Σήμερα θα πάμε περίπου τρεις αιώνες πίσω και θα μιλήσουμε για κάποια γεγονότα που ελάχιστα έως καθόλου είναι γνωστά στην Ελλάδα, αν και την αφορούν. Θα μιλήσουμε συγκεκριμένα για τη συνθήκη ειρήνης του Κάρλοβιτς (1699) και τη θέση που είχαν σε αυτήν οι Κροάτες και ο Πάβαο Βιτέζοβιτς -που τους εκπροσωπούσε-, ζητώντας από τους Αψβούργους να διεκδικήσουν περιοχές της Θεσσαλίας, της Μακεδονίας και της Ηπείρου από τους Οθωμανούς.
Λίγα λόγια για τον Πάβαο Βιτέζοβιτς
Ο Πάβαο (Παύλος) Βιτέζοβιτς υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους Κροάτες πολιτικούς, ιστορικούς και συγγραφείς, ενώ διετέλεσε και διπλωμάτης και στρατιωτικός για λογαριασμό της αυστριακής μοναρχίας (Αψβούργοι). Γεννήθηκε το 1652 στην πόλη Σένι της σημερινής Κροατίας (τότε "Βασίλειο της Κροατίας", ως τμήμα της Αυστριακής Αυτοκρατορίας) και ήταν γιος ενός συνοριακού στρατιώτη. Ολοκλήρωσε τις έξι τάξεις του γυμνασίου στους Ιησουίτες του Ζάγκρεμπ και στη συνέχεια φοίτησε στο Ιλλυρικό Κολλέγιο της Ρώμης, όπου γνωρίστηκε με διάφορους Κροάτες λόγιους και ιστορικούς, που του έδωσαν το έναυσμα να μελετήσει την ιστορία της Κροατίας και να αρχίσει να γράφει. Άφησε πλούσιο συγγραφικό έργο, ενώ στις δικές του ιδέες στηρίχτηκαν μετέπειτα και άλλοι Κροάτες ή Σέρβοι λόγιοι που υποστήριζαν την ιδέα ενός ενιαίου κράτους που θα περιλαμβάνει όλους τους νότιους Σλάβους. Επίσης, στις δικές του απόψεις βασίστηκε η μετέπειτα αναμόρφωση του κροατικού αλφάβητου.
Η πολιορκία της Βιέννης, η συντριβή των Οθωμανών και η συνθήκη ειρήνης του Κάρλοβιτς
Η ανεπιτυχής πολιορκία της Βιέννης το 1683 σηματοδότησε το τέλος στις επιδιώξεις των Οθωμανών για επέκταση προς την κεντρική και δυτική Ευρώπη και άνοιξε μία νέα εποχή στην ευρωπαϊκή ιστορία. Οι Αυστριακοί είχαν μακροχρόνιους πολέμους με τους Οθωμανούς και είχαν απωλέσει μέρος των εδαφών τους. Συνέπεια αυτών των πολέμων και της τουρκικής επιθετικότητας ήταν να σχηματιστεί ο Ιερός Συνασπισμός (ή Ιερή Λίγκα), που ήταν μια συμμαχία αποτελούμενη από τα Παπικά Κράτη, την Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία (υπό την ηγεμονία των Αψβούργων), την Πολωνο-λιθουανική Κοινοπολιτεία (υπό την ηγεμονία του Πολωνού βασιλία Ιωάννη Γ' Σομπιέσκι), τη Βενετική Δημοκρατία και μετέπειτα τη Ρωσία, που οργανώθηκε υπό τον Πάπα Ιννοκέντιο ΙΑ΄ με σκοπό να αντιμετωπισθεί η προέλαση του Ισλάμ στην Ευρώπη.
Ο Μεγάλος Τουρκικός Πόλεμος ξεκίνησε ουσιαστικά με την πολιορκία (δεύτερη μεγάλη πολιορκία) της Βιέννης από τους Οθωμανούς το 1683 και έληξε με την καθολική συντριβή των Οθωμανών και την υπογραφή της συνθήκης του Κάρλοβιτς (περιοχή της σημερινής Σερβίας) το 1699. Οι Οθωμανοί και ο πολυάριθμος στρατός τους ήταν κυριολεκτικά ένα βήμα πριν την κατάληψη της Βιέννης -που ήταν στρατηγικής σημασίας για την περαιτέρω επέκτασή τους προς την κεντρική και δυτική Ευρώπη-, όταν, χάρη στην ηρωική αντίσταση των Αυστριακών και των συμμάχων τους και -κυρίως- στην αιφνιδιαστική επίθεση του πολωνικού ιππικού υπό τον βασιλιά Ιωάννη Σομπιέσκι στο οθωμανικό στρατόπεδο, θα υποστούν συντριβή και τρομερές απώλειες. Οι συνέπειες της ήττας υπήρξαν πολύ σοβαρές για τους Οθωμανούς και από εκεί άρχισε η μακρά περίοδος της παρακμής τους, καθώς θα υποστούν στη συνέχεια κι άλλες σημαντικές στρατιωτικές ήττες από τα μέλη της Ιερής Λίγκας και τελικά θα οδηγηθούν σε συνθηκολόγηση το 1699 και απώλεια ενός πολύ μεγάλου μέρους των ευρωπαϊκών εδαφών που κατείχαν (μεταξύ αυτών και η Πελοπόννησος, που θα περάσει στον έλεγχο της Βενετίας).
Στη συνδιάσκεψη ειρήνης του Κάρλοβιτς παρευρίσκετο από την πλευρά των Αψβούργων και ο Πάβαο Βιτέζοβιτς, ως ο εκπρόσωπος του κροατικού κοινοβουλίου. Εκεί θα προβάλει όλες τις αξιώσεις των Κροατών, με κυριότερη την περιέλευση όλων των εδαφών όπου ζούσαν Κροάτες ή ιστορικά αποτελούσαν κροατικά εδάφη υπό τον έλεγχο της αυστριακής μοναρχίας. Μία θέση που, αν και οι Αυστριακοί ήθελαν πολύ να την υποστηρίξουν, θα βρει αντίθετους τους συμμάχους τους και τελικά δεν θα διεκδικήσουν όλα τα εδάφη αυτά.
Ο Μεγάλος Τουρκικός Πόλεμος ξεκίνησε ουσιαστικά με την πολιορκία (δεύτερη μεγάλη πολιορκία) της Βιέννης από τους Οθωμανούς το 1683 και έληξε με την καθολική συντριβή των Οθωμανών και την υπογραφή της συνθήκης του Κάρλοβιτς (περιοχή της σημερινής Σερβίας) το 1699. Οι Οθωμανοί και ο πολυάριθμος στρατός τους ήταν κυριολεκτικά ένα βήμα πριν την κατάληψη της Βιέννης -που ήταν στρατηγικής σημασίας για την περαιτέρω επέκτασή τους προς την κεντρική και δυτική Ευρώπη-, όταν, χάρη στην ηρωική αντίσταση των Αυστριακών και των συμμάχων τους και -κυρίως- στην αιφνιδιαστική επίθεση του πολωνικού ιππικού υπό τον βασιλιά Ιωάννη Σομπιέσκι στο οθωμανικό στρατόπεδο, θα υποστούν συντριβή και τρομερές απώλειες. Οι συνέπειες της ήττας υπήρξαν πολύ σοβαρές για τους Οθωμανούς και από εκεί άρχισε η μακρά περίοδος της παρακμής τους, καθώς θα υποστούν στη συνέχεια κι άλλες σημαντικές στρατιωτικές ήττες από τα μέλη της Ιερής Λίγκας και τελικά θα οδηγηθούν σε συνθηκολόγηση το 1699 και απώλεια ενός πολύ μεγάλου μέρους των ευρωπαϊκών εδαφών που κατείχαν (μεταξύ αυτών και η Πελοπόννησος, που θα περάσει στον έλεγχο της Βενετίας).
Στη συνδιάσκεψη ειρήνης του Κάρλοβιτς παρευρίσκετο από την πλευρά των Αψβούργων και ο Πάβαο Βιτέζοβιτς, ως ο εκπρόσωπος του κροατικού κοινοβουλίου. Εκεί θα προβάλει όλες τις αξιώσεις των Κροατών, με κυριότερη την περιέλευση όλων των εδαφών όπου ζούσαν Κροάτες ή ιστορικά αποτελούσαν κροατικά εδάφη υπό τον έλεγχο της αυστριακής μοναρχίας. Μία θέση που, αν και οι Αυστριακοί ήθελαν πολύ να την υποστηρίξουν, θα βρει αντίθετους τους συμμάχους τους και τελικά δεν θα διεκδικήσουν όλα τα εδάφη αυτά.
Η "Croatia Rediviva" του Βιτέζοβιτς
Απογοητευμένος ο Βιτέζοβιτς από το γεγονός ότι δεν εισακούσθηκαν οι θέσεις του και δεν διεκδίκησαν οι Αψβούργοι όλες τις "κροατικές χώρες", θα προβεί στη συγγραφή ενός από τα πιο σημαντικά του έργα, της "Ανασύστασης της Κροατίας" (Croatia Rediviva), όπου ανέλυε αυτές ακριβώς τις θέσεις του βασιζόμενος σε ιστορικά -κυρίως- αλλά και γλωσσολογικά στοιχεία. Ο Βιτέζοβιτς βασίστηκε στα ιστορικά στοιχεία που μιλούσαν για τη "Λευκή" ή "Μεγάλη Κροατία" βορείως του Δούναβη, από όπου είχαν προέλθει οι Σκλαβήνοι / Σκλαβενίτες (Σλάβοι) που μετανάστευσαν προς τα Βαλκάνια, όπου δημιουργήθηκε και η λεγόμενη "Κόκκινη Κροατία" (της Δαλματίας - σε αντιδιαστολή με τη "Λευκή" βορείως του Δούναβη). Έτσι θα διαχωρίσει κι εκείνος τα εδάφη της Κροατίας του σε "Λευκή" (όσα είναι βόρεια του Δούναβη) και "Κόκκινη" (όσα είναι νότια του Δούναβη). Στην Κόκκινη Κροατία περιελάμβανε και τη Θεσσαλία -έως και την περιοχή του Βόλου-, αλλά και περιοχές της δυτικής και κεντρικής Μακεδονίας και περιοχές της Ηπείρου.
Οι Αυστριακοί μπορεί να μην κατάφεραν τελικά να εντάξουν στο κράτος τους όλες αυτές τις περιοχές που ο Βιτέζοβιτς θεωρούσε ως κροατικές χώρες, ωστόσο ειδικά για την περιοχή της ανατολικής Θεσσαλίας και του Βόλου φαίνεται πως είχαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, διατηρώντας εκεί προξενείο, το οποίο έχει καταγραφεί ότι δρούσε προστατευτικά προς τον ντόπιο πληθυσμό (όπως πχ κατά τη διάρκεια του ελληνοτουρκικού πολέμου του 1897, που οι κάτοικοι του Βόλου ανήρτησαν σημαίες της Αυστρίας στα σπίτια τους και δεν τους πείραξε ο τουρκικός στρατός).
Οι Αυστριακοί μπορεί να μην κατάφεραν τελικά να εντάξουν στο κράτος τους όλες αυτές τις περιοχές που ο Βιτέζοβιτς θεωρούσε ως κροατικές χώρες, ωστόσο ειδικά για την περιοχή της ανατολικής Θεσσαλίας και του Βόλου φαίνεται πως είχαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, διατηρώντας εκεί προξενείο, το οποίο έχει καταγραφεί ότι δρούσε προστατευτικά προς τον ντόπιο πληθυσμό (όπως πχ κατά τη διάρκεια του ελληνοτουρκικού πολέμου του 1897, που οι κάτοικοι του Βόλου ανήρτησαν σημαίες της Αυστρίας στα σπίτια τους και δεν τους πείραξε ο τουρκικός στρατός).