υποχρεωτική για τους διαδίκους που εκδόθηκε από ένα τρίτο μέρος στο οποίο οι διάδικοι υπέβαλαν την διαφορά τους. Περιλαμβάνει ακόμα και την διαιτησία από τα κράτη. Δηλαδή την υπαγωγή των διαφορών ακόμα και στα κράτη ως δικαστές.

Χαρακτηριστικά στοιχεία της διεθνούς διαιτησίας:
1. Η συμφωνία των κρατών διαδίκων για επίλυση των διαφορών τους από το δικαιοδοτικό όργανο, η σύνθεση του οποίου το καθορίζουν τα ίδια τα διάδικα μέρη.
2. Η πρόβλεψη ότι η επίλυση της διαφοράς θα γίνει με βάση το διεθνές δίκαιο. Όχι με βάση άλλες αρχές.
3. Η δεσμευτικότητα της απόφασης. Τα κράτη δεσμεύονται με την καλόπιστη υπαγωγή στην απόφαση.

Η ελεύθερη επιλογή των δικαστών ξεχωρίζει την διαιτησία από τα δικαστήρια. Τα κράτη με συμφωνία τους επιλέγουν την σύνθεση του οργάνου που θα λύσει την διαφορά τους. Μαζί με την ελευθερία επιλογής δικαστών, υπάρχει και ελευθερία επιλογής της διαδικασίας. Τα κράτη αποφασίζουν δηλαδή και με βάση ποιους κανόνες δικαίου θα επιλυθούν οι διαφορές τους.

Η απόφαση που εκδίδεται:
- επιφέρει οριστική και αμετάκλητη επίλυση της διαφοράς: Η απόφαση δεν είναι προσωρινή και ύστερα η απόφαση αυτή δεν μπορεί να προσβληθεί από τα διάδικα μέρη. Η ίδια η απόφαση είναι επίλυση οριστική και αμετάκλητη.
- δεσμευτικότητα διαδίκων: Δεν υπάρχει απλή απόφαση και επίλυση μιας διαφοράς, αλλά αυτή η απόφαση είναι δεσμευτική. Ισχύει και η αρχή του δεδικασμένου. Δεσμεύει τους διαδίκους και η ίδια διαφορά – υπόθεση δεν μπορεί να πάει ενώπιον άλλων δικαστηρίων.

Εκτέλεση διαιτητικής απόφασης:
Η μη συμμόρφωση με την απόφαση πάει στο Δ.Δ.Χ. Δεν προσβάλλεται η απόφαση αλλά η μη συμμόρφωση ενός διαδίκου κράτους.

[Adminović]

Διεθνείς Συνθήκες
Είναι δικαιοπραξίες για την ρύθμιση σχέσεων στο πλαίσιο της διεθνούς κοινότητας. Τα κράτη, για να καθορίσουν κάποια ζητήματα, να διατυπώσουν όρους στις συναλλαγές, να συνάψουν συμμαχία και ειρήνη, να εξασφαλίσουν την προστασία ανθρωπίνων δικαιωμάτων χρησιμοποιούν ως μέσο τις διεθνείς συνθήκες.
Δεν είναι δυνατόν να κανονιστούν όμως όλα με τις διεθνείς συνθήκες.
Δεν μπορεί πχ να ρυθμιστεί επίθεση εναντίον ενός κράτους με διεθνή συνθήκη. Περιέχει δηλαδή κανόνες που είναι σύμφωνοι με το διεθνές δίκαιο.
Στα τελευταία 40 χρόνια έχουμε αύξηση του αριθμού των διεθνών συνθηκών. Σε αυτό συντέλεσε η αύξηση του αριθμού των θεμάτων που αποτελούν αντικείμενο των υποκειμένων του διεθνούς δικαίου. Στο δίκαιο των διεθνών συνθηκών καταβάλλουν σημαντικά πράγματα οι διεθνείς οργανισμοί.


Κωδικοποίηση του δικαίου των συνθηκών
Οι κανόνες που διέπουν τις διεθνείς συνθήκες είναι κυρίως εθιμικές μέχρι το 1960.
Μετά, το 1960 έχουμε από τον ΟΗΕ την υιοθέτηση της "Σύμβασης περί του δικαίου των συνθηκών".
Υπογράφηκε η σύμβαση αυτή στη Βιέννη.
Αποκρυσταλλώνει το ισχύον εθιμικό δίκαιο και περιλαμβάνει και νέες ρυθμίσεις. Ισχύει αυτό και για την Ελλάδα. Έχει επικυρωθεί από την Ελλάδα και κυρωθεί με το νομοθετικό διάταγμα 402/1974 και ισχύει από 27 Ιανουαρίου 1980. Τα κράτη που δεν υπέγραψαν την σύμβαση συνεχίζουν να διέπονται από το διεθνές έθιμο.
Σήμερα το ΔΔΧ παίρνει την σύμβαση αυτή ως σημείο αναφοράς. Το Διεθνές Δικαστήριο επιβεβαίωσε ότι η Σύμβαση αυτή αποτελεί κωδικοποίηση του εθιμικού δικαίου.


Διεθνής Συνθήκη: Εννοείται κάθε συμβατική σχέση που συνάπτεται μεταξύ υποκειμένων του διεθνούς δικαίου και αποσκοπεί στην παραγωγή έννομων αποτελεσμάτων. Παράλληλα γίνεται η χρήση των όρων σύμβαση, συμφωνία, πρωτόκολλο, διακήρυξη και πολλά άλλα. Υπάρχουν 38 διαφορετικοί όροι που αποδίδουν την έννοια της Συνθήκης. Το ΔΔΧ θεωρεί ότι από νομική άποψη οι όροι αυτοί είναι ταυτόσημοι

Η σύμβαση της Βιέννης δέχεται ότι μόνο τα κράτη μπορούν να υπογράφουν συμβάσεις και δίνει έτσι έναν διαφορετικό ορισμό για το τι είναι σύμβαση.
Με βάση τον ορισμό που δίνουν συνθήκη είναι κάθε διεθνής συμφωνία που συνάπτεται μεταξύ κρατών, με έγγραφο τύπο και διέπεται από το διεθνές δίκαιο.
Π.χ. δεν αποτελεί διεθνή συνθήκη μια συμφωνία μεταξύ κρατών που λόγω αντικειμένου της ή λόγω της βουλήσεως των συμβαλλομένων δεν διέπεται από το διεθνές δίκαιο.

Η σύμβαση της Βιέννης αναφέρεται μόνο στο γραπτό συμβατικό τύπο. Αυτό δεν σημαίνει πως αποκλείεται προφορικά συναπτόμενες συμφωνίες μεταξύ κρατών (υπό κάποιες προϋποθέσεις).
Το κοινό ανακοινωθέν πρωθυπουργών θα μπορούσε να αποτελέσει διεθνή συνθήκη αν τέτοια ήταν η βούληση των μερών, η φύση της πράξης ή της συμφωνίας που περικλείει και οι περιστάσεις κάτω από τις οποίες καταρτίστηκε.
Ο τύπος παρείλκε για τον χαρακτηρισμό της πράξης ως συνθήκης. Η σύμβαση της Βιέννης δεν θεωρεί συνθήκες τις συμφωνίες που συνάπτονται μεταξύ κρατών και αλλοδαπών ιδιωτών.
Το Διεθνές Δικαστήριο αργότερα δέχτηκε ότι διεθνής συνθήκη αποτελούν και τα πρακτικά μιας υπόθεσης.


Τύποι Διεθνών Συνθηκών
Κατά καιρούς έχουν γίνει διακρίσεις μεταξύ συνθηκών από την άποψη του αριθμού και της ιδιότητας των συμβαλλόμενων μερών ή της διαδικασίας συνάψεως και του περιεχομένου των συνθηκών. Η νομική αξία αυτών των διαπραγματεύσεων δεν είναι ασφαλής. Επίσης γίνεται διάκριση μεταξύ συνθηκών που συνάπτουν τα κράτη και εκείνων στις οποίες μετέχουν οι διεθνείς οργανισμοί.
Τέλος ευδιάκριτη είναι η διαφορά μεταξύ διμερών και πολυμερών συνθηκών. Από νομική άποψη αυτοί οι δύο τύποι συνθηκών διαφέρουν μεταξύ τους αλλά και ως προς τη διαπραγμάτευση και σύναψη, έναρξη και ισχύ.

Σύναψη Διεθνών Συνθηκών
Σύναψη ή Συνομολόγηση: Μια σειρά από διαδικασίες που καταλήγουν στην τελική έκφραση των κρατών να δεσμευτούν με αυτήν την συνθήκη. Περιλαμβάνει την διαπραγμάτευση, επεξεργασία και διατύπωση του κειμένου, υπογραφή, επικύρωση και την έναρξη ισχύος της συνθήκης. Υπό στενή έννοια, είναι η τελική ενέργεια με την οποία τα κράτη αναλαμβάνουν δεσμεύσεις της συνθήκης.

Διαπραγμάτευση
Είναι πολιτική διαδικασία. Εξαρτάται από την ικανότητα των μερών. Υπάρχουν διαφορετικά είδη διαπραγμάτευσης. Πρέπει να πραγματοποιείται με καλή πίστη και τα μέλη πρέπει να καθιστούν εμφανή διάθεση προς συνεννόηση.
Τεκμήριο εκπροσώπησης στις διαπραγματεύσεις έχουν οι:
-Αρχηγοί κρατών
-Πρόεδρος Δημοκρατίας
-Διπλωματικοί αντιπρόσωποι
-Υπουργοί
-Πρέσβης

Η πράξη δεν παράγει έννομα αποτελέσματα, εάν αυτός δεν είναι επίσημος αντιπρόσωπος – διαπραγματευτής. Εκτός αν μεταγενέστερα επιβεβαιωθεί από το κράτος αυτό.
Όταν πρόκειται για πολυμερή συνδιάσκεψη επεξεργασίας διεθνής συνθήκης, οι αντιπρόσωποι συνήθως καταθέτουν τα πληρεξούσια τους κατά την έναρξη των διαπραγματεύσεων, προβάλλονται οι θέσεις, συντάσσεται κείμενο, το οποίο μετά τροποποιείται και γίνεται αποδεκτό.

Υπογραφή
Είτε αποτελεί την πρώτη φάση προς την διεθνή δέσμευση και συνίσταται στην αναγνώριση της αυθεντικότητας του κειμένου και στην υπόσχεση για το κράτος ότι θα εξετάσει εντός εύλογου χρόνου την δυνατότητα επικύρωσης.
Είτε εκφράζει την βούληση των κρατών να δεσμευτούν άνευ ετέρου από το κείμενο της συνθήκης, οπότε αρκεί η υπογραφή και συνεπώς η συνθήκη δεν υπόκειται στην διαδικασία της επικύρωσης.

Έχει την έννοια της συνεννόησης των μετεχόντων μερών. Η υπογραφή μπορεί να είναι και προσωρινή. Όταν πρόκειται για διμερή συνθήκη που έχει τη μορφή ανταλλαγής επιστολών η υπογραφή βρίσκεται σε ένα από τα αντίγραφα της συνθήκης.
Ο κάθε αντιπρόσωπος υπογράφει το δικό του κείμενο και έπειτα γίνεται ανταλλαγή των κειμένων σε τρόπο ώστε κάθε κράτος να έχει ένα κείμενο με την υπογραφή του αντισυμβαλλόμενου.

Επικύρωση
Αποτελεί πράξη θεμελιώδης σημασίας για την συμβατική δέσμευση μεταξύ των κρατών.
Είναι η εκδήλωση της θετικής βούλησης του αρμόδιου κρατικού οργάνου για να δεσμευτεί αυτό το κράτος μετά.
Η βούληση αυτή διατυπώνεται από τον κάθε συμβαλλόμενο σε ένα έγγραφο που αποκαλείται όργανο επικύρωσης.
Τα κράτη έχουν διακριτική αρμοδιότητα να επικυρώσει ή όχι μια συνθήκη.

Συστήματα Επικύρωσης
Από την άποψη της αρμοδιότητας των εσωτερικών οργάνων για την σύναψη των συνθηκών με επικύρωση, διακρίνονται τρία κυρίως συστήματα:

Α) Μικτή αρμοδιότητα: Συνήθως το νομοθετικό όργανο παρέχει την συγκατάθεση του και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας προχωρεί στην επικύρωση. Αυτό ακολουθεί και η Ελλάδα.

Β) Αποκλειστική αρμοδιότητα εκτελεστικής εξουσίας: Μονάρχης ή αρχηγός του κράτους έχει την αρμοδιότητα για να δεσμεύσει το κράτος. Συναντιέται κυρίως στα αυταρχικά καθεστώτα.

Γ) Αποκλειστική αρμοδιότητα νομοθετικής εξουσίας: Αρμόδια είναι ένα νομοθετικό όργανο.
Π.χ. Συνέδριο Σοβιέτ είχε αποκλειστική αρμοδιότητα για την επικύρωση των συνθηκών στην ΕΣΣΔ.

Μικτή αρμοδιότητα
- Υποβολή από την κυβέρνηση για την συγκατάθεση του Κοινοβουλίου ορισμένων ιδιαίτερα σημαντικών κατηγοριών συνθηκών π.χ. εμπορίας , συμμετοχής σε διεθνείς οργανισμούς κτλπ.

Σε μερικά ομοσπονδιακά κράτη και τα τοπικά καντόνια είναι αρμόδιο όργανα για την σύναψη συνθηκών.
Σε ορισμένες περιπτώσεις προϋπόθεση για την σύναψη μιας συνθήκης είναι το δημοψήφισμα.
Π.χ. Ελβετία – συμμετοχή σε διεθνείς οργανισμό – δημοψήφισμα

Η σύναψη συνθήκης ολοκληρώνεται με την ανταλλαγή ή την κατάθεση των οργάνων επικυρώσεως ή προσχωρήσεως.

Μπορούν να συναφθούν με δύο τρόπους συνθήκες:
Α) Συμφωνία απλοποιημένης μορφής
Β) Κλασική μορφή συμφωνίας

Συμφωνίες απλοποιημένης μορφής
Υπάρχουν διεθνείς συνθήκες που συνάπτονται με συνοπτική διαδικασία. Για την συνομολόγηση τους δεν απαιτείται η επικύρωση με τη συμμετοχή Αρχηγού του κράτους, ούτε η συγκατάθεση της Βουλής.
Είναι διεθνείς συνθήκες με όλες τις νομικές συνέπειες που απορρέουν από αυτόν τον χαρακτηρισμό.
Απαιτείται υπογραφή υπουργού ή και άλλου εκπροσώπου και όχι του Προέδρου της Δημοκρατίας, αλλά σε μερικές περιπτώσεις απαιτείται και αυτό. Σήμερα τεράστιος αριθμός διεθνών συμφωνιών συνάπτονται με αυτήν την διαδικασία. Παρουσιάζεται μεγάλη δυσχέρεια για την ασφαλή διάκριση των αντικειμένων που ρυθμίζουν αυτές.


Αντικείμενο τους:
Οι απλές συμφωνίες έχουν τρία αντικείμενα ρύθμισης:

Α) Τεχνικά και διοικητικά θέματα δευτερεύουσας σημασίας (εμπορική συνεργασία κτλπ)
Β) Στρατιωτικές συμφωνίες (εκεχειρία και ανακωχή)
Γ) Όταν έχουμε τυπική συνθήκη που απαιτεί επέκταση των όρων

Άρθρο 36, παρ. 4 Συντάγματος
Η Ελληνική πρακτική δεν περιορίζεται στην έκδοση προεδρικών διαταγμάτων.
Με υπ. αποφάσεις πέρασαν πολλές συνθήκες απλοποιημένης μορφής που αφορούσαν διάφορα ζητήματα.


Συμφωνίες Νομικά Μη Δεσμευτικές
- Συμφωνίες καθαρώς πολιτικές μη δεσμευτικές
- Μνημόνια συνεννοήσεως
- Συμφωνίες κυρίων

Τα κράτη δεσμεύονται με διάφορες μεθόδους και σε ποικίλα επίπεδα. Συχνότατα δεν επιθυμούν ή δεν θεωρούν αναγκαία την νομική δέσμευση.
Έχουν ευέλικτο χαρακτήρα.
Δεν υπάγονται στο pacta sunt servanta.
Δεν είναι εύκολο να τα ξεχωρίσουμε από τις απλές συμφωνίες.
Τα μνημόνια κτλπ αν δεν γράφουν από πάνω ότι είναι μνημόνια κτλπ ή δεν γράφουν ότι τα κράτη δεσμεύονται με αυτά τότε αποτελούν κανονικές συμφωνίες και συνθήκες.

Οι Συμφωνίες κυρίων γίνονται μεταξύ ευπρεπών ανθρώπων δηλαδή αρχηγών κράτους κτλπ.



Επιφυλάξεις στις διεθνείς συνθήκες

Επιφύλαξη είναι η μονομερής δήλωση στην οποία προβαίνει ένα κράτος κατά την υπογραφή, την επικύρωση, την προσχώρηση ή την έγκριση μιας συνθήκης με την οποία ζητά να μην δεσμεύεται ως προς αυτό τα έννομα αποτελέσματα ορισμένης ή ορισμένων διατάξεων αυτής της συνθήκης. Επιφύλαξη μετά την σύναψη δια της επικύρωσης ή της υπογραφής δεν είναι νοητή. Δικαιολογείται από το γεγονός ότι όλοι οι όροι της διεθνούς συνθήκης δεν μπορούν να γίνουν αποδεκτές από όλα τα κράτη. Έτσι παρέχεται η δυνατότητα σε ένα κράτος αντί να μείνει έξω από το συμβατικό κύκλο, να διατυπώσει επιφύλαξη ως προς την ή τις ορισμένες διατάξεις χωρίς ταυτόχρονα να πάψει να είναι συμβαλλόμενο μέρος ως προς τις λοιπές διατάξεις της συνθήκης. Εκτός αν, από την ίδια την συνθήκη, απαγορεύεται η διατύπωση επιφύλαξης, οπότε εκεί είτε αποδέχεται όλη την συνθήκη όπως είναι ή την απορριπτει.

Η βασική γραμμή που ακολουθεί η Σύμβαση της Βιέννης:
- Δίνεται το προβάδισμα στη βούληση των κρατών ως προς τον τρόπο που θα αντιμετωπίσουν τις ενδεχόμενες διατυπωμένες επιφυλάξεις
- Παρέχεται το δικαίωμα στα κράτη να διατυπώσουν στο κείμενο της συνθήκης απαγόρευση επιφυλάξεων γενικά.

Υπάρχει επίσης μια γενική ρήτρα που ορίζει:
Η επιφύλαξη ακόμα και όταν σιωπά η σύμβαση δεν μπορεί να αντίκειται στο ίδιο το αντικείμενο της σύμβασης.


Ερμηνευτικές Δηλώσεις
Τα κράτη κατά την σύναψη συνθήκης συνοδεύουν την έκφραση θετικής βούλησης τους με μια ή περισσότερες ερμηνευτικές δηλώσεις. Είναι καθόλα νόμιμες αυτές. Εκφράζουν το πώς το συγκεκριμένο κράτος αντιλαμβάνεται στις υποχρεώσεις του απέναντι στο σύνολο ή σε επιμέρους διατάξεις της συνθήκης. Υποδηλώνει την πολιτική κατεύθυνση που ένα κράτος προσανατολίζει να δώσει στο κείμενο. Δεν τροποποιούν αλλά αποσαφηνίζουν τις συνθήκες.

Διαφορές επιφυλάξεων και ερμηνευτικών δηλώσεων:
- Μπορεί να διατυπωθεί οποτεδήποτε από το ενδιαφερόμενο κράτος μια ερμηνευτική δήλωση.
- Δεν προβλέπονται αντιρρήσεις στις ερμηνευτικές δηλώσεις, γιατί δεν τροποποιούν αλλά αποσαφηνίζουν.
Π.χ. Σύμβαση Montego Bay 1982 για το Δίκαιο της Θάλασσας.
Απαγορεύονται οι επιφυλάξεις, αλλά κατά την υπογραφή, την επικύρωση ή προσχώρηση 52 κράτη κατέθεσαν ερμηνευτικές δηλώσεις.
Επιφυλάξεις -> Πριν την επικύρωση
Ερμηνευτικές δηλώσεις -> πριν ή μετά την επικύρωση

Έναρξη ισχύος
Συμπίπτει με το χρόνο οριστικής εκδήλωσης της βούλησης των διαπραγματευόμενων μερών για δέσμευση. Συνήθως η ίδια η Συνθήκη θα καθορίζει την έναρξη ισχύος της.
Δεσμευτικότητα πριν την ισχύ -> υπάρχει σιωπηρή υποχρέωση να μην ενεργούν αντίθετα προς τη συνθήκη τα συμβαλλόμενα κράτη πριν από το χρόνο έναρξης της συνθήκης.

Τήρηση
Από την στιγμή της έναρξης ισχύος μιας συνθήκης γεννιέται η υποχρέωση των μερών για την πιστή εφαρμογή της. Οι αρχές της pacta sunt servanta και της καλής πίστης την ακολουθούν σε όλη τη διάρκεια ζωής της. Οι δύο αρχές δεσμεύουν μόνο τα συμβαλλόμενα κράτη, ενώ για τα τρίτα κράτη δεν παράγει έννομες συνέπειες.
Σύμβαση Βιέννης -> άρθρο 26/27 περιέχουν διατάξεις για το θέμα της τήρησης των συνθηκών.

Εφαρμογή σε χώρο και χρόνο
Τόπος είναι όχι μόνον η χωρική έκταση αλλά και οτιδήποτε βρίσκεται πάνω σε αυτή που υπόκειται στην δικαιοδοσία και κυριαρχία ενός κράτους. Σήμερα σημαίνει τον χώρο πάνω στον οποίο το κράτος ασκεί κυριαρχία.

Ερμηνεία Συνθηκών

Κατά την εφαρμογή των Συνθηκών πολλές φορές έχει διαπιστωθεί να αναφύονται περιπτώσεις προβλημάτων ερμηνείας των διατάξεών τους σε έννοιες που κατά την σύστασή τους ή παραβλέφθηκαν ή δεν ήταν δυνατόν να προβλεφθούν.

Σε τέτοιες περιπτώσεις η ερμηνεία γίνεται (αναζητείται) είτε δια της διπλωματικής οδού,απ΄ ευθείας από τα συμβαλλόμενα μέρη, είτε δια διεθνούς διαιτητικής ή δικαστικής πράξης, όπου αποφαίνεται το αρμόδιο διεθνές δικαστήριο ή άλλο δικαστικό όργανο. Στο εσωτερικό πεδίο, εκάστου των συμβαλλομένων, η ερμηνεία δίδεται είτε από το νομοθετικό σώμα, (εκδίδοντας ερμηνευτικούς νόμους, διατάγματα), είτε από τα δικαστήρια.

Ερμηνεία Συνθηκών
Γενικά η διεθνής νομολογία έχει διατυπώσει τους ακόλουθους επτά ερμηνευτικούς κανόνες:
- Την αρχή της καλής πίστης, που οδηγεί στην αναζήτηση της πραγματικής πρόθεσης των συμβαλλομένων, βάσει του κειμένου ή άλλων στοιχείων.
- Την αρχή της συνολικης έρευνας του κειμένου και όχι τμηματικά αυτού.
- Την αρχή όπου σαφείς διατάξεις δεν χρήζουν ερμηνειών, όπου εν προκειμένω εφαρμόζονται έστω και αν δεν ικανοποιούν τους συμβαλλόμενους.
- Την αναζήτηση της σκοπιμότητας.
- Την ερμηνεία εκ της συμπεριφοράς των συμβαλλομένων στη πράξη
- Την προσφυγή σε προπαρασκευαστικές εργασίες, εφόσον το κείμενο παρουσιάζει ασάφειες. Και τέλος,
- Την εφαρμογή της "συσταλτικής ερμηνείας" που επάγει τις ολιγότερες υποχρεώσεις από τους συμβαλλομένους.

Αναθεώρηση Συνθηκών
Κατά την ευρεία έννοια Αναθεωρήση Συνθήκης ονομάζεται κάθε τροποποίηση των διατάξεων συγκεκριμένης Συνθήκης που μπορεί να επέλθει μόνο κατόπιν κοινής συμφωνίας των Κρατών που έχουν συνομολογήσει αυτή.
Κατά τη "στενή ερμηνεία" του όρου αναθεώρηση σημαίνει τροποποίηση των διατάξεών της συγκεκριμένης συνθήκης ή άλλων Συνθηκών σύμφωνα με την προβλεπόμενη υπό της συγκεκριμένης Συνθήκης ειδική διαδικασία. Δηλαδή διαδικασία που προβλέπει η ίδια η Συνθήκη είτε αμέσως είτε μετά την παρέλευση συγκεκριμένου χρονικού διαστήματος.

Καταγγελία Συνθηκών
Κατά κανόνα με καταγγελία συνθήκης λήγουν μόνο οι διμερείς συνθήκες. Η καταγγελία συνθήκης εκ μέρους μιας των συμβαλλομένων Χωρών αποτελεί πάντα μονομερής πράξη. Δι΄ αυτής ένα συμβαλλόμενο Κράτος ανακοινώνει τη πρόθεσή του, με ρητή κοινοποίηση, ότι παύει να δεσμεύεται από τη συγκεκριμένη Συνθήκη.
Στη προκειμένη περίπτωση εξετάζεται ειδικότερα η δυνατότητα (προβλεπόμενη) που μπορεί να παρέχει η ίδια η Συνθήκη για την ευχέρεια καταγγελίας της. Αν δεν υφίσταται τέτοια διάταξη που να περέχει τέτοια ευχέρεια τότε η καταγγελία συνιστά πράξη αθέμιτο, και τούτο διότι θεωρητικά δεν βασίζεται σε μονομερή βούληση αλλά στη συμβατική άδεια που παρέχει η συνθήκη από τη σύναψή της.
Σε περιπτώσεις συλλογικής ή πολυμερούς διακρατικής Συνθήκης η καταγγελία επιφέρει την μείωση και μόνο του αριθμού των συμβαλλομένων Κρατών. Πολλές διεθνείς συνθήκες σήμερα προβλέπουν λόγο καταγγελίας σε περιπτώσεις ουσιώδους παραβίασης της συνθήκης.


Λύση των Συνθηκών
Κάθε Συνθήκη προκειμένου να καθορισθεί αν εξακολουθεί να ισχύει ή πρόκειται να παύσει να ισχύει θα πρέπει να εστιάσουμε στα ακόλουθα:
α) Το ίδιο το κείμενο της Συνθήκης που ενδέχεται να προβλέπει τους τρόπους και τις προϋποθέσεις της λύσης της (παύση της).
β) Το κείμενο άλλων προγενέστερων συμφωνιών που πιθανώς να προβλέπουν τρόπους λύσεως μεταγενεστέρων είτε ειδικά προς την συγκεκριμένη είτε διότι αναφερόμενες στο συγκεκριμένο θέμα της έχει δημιουργηθεί νέο δίκαιο μεταξύ των συμβαλλομένων Χωρών π.χ. Συνθήκη συμμαχίας δύο Χωρών που μεταγενέστερα εισήλθαν αμφότερες σε διεθνή Συμμαχία.
γ) Η εκτίμηση ορισμένων γεγονότων (π.χ. ανωτέρα βία, πόλεμος κ.ά.) όπου ενδεχόμενα να επιφέρουν είτε οριστική λύση (π.χ. διάλυση της "Τριπλής Συμμαχίας" μετά την είσοδο της Ιταλίας στον Α΄ Π.Π. στο πλευρό των Συμμάχων Αγγλίας - Γαλλίας), είτε αναστολή ισχύος αυτής. "Εν καιρώ πολέμου" η ισχύς μεγάλου αριθμού συνθηκών αναστέλλεται, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι ο πόλεμος παρεμποδίζει τη σύναψη άλλων συνθηκών όπως π.χ. συνθηκολόγηση, εκεχειρία, ανακωχή.

[Adminović]

Δίκαιο θάλασσας
Σύνολο κανόνων διεθνούς δικαίου που ρυθμίζουν το νομικό καθεστώς της θάλασσας.
Πολύ σημαντικό θέμα είναι η πειρατεία στη θάλασσα. Παλιά υπήρχε πρόβλημα για το πόσο η θάλασσα ανήκε σε όλους (π.χ. mare nostrum κατά την Ρωμαϊκή αυτοκρατορία). Οι θάλασσες ποτέ δεν γίνονται κτήμα κρατών, απλώς τα κράτη σε περιορισμένο χώρο γύρω από αυτά μπορούν να έχουν περιορισμένα δικαιώματα κυριότητας, χρήσης και κυριαρχίας στη θάλασσα.

Θάλασσα: σύνολο χώρων αποτελούμενων από αλμυρό νερό, σε φυσική ή ελεύθερη επικοινωνία μεταξύ τους. Εξαιρούνται οι εσωτερικές θάλασσες, τα γλυκά νερά.

Εσωτερικά θαλάσσια ύδατα: βρίσκονται μεταξύ ακτής και σημείων αρχής μέτρησης αιγιαλίτιδας ζώνης. Είναι λιμάνια, όρμοι, ιστορικοί κόλποι. Το παράκτιο κράτος έχει πλήρη κυριαρχία. / Περιοχές εσωτερικών υδάτων: 1)αιγιαλός= φυσική χερσαία ζώνη που περιστοιχίζει τη θάλασσα, ορίζεται μεταξύ ακτογραμμής και μέγιστης πλήμμης, 2)παραλία= φυσική συνέχεια του αιγιαλού προς την πλευρά της ενδοχώρας, για τον καθορισμό της απαιτείται διάταγμα, 3)λιμένας= τόπος διαμορφωμένος φυσικά ή τεχνητά για στάθμευση πλοίων και παροχή ασφάλειας και διευκολύνσεων σε δραστηριότητες μεταφορών κλπ.

Πλοίο: κάθε πλωτό κατασκεύασμα που διαθέτει την απαραίτητη τεχνική και διοικητική οργάνωση, ώστε να κινείται αυτοδύναμα προς ορισμένη κατεύθυνση στη θάλασσα. Δεν έχει νομική προσωπικότητα. Έχει ιθαγένεια, που πραγματοποιείται με εγγραφή στο νηολόγιο και εκδηλώνεται προς τα έξω με τη σημαία του πλοίου, την αναγραφή ονόματος και το λιμένα νηολόγησης στις εξωτερικές πλευρές του.
-Η χώρα σημαίας ασκεί στο πλοίο δικαιοδοσία ως πράγμα και αντικείμενο εμπορικής και οικονομικής εκμετάλλευσης και προσφέρει διπλωματική προστασία.

Πολεμικά πλοία: ανήκουν στο πολεμικό ναυτικό κράτους, φέρουν τα επίσημα εμβλήματα της κρατικής εξουσίας, ο πλοίαρχος και το πλήρωμα ανήκουν σε δημόσια υπηρεσία και υπόκεινται στο στρατιωτικό πειθαρχικό δίκαιο του κράτους. Στην ανοικτή θάλασσα απολαύουν πλήρους ετεροδικίας-ασυλίας, υπάγονται μόνο στη δικαιοδοσία του κράτους σημαίας. Τα βοηθητικά πλοία στόλου είναι πολεμικά.
Άλλα κρατικά πλοία (π.χ. ακτοφυλακή): ανήκουν σε δημόσιες τεχνικές υπηρεσίες και απολαμβάνουν πλήρους ασυλίας έναντι ξένων κρατών.

Θαλάσσιες ζώνες
α) εσωτερικά ύδατα: τα ύδατα που βρίσκονται μεταξύ της ακτής και των σημείων που αρχίζει η μέτρηση της αιγιαλίτιδας. Το παράκτιο κράτος έχει πλήρη κυριαρχία. Περιλαμβάνει τον αιγιαλό, την παραλία και τους λιμένες.
β) αιγιαλίτιδα ζώνη: Βάσει του άρθρου 3 της Σύμβασης ΔΘ, το πλάτος της αιγιαλίτιδας δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 12 ν.μ. Η αιγιαλίτιδα ζώνη αποτελεί έδαφος του κράτους. Η Ελλάδα έχει 6 ν.μ. αιγιαλίτιδα, όση έχει και η Τουρκία.
γ) ανοιχτή θάλασσα: Όλα τα τμήματα της θάλασσας που δεν περιλαμβάνονται η αιγιαλίτιδα ζώνη και τα εσωτερικά ύδατα. Κανένα κράτος δεν μπορεί να διεκδικήσει κυριαρχία σε οποιοδήποτε τμήμα της.
δ) συνορεύουσα ζώνη: Αποτελεί μέρος της ανοιχτής θαλάσσης. Η ζώνη έπεται αμέσως της αιγιαλίτιδας ζώνης και είναι μια ενδιάμεση κατάσταση μεταξύ αιγιαλίτιδας και ανοιχτής θαλάσσης. Η έκτασή της δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 24 ν.μ. από τις γραμμές βάσης της αιγιαλίτιδας. Άρα αν το κράτος έχει αιγιαλίτιδα ζώνη 12 ν.μ. τότε η συνορεύουσα ζώνη είναι 12 ν.μ. Μικρός αριθμός κρατών έχουν ορίσει συνορεύουσα ζώνη. Η Ελλάδα δεν έχει κηρύξει.
ε) ΑΟΖ: Η Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη δημιουργήθηκε από τα κράτη που δεν είχαν υφαλοκρηπίδα από γεωλογικής άποψης. Δεκάδες κράτη έχουν ορίσει ΑΟΖ στα 200ν.μ. από τις ακτές τους. Μέγιστο πλάτος της ΑΟΖ είναι τα 200 ν.μ. Αν η αιγιαλίτιδα ζώνη είναι 12 ν.μ. τότε η ΑΟΖ είναι 188 ν.μ. Τα παράκτια κράτη έχουν κυριαρχικά δικαιώματα στην ΑΟΖ και τους αναγνωρίζεται δικαιοδοσία για την τοποθέτηση τεχνητών νήσων και εγκαταστάσεων.
στ) υφαλοκρηπίδα: Πρόκειται για το έδαφος και το υπέδαφος του πυθμένα της θάλασσας. Όλα τα παράκτια κράτη έχουν υφαλοκρηπίδα τουλάχιστον 200ν.μ.από τις γραμμές βάσης όπου μετράται η αιγιαλίτιδα ζώνη. Αν το υφαλοπλαίσιο ξεπερνά σε πλάτος τα 200 ν.μ. τότε η υφαλοκρηπίδα εκτείνεται ως το σημείο εκείνο, μόνο που τα ύδατα που βρίσκονται πέρα από τα 200 ν.μ. υπάγονται στο καθεστώς της ανοιχτής θάλασσας.
-Νησιά: Περιοχή ξηράς που περιβρέχεται από νερό και βρίσκεται πάνω από την επιφάνεια του νερού κατά τη μέγιστη πλύμη. Διέπονται από το ίδιο με την ηπειρωτική περιοχή καθεστώς. Έχουν αιγιαλίτιδα ζώνη και υφαλοκρηπίδα.
-Αβλαβής διέλευση: Διέλευση: Όχι στάθμευση ούτε αγκυροβολία. Όταν το ξένο πλοίο αποφεύγει και δεν επιχειρεί ενέργειες που προξενούν βλάβη στο παράκτιο κράτος. Το διερχόμενο πλοίο οφείλει να τηρεί τους όρους ασφαλείας της ναυσιπλοΐας. Το παράκτιο κράτος υποχρεώνεται να υποδείξει τις περιοχές που εξασφαλίζει την αβλαβή διέλευση των ξένων πλοίων. Αναφορικά με τα πολεμικά πλοία, επιτρέπεται η διέλευση μόνο υπό τον όρο της αμοιβαιότητας.
-Διεθνή Στενά: →Γεωγραφική έννοια: φυσική θαλάσσια δίοδος, μικρού πλάτους που χωρίζει 2 ξηρές και ενώνει 2 θάλασσες.
Νομική έννοια: Πρέπει να συντρέχουν σωρευτικά 2 στοιχεία:
α) το στενό πρέπει να ενώνει 2 τμήματα θάλασσας στα οποία είναι ελεύθερη ναυσιπλοία (ΑΟΖ, ανοιχτή θάλασσα)
β) τα στενά πρέπει να χρησιμεύουν για διεθνή ναυσιπλοΐα.
Το περιεχόμενο του καθεστώτος των στενών:
α) Τα ξένα πλοία έχουν το δικαίωμα της αβλαβούς διέλευσης. Αφορά σε: εμπορικά, πολεμικά πλοία / αεροσκάφη / υποβρύχια.
β) Τα παράκτια κράτη δε δικαιούνται να παρακωλύουν αυτή τη διέλευση.
Το καθεστώς των Στενών ρυθμίζονται από διεθνείς συνθήκες. Τα σημαντικότερα Στενά είναι: Στενά του Βοσπόρου, Δαρδανελλίων, Γιβραλτάρ, Δανίας, Μαγγελάνου, Ινδονησίας.

[Adminović]

Διεθνής Εκπροσώπηση του Κράτους
-Τα πολιτειακά όργανα των διεθνών σχέσεων ειναι: ο αρχηγός του κράτους, ο πρόεδρος της κυβερνήσεως,ο υπουργός εξωτερικών, οι διπλωματικές και προξενικές αρχές,οι μόνιμες αντιπροσωπείες και οι ειδικές αποστολές στην αλλοδαπή.
Α)Ο ΑΡΧΗΓΟΣ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ
-Έχει την γενική αρμοδιότητα για τη διαχείρηση διεθνών σχέσεων του κράτους. Το διεθνές όμως δίκαιο δεν καθορίζει τα όρια της εν λόγω αρμοδιότητας. Τα όρια χαράσονται από το Σύνταγμα κάθε κράτους.
-Συνομολογεί τις διεθνείς συνθήκες-κηρύσσει πόλεμο-συνάπτει ειρήνη.
-Στις μετακινήσεις του περιβάλλεται από καθεστώς πλήρους ασυλίας και προνομίων.
-Ο αρχηγός του κράτους όταν χάσει την ιδιότητα του,παύει να απολαμβάνει της διεθνούς προστασίας.
Β)Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ
-Η έκταση της αρμοδιότητας του προέδρου της κυβαρνήσεως καθορίζεται από την εσωτερική συνταγματική τάξη
-Στη Σύμβαση της Νέας Υόρκης του 1969 ''περί των ειδικών αποστολών'' προβλέπεται ότι στις επίσημες μετακινήσεις του,αυτός και η οικογένειά του, στην αλλοδαπη απολαμβάνει τα δικαιώματα:
-του απαραβιάστου
-της ετεροδικίας
Γ)Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ
-Ο υπουργός εξωτερικών αναγνωρίζεται ήδη από τις συνθήκες Βεστφαλίας (1648) ως το κατ΄εξοχήν κρατικό όργανο των διεθνών σχέσεων.
-Ασκεί εξωτερική πολιτική και προϊσταται των διπλωματικών και προξενικών υπηρεσιών του κράτους
-Συνομολογεί χωρίς ειδική εξουσιοδότηση τις διεθνείς συνθήκες
-Ο υπουργός εξωτερικών όπως και οι υφυπουργοι του δεσμεύουν διεθνώς το κράτος.
Δ)ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ
-Είναι ο φορέας της κρατικής οργάνωσης που συγκεντρώνει όλες τις υπηρεσίες που συνδέονται με τις εξωτερικές σχέσις του κράτους.
-Καταρτίζει τη σύνθεση των διπλωματικών αποστολών
-Συμβουλεύει την κυβέρνηση σε όλα τα θέματα εξωτερικής πολιτικής
-Παρέχει οδηγίες στους διπλωματικούς αντιπροσώπους του κράτους που βρίσκονται στην αλλοδαπή.
-Αναφορικά με τη σύνθεση,επικεφαλής τίθενται ο υπουργός και οι τρείς υφυπουργοι
**Τα κράτη έχουν κατ΄εξοχήν ικανότητα για σύναψη διπλωματικών σχέσεων,δηλαδή δικαίωμα ενεργητικής και παθητικής πρεσβεύσεως, που πραγματοποιείται με την αποστολή και αντιστοίχως αποδοχή των διπλωματικών αντιπροσώπων.Είναι αυτονόητο ότι για να ασκηθεί το δικαίωμα αυτό είναι ανάγκη τα κράτη να έχουν αμοιβαία αναγνωρισθεί.Αν η αναγνώριση δεν γίνει κατά τρόπο ρητό, τότε και μόνη η ανταλλάγη διπλωματικών αντιπροσώπων συνεπάγεται σιωπηρή αναγνώριση.Η άσκηση του δικαιώματος ενεργητικής και παθητικής πρεσβεύσεως ανάγεται στον κύκλο της διακριτικής εξουσίας των κρατών.Για να υπάρξουν δηλαδή διπλωματικές σχέσεις απαιτείται αμοιβαία συναίνεση. Τέτοιο δικαίωμα μπορεί να έχουν και οι διεθνείς οργανισμοί,αλλά υπό την προϋπόθεση ότι είναι υποκείμενα δικαίου.

Διπλωματική Αποστολή
Η διπλωματική αποστολη νοείται ως χωριστή οντότητα με καθορισμένα δικαιώματα και υποχρεώσεις. Επικεφαλής βρίσκεται ο αρχηγός της αποστολής.
Από την άλλη πλευρά, τα μέλη της διπλωματικής αποστολής είναι τα πρόσωπα που απαρτίζουν την αποστολή και που τους αναγνωρίζονται αρμοδιότητες και τους παρέχεται διεθνής προστασία αναλόγως της θέσης που κατέχουν.Διακρίνονται σε επίσημα και μη επίσημα μέλη.
-Η αντιπροσώπευση του κράτους διαπίστευσης στο κράτος υποδοχής.
-Η προστασία των συμφερόντων του κράτους διαπιστεύσεως και των υπηκόων του.
-Η πληροφόρηση όλων των εξελίξεων που λαμβάνουν χώρα στο κράτος υποδοχής
-Η αναφορά των στο κράτος διαπίστευσης
-Η προώθηση των φιλικών σχέσεων

Διπλωματικοί Αντιπρόσωποι
α)Πρέσβεις με διαπίστευση στους αρχηγούς κρατών.
β)Οι απεσταλμένοι υπουργοί
γ)Οι επιτετραμμένοι που είναι διαπιστευμένοι στους υπουργούς εξωτερικών.
-Πρύτανις του διπλωματικού σώματος είναι ο αρχαιότερος στη διαπίστευση αρχηγός αποστολής.

Διαπίστευση
-Το κράτος διαπίστευσης επιλέγει ελεύθερα τα μέλη της διπλωματικής αποστολής. Ταυτόχρονα, το κράτος υποδοχής δικαιούται να μη δεχθεί τα πρόσωπα.
-Ρητη συγκατάθεση από το κράτος υποδοχής για το πρόσωπο που θα αναλάβει την αρχηγία.
-Το κράτος υποδοχής μπορεί ανα πάσα στιγμή να άρει τη συγκατάθεση του.Μπορεί δηλαδή ανα πάσα στιγμή να κηρύξει τον αρχηγό της αποστολής ως ανεπιθύμητο (persona non grata) και να ζητήσει την ανάκλησή του.

Υπόλοιπο Διπλωματικό Προσωπικό
α)διπλωματικοί υπάλληλοι με βαθμό συμβούλου,γραμματέως,ακολούθου.
β)εμπορικοί,στρατιωτικοί,μορφωτικοί,νομικοί και οικονιμικοί ακόλουθοι.Το προσωπικό αυτό διορίζεται από το κράτος διαπίστευσης.
*Τα ονόματα των προσώπων που ανήκουν στο διπλωματικό προσωπικό εγγράφονται στη ''διπλωματική λίστα''
**Τα μέλη της αποστολής πρέπει να έχουν την ιθαγένεια του κράτους διαπίστευσης.

Απαραβίαστο Χώρων της Αποστολής
-Ως χώροι αποστολής νοούνται τα κτήρια ή τα τμήματα κτηρίων που χρησιμοποιούνται για τους σκοπούς της αποστολής περιλαμβανομένης και της ιδιωτικής κατοικίας του αρχηγού της αποστολής.
-Το απαραβίαστο είναι ΑΠΟΛΥΤΟ
-Το κράτος υποδοχής έχει ειδική υποχρέωση να παίρνει όλα τα αναγκαία μέτρα για να εμποδίσει την κατάληψη ή οποιαδήποτε ζημία στους χώρους της αποστολής ή τη διατάραξη της ειρήνης της αποστολής.
-Οι χώροι αυτοί δε μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο έρευνας,επιτάξεως,κατασχέσεως ή εκτελεστικού μέτρου.
-Το απαραβίαστο περιλαμβάνει την απαγόρευση επιδόσεως οπουδήποτε δικόγραφου.
-Από την άλλη πλευρά, η αποστολή οφείλει να σέβεται τους νόμους και τους κανονισμούς του κράτους υποδοχής.

Άλλα προνόμια
>Το άρθρο 24 ορίζει ότι τα αρχεία και τα έγγραφα είναι πάντα απαραβίαστα.Απαραβίαστη είναι επίσης και η αλληλογραφία της αποστολής.
>Το κράτος διαπίστευσης οφείλει να επιτρέπει και να προστατεύει την επικοινωνία της αποστολής με όποιο μέσο και αν γίνεται αυτη.
>Ο διπλωματικός ταχυδρόμος είναι πρόσωπο του Υπ.Εξ και δεν υποβάλλεται σε καμίας μορφής σύλληψη ή κράτηση.
>Το κράτος υποδοχής υποχρεούται να εξασφαλίσει σε όλα τα μέλη της αποστολής ελευθερία μετακινήσεως και κυκλοφορίας στο έδαφός του.
*Το διεθνές δίκαιο θεσπίζει ένα ειδικό καθεστώς προστασίας των προσώπων που στελεχώνουν την αποστολή.
Η προστασία έχει διπλό χαρακτήρα.Κατοχυρώνει:
>το απαραβίαστο του προσώπου,της κατοικίας,της περιουσίας,της αλληλογραφίας,του διπλωματικού πράκτορα και την απαλλαγή του από φορολογικές επιβαρύνσεις και φόρους.
>την ετεροδικία των μελών της αποστολής.
-Η Σύμβαση της Βιέννης έχει κατά υπερβολικό τρόπο διευρύνει τις ασυλίες και τα προνόμια,τόσο ως προς τον διπλωματικό πράκτορα όσο και στα μέλη της οικογενείας και τα προστατευόμενα πράσωπα.
-Η μόνη εγγύηση που παρέχεται από την ίδια Σύμβαση είναι ότι τα μέλη των διπλωματικών αποστολών οφείλουν να σεβονται τους νόμους και τους κανόνες του κράτους υποδοχής.
-Αν όμως τους παραβιάζουν, ημόνη οδός είναι να κηρύξουν το εν λόγω πρόσωπο persona non grata.Ανάλογα με τη σοβαρότητα της παράνομης συμπεριφοράς του διπλωματικού αντιπροσώπου,όταν αυτή εμπίπτει σε αδικήματα του κοινού ποινικού δικαίου, υπάρχει η δυνατότητα διώξεως και προσαγωγής στα δικαστήρια.Εγχείρημα βέβαια πολύ δύσκολο στην εφαρμογή του.

Σύμφωνα με το άρθρο 37 τα μελη διπλωματικής αποστολής χαίρουν απόλυτης ποινικής ετεροδικίας.Δεν προσάγονται και δεν δικάζονται από τα εγχώρια δικαστήρια για οποιαδήποτε ποινικά κολάσιμη πράξη τους.Αν αδικοπραγήσουν στο κράτος υποδοχής τότε είναι δυνατόν να κηρυχθουν ανεπιθύμητα και να τους ζητηθή να εγκαταλείψουν το έδαφος.
-Εξαιρέσεις απο την ετεροδικία:
α)εμπράγματες αγωγές που αφορούν σε ιδιωτικό ακίνητο που βρίσκεται στο έδαφος του κράτους υποδοχής.
β)αγωγές που αφορούν σε κληρονομία που εμφανίζεται ως εκτελεστής της διαθήκης, κληρονόμος ή κληροδόχος.
γ)αγωγές που αφορούν σε οποιαδήποτε επαγγελματική δραστηριότητα που ασκεί ο αντιπρόσωπος έξω από τα επίσημα καθήκοντα του.
-Η σύμβαση περιλαμβάνει και την απαλλαγή από την υποχρέωση να καταθέσει ως μάρτυς στο δικαστήριο.
δ)όταν την αγωγή ασκεί ο διπλωματικός αντιπρόσωπος
-Μια άλλη μορφή προστασίας αναφέρεται στην ετεροδικία εκτελέσεως,την απαγόρευση δηλαδή λήψεως εκταλεστικών μέτρων κατά του διπλωματικού αντιπροσώπου.Η ετεροδικία εκτελέσεως δεν απεκτείνεται στις περιπτώσεις που ανεφέρθησαν παραπάνω και δε χωρούν ετεροδικία.

[NikosVy]

Διεθνές έθιμο

Απαιτούνται δύο στοιχεία:
1) Ένα πραγματικό, αντικειμενικό στοιχείο, που είναι η σταθερή και ομοιόμορφη πρακτική για μεγάλο χρονικό διάστημα
2) Ένα στοιχείο υποκειμενικό, η πεποίθηση πως η πρακτική αυτή ανταποκρίνεται σε ορισμένη διεθνή νομική υποχρέωση ή δικαίωμα.
Τους τελευταίους τέσσερις αιώνες το έθιμο διαμόρφωσε το πρώτο θεσμικό πλαίσιο συμπεριφοράς μεταξύ των κρατών.

Συγγνώμη αν βάζω σχόλιο εκεί που δεν επιτρέπεται (διάγραψέ τον αν δεν επιτρέπεται).
To “δικαίωμα επικοινωνίας» του Vittoria το διδάσκουν σήμερα σαν «διεθνές έθιμο» ή σαν «Γενικές Αρχές Διεθνούς Δικαίου»;

Ο Φραγκίσκος ντε Βιτόρια γεννήθηκε το 1488 στη Βιτόρια της Ισπανίας εξ ου και το προσωνύμιό του. Έγινε δομινικανός και σπούδασε στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού όπου και ανέλαβε αργότερα καθηγητής. Το 1523, μετά από 16 χρόνια παραμονής του εκεί, επέστρεψε στην Ισπανία και ανέλαβε να διδάξει στο Βαγιαδολίδ, όπου έδρευε η Διοίκηση των Αποικιών. Εκεί πρωτοασχολήθηκε με το θέμα της αποικιοκρατικής ηθικής.. Διδασκαλία του Vittoria..

4.. Δικαίωμα επικοινωνίας. Ο κατακτητικός ισπανικός πόλεμος θεμελιώθηκε στο δικαίωμα της επικοινωνίας (ius communicationis). Οι Ινδιάνοι αντιστέκονταν στην ελεύθερη επικοινωνία, συνεπώς η χρησιμοποίηση βίας εκ μέρους των Ισπανών φέρονταν να είναι δικαιολογημένη. Αντ΄ αυτού ο Βιτόρια αντιπαρέταξε ότι το δικαίωμα επικοινωνίας υφίσταται με κύριο σκοπό την ανταλλαγή προϊόντων και ιδεών, που η παραβίαση της υπό αυτή την έννοια πρέπει να καταδικάζεται.

Ο Έλληνας διεθνολόγος Νικόλαος Πολίτης σημειώνει ότι στη πράξη η διδασκαλία του Βιτόρια είναι περισσότερο προοδευτική ακόμα και στη σύγχρονη εποχή, όταν παρουσιάζονται προβλήματα επικοινωνίας μεταξύ Χωρών ή λαών, καθώς και στην ελεύθερη μετακίνηση των ανθρώπων (διαβατήρια), υπονοώντας τις άλλοτε χώρες του παραπετάσματος, το τείχος του Βερολίνου και άλλες παρόμοιες καταστάσεις που συνέβαιναν ή συμβαίνουν αλλού.

Είχα συναντήσει στη Γουατεμάλα πριν 15 χρόνια σε γκρουπ Ισπανών έναν Ισπανό καθηγητή του Πανεπιστημίου της Σαλαμάνκας και είχαμε συζητήσει για την Ισπανική κατάκτηση του Μεξικού και τους Κονκισταδόρες. Μου είχε αντιτάξει ότι εμείς διαβάζουμε πολύ Άγγλους συγγραφείς, ενώ η αλήθεια είναι διαφορετική. Δεν θυμάμαι τι μου είχε πει ακριβώς, αν το "δικαίωμα επικοινωνίας" ο Vittoria το θεωρούσε "έθιμο".

[Adminović]

Αν θυμάμαι καλά αυτό το ανέφεραν σαν παράδειγμα του διεθνούς εθίμου και πρέπει να το είχαν αναφέρει στα εισαγωγικά μαθήματα.