Ο Ιουλιανος για τους χριστιανους

[stavmanr]

[ΟΥΤΙΣ]

Για αυτό ακριβως τον θαυμαζω

Θαυμάζεις δηλαδή τον θεοκρατικό τρόπο σκέψης του Ιουλιανού.

[Λαχουρένιος]

Όχι, τον αντιχριστιανισμο του θαυμαζω

[ΟΥΤΙΣ]

Όχι, τον αντιχριστιανισμο του θαυμαζω

Ο οποίος βασιζόταν σε έναν θεοκρατικό τρόπο σκέψης. Εντάξει. Με κάλυψες.

[Λαχουρένιος]

Εκείνη την εποχή το 99,9% θρησκευόμενοι ηταν, χαίρω πολυ

[stavmanr]

Ο Ιουλιανός ήταν ένας παγανιστής που προσπαθούσε με διάφορα αθέμιτα πολιτικά μέσα να εξαφανίσει τον χριστιανισμό.

...Wiki:

ΚΡΥΦΟ ΚΕΙΜΕΝΟ: ΕΜΦΑΝΙΣΗ

"Ο Ιουλιανός ήταν πολύ επηρεασμένος από την κλασική παιδεία, και τον ενοχλούσε η ραγδαία εξάπλωση του Χριστιανισμού, τον οποίο θεωρούσε ασύμβατο με την ελληνική φιλοσοφία και εν γένει τον ελληνικό πολιτισμό ("Ημίν ανήκουσιν η ευγλωττία και αι τέχναι της Ελλάδος και η των Θεών αυτής λατρεία, υμέτερος δε κλήρος εστί η αμάθεια και η αγροικία και ουδέν πλέον. Αύτη εστίν η σοφία υμών"). Από θρησκευτικής άποψης, επιθυμούσε την επιστροφή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας στην Εθνική θρησκεία (την οποία οι Χριστιανοί θεωρούσαν ειδωλολατρία, γι αυτό και προσέδωσαν στον Ιουλιανό επίθετα όπως «Παραβάτης», «Ειδωλιανός», «Αδωναίος», «Καυσίταυρος», «Αποστάτης» και «Πισαίος»). Σύμφωνα με τον Βικτόρ Κουζέν (Cousin), ολόκληρος ο κόσμος της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας τερματίσθηκε ουσιαστικά με τον θάνατο του Ιουλιανού.

Η πολιτική που ακολούθησε ο Ιουλιανός σήμερα χαρακτηρίζεται ως μια προσπάθεια αναβίωσης της Εθνικής θρησκείας και εξουδετέρωσης της επιρροής που ασκούσε ο Χριστιανισμός στα κοινωνικά στρώματα της Αυτοκρατορίας. Ο Αμμιανός, ο οποίος παρουσιάζει με αρκετές λεπτομέρειες τις βλέψεις του Ιουλιανού, αναφέρει πως τα σχέδια του Ιουλιανού δεν περιορίσθηκαν σε μια απλή νομοθετική ανανέωση των προνομίων της Εθνικής θρησκείας, αλλά στόχευαν σε μια βαθύτερη εσωτερική μεταρρύθμισή της. Η προσπάθεια αυτή της αναδιοργάνωσης έγινε στα πρότυπα της χριστιανικής οργάνωσης και λειτουργίας της Εκκλησίας, παράλληλα διενεργώντας και μια προσπάθεια εξοβελισμού της χριστιανικής πίστεως τόσο με έμμεσους, όσο και άμεσους τρόπους. Η επίσημη αποκατάσταση της Εθνικής θρησκείας συντελέστηκε το 362 και εκφράστηκε με μια σειρά από μέτρα όπως

Απαγόρευση των Χριστιανών να διδάσκουν την κλασσική παιδεία
Ανάκληση αρειανοφρόνων, αλλά και άλλων εξορισμένων κληρικών με σκοπό την αύξηση των εσωτερικών ερίδων στην Εκκλησία.

Στην ίδια λογική θα πρέπει να ερμηνευτεί και η πολεμική πραγματεία του Ιουλιανού Κατά Γαλιλαίων, μέσω της οποίας διαφαινόταν, με την επιλεκτικά στοχευμένη κριτική που ασκούσε, η γνώση του επί της χριστιανικής διδασκαλίας και ιδίως των εσωτερικών προβλημάτων της Εκκλησίας.

Χαρακτηριστικό σημείο του νομοθετικού του έργου είναι η απαγόρευση στους χριστιανούς ρητοροδιδασκάλους και γραμματικούς να διδάσκουν τα έργα της κλασικής Παιδείας, καθώς γι' αυτόν αυτή η ίδια η έννοια «Παιδεία» ταυτίζεται με την Ελληνορωμαϊκή Παράδοση σε όλες της τις εκφάνσεις και η τελευταία αποτελεί ένα θεόθεν δώρο που ποτέ δεν έπαψε να εποπτεύεται στην ιστορική του εξέλιξη από τον «Ελλάδος κοινόν ηγεμόνα και νομοθέτη και βασιλέα» Θεό Απόλλωνα – Ήλιο.. Έτσι, στις 13 Μαρτίου του 362 μ.Χ., εξέδωσε, μεταξύ άλλων, διάταγμα με το οποίο απαγόρευε στους χριστιανούς ρητοροδιδασκάλους και γραμματικούς να διδάσκουν και να ερμηνεύουν τα έργα των Ελλήνων κλασικών. Το μέτρο αυτό, η ερμηνεία του και οι σκοπιμότητες που το υπαγόρευσαν αποτέλεσαν αντικείμενο διαμάχης ήδη από την εποχή του Ιουλιανού.

Σώζεται πάντως (στο μεγαλύτερο μέρος της) επιστολή του τελευταίου (επιστολή #42) με την οποία προσπαθεί να δικαιολογήσει το μέτρο που πήρε. Στην επιστολή αυτή, ο Ιουλιανός εξηγεί ότι θεωρεί ασύμβατη τη διδασκαλία και ερμηνεία των κλασικών με τις χριστιανικές αντιλήψεις περί της Εθνικής Ελληνικής Θρησκείας:

"Παιδείαν ὀρθὴν εἶναι νομίζομεν οὐ τὴν ἐν τοῖς ῥήμασιν καὶ τῇ γλώττῃ πολυτελῆ εὐρυθμίαν, ἀλλὰ διάθεσιν ὑγιῆ νοῦν ἐχούσης διανοίας, καὶ ἀληθεῖς δόξας ὑπέρ τε ἀγαθῶν καὶ κακῶν, καλῶν τε καὶ αἰσχρῶν· ὅστις οὖν ἕτερα μὲν φρονεῖ, διδάσκει δὲ ἕτερα τοὺς πλησιάζοντας, αὐτὸς ἀπολελεῖφθαι δοκεῖ τοσούτῳ παιδείας, ὅσῳ καὶ τοῦ χρηστὸς ἀνὴρ εἶναι." (Σωστή παιδεία, νομίζω, δεν σημαίνει το να χειρίζεσαι τις λέξεις με ευρυθμία, αλλά το να σε διακρίνει η υγιής νοητική διάθεση να σκέφτεσαι λογικά, να 'χεις σωστές απόψεις για το καλό και το κακό, το ωραίο και το αισχρό. Αυτός, λοιπόν, που άλλα πιστεύει και άλλα διδάσκει σ' όσους μαθητεύουν πλάι του, νομίζω έχει απομακρυνθεί τόσο από την παιδεία όσο και από την τιμιότητα.)

Ο Ιουλιανός θεωρεί πως η άρνηση των εθνικών θεών από τους Χριστιανούς αποτελεί ασέβεια προς τους κλασικούς που τους τίμησαν:

"Τὶ οὖν; Ὁμήρῳ μέντοι καὶ Ἡσιόδῳ καὶ Δημοσθένει καὶ Ἠροδότῳ καὶ Θουκυδίδῃ καὶ Ἰσοκράτει καὶ Λυσίᾳ θεοὶ πάσης ἡγοῦνται παιδείας· οὐχ οἱ μὲν Ἑρμοῦ σφᾶς ἱερούς, οἱ δὲ Μουσῶν ἐνόμιζον; Ἄτοπον μὲν οἶμαι τοὺς ἐξηγουμένους τὰ τούτων ἀτιμάζειν τοὺς ὑπ' αὐτῶν τιμηθέντας θεούς· οὐ μὴν ἐπειδὴ τοῦτο ἄτοπον οἶμαι, φημὶ δεῖν αὐτοὺς μεταθεμένους τοῖς νέοις συνεῖναι· δίδωμι δὲ αἵρεσιν μὴ διδάσκειν ἃ μὴ νομίζουσι σπουδαῖα, βουλομένους δέ, διδάσκειν ἔργῳ πρῶτον, καὶ πείθειν τοὺς μαθητὰς ὡς οὔτε Ὅμηρος οὔτε Ἡσίοδος οὔτε τούτων οὓς ἐξήγηνται [***] καὶ κατεγνωκότες ἀσέβειαν ἄνοιάν τε καὶ πλάνην εἰς τοὺς θεούς." (Τι λέτε, λοιπόν; Για τον Όμηρο, τον Ησίοδο, το Δημοσθένη, τον Ηρόδοτο, το Θουκυδίδη, τον Ισοκράτη και το Λυσία, δεν ήσαν κεφαλές της παιδείας οι θεοί; Μήπως δεν θεωρούσαν προστάτες τους, άλλοι τον Ερμή και άλλοι τις Μούσες; Είναι λοιπόν παράλογο, έτσι νομίζω, κάποιοι που δουλειά τους είναι να ερμηνεύουν τα έργα όλων αυτών, συγχρόνως να καταφρονούν τους θεούς που εκείνοι τίμησαν. Και παρ' όλο που το θεωρώ παράδοξο αυτό, δεν ισχυρίζομαι ότι πρέπει να αλλάξουν ιδέες οι δάσκαλοι της νεολαίας. Τους αφήνω να επιλέξουν ανάμεσα στο να μη διδάσκουν αυτά που δεν θεωρούν αξιόλογα και σημαντικά ή, αν επιθυμούν να συνεχίσουν τη διδασκαλία, πρώτα απ' όλα να κηρύξουν στους μαθητές ότι ούτε ο Όμηρος ούτε ο Ησίοδος ούτε κανείς από όσους ερμηνεύουν [λείπουν λέξεις] αφού μέχρι και για ασέβεια τους έχουν κατηγορήσει και για ανοησία και θεολογικές πλάνες.)

Με δεδομένες τις απόψεις του Ιουλιανού, πολλοί Χριστιανοί θεώρησαν ότι το μέτρο τους απαγόρευε και να σπουδάζουν τα κλασικά γράμματα, ότι αποτελούσε δηλαδή αποκλεισμό των νεαρών χριστιανών σπουδαστών από την Παιδεία. Ωστόσο, στο τέλος της επιστολής ο Ιουλιανός διευκρινίζει:

"Τους μὲν καθηγεμόσι καὶ διδασκάλοις οὐτωσὶ κοινὸς κεῖται νόμος· ὁ βουλόμενος δὲ τῶν νέων φοιτᾶν οὐκ ἀποκέκλεισται. Οὐδὲ γὰρ εἰκὸς οὐδὲ εὔλογον ἀγνοοῦντας ἔτι τοὺς παῖδας ἐφ' ὅ,τι τρέπωνται, τῆς βελτίστης ἀποκλείειν ὁδοῦ, φόβῳ τοῦ καὶ ἄκοντας ἄξειν ἐπὶ τὰ πάτρια·[...]" (Ιδού λοιπόν ο νέος νόμος που ισχύει για τους καθηγητές και διδασκάλους. Κανένας νέος που θέλει να φοιτήσει δεν αποκλείεται. Δεν θα ήταν ούτε λογικό ούτε δίκαιο, να κλείσω το δρόμο σε παιδιά που ακόμα δεν ξέρουν τι κατεύθυνση να ακολουθήσουν - από φόβο μήπως τα σπρώξω προς τα πατροπαράδοτα χωρίς να το θέλουν.)

Παρά την όποια ερμηνεία του διατάγματος, γεγονός είναι πως το μέτρο αυτό, μαζί με μια σειρά άλλων μέτρων που εξέδωσε ο Ιουλιανός προς το τέλος της βασιλείας του, σηματοδοτούν μια υποχώρηση της ανεκτικότητας και μια σκλήρυνση της στάσης του προς τους χριστιανούς υπηκόους του. Μολονότι ο Ιουλιανός πιθανότατα θεωρούσε ειλικρινά ως υποκριτική στάση την ερμηνεία των Ελλήνων κλασικών από τους Χριστιανούς, εντούτοις στο μέτρο αυτό διαφαίνεται η πρόθεσή του να ελαττώσει την επιρροή των χριστιανών δασκάλων στους νέους και να αφαιρέσει από τους πρώτους το κύρος και την αίγλη που τους προσέδιδε το επάγγελμα του ρητοροδιδασκάλου και κατ' επέκταση τα μέσα βιοπορισμού τους.

Δεν ήταν μόνο οι Χριστιανοί που αποδοκίμαζαν τη στάση αυτή του Ιουλιανού. Ο εθνικός ιστορικός συγγραφέας Αμμιανός Μαρκελλίνος, μολονότι γενικά ευνοϊκός απέναντί του, τον κατακρίνει για το μέτρο αυτό στην Ιστορία του, σχολιάζοντας ότι "ήταν σκληρός ο νόμος που απαγόρευε στους χριστιανούς ρητοροδιδασκάλους και γραμματικούς να διδάσκουν, εκτός αν συναινούσαν στη λατρεία των θεών."



Η προσπάθεια που κατέβαλε σε αυτή τη γενικότερη ανανέωση που επιχείρησε, αποτελούνταν από μια ιδιότυπη ενοθεϊστική σύνθεση χριστιανικής οργάνωσης, με Μιθραϊκό θεό, νεοπλατωνική θεολογία και παγανιστική λατρεία με θεουργικές τελετές.

Ο ενθουσιασμός που έδειξε ο Ιουλιανός για την επιτυχία του εγχειρήματος σήμερα κρίνεται μάλλον ανεδαφικός, καθότι η υπάρχουσα κατάσταση ήταν κατά τα φαινόμενα αδύνατον να αναστραφεί. Αυτό καταδείχθηκε με εμφατικό τρόπο στο επεισόδιο με τα λείψανα του μάρτυρα Βαβύλα. Η Αντιόχεια, εν τέλει, αντί να καταδειχθεί το εφαλτήριο της αναγέννησης της Εθνικής θρησκείας, αποτέλεσε την «ταφόπλακα» των σχεδίων του βασιλιά, ο οποίος πλέον αντιλαμβανόταν πως η πολιτική αυτή, με βάση τα δεδομένα της εποχής του, δεν προσέφερε τίποτα περισσότερο από κώλυμα στο δημόσιο βίο και την οργάνωση του κράτους, αν και μέχρι τέλους της ζωής του δεν έπαψε να την υπερασπίζεται με κάθε τρόπο. Χαρακτηριστικό δε, του γεγονότος της προσγείωσης αυτής ήταν η άρνηση του επιστήθιου φίλου του και στενού συνεργάτη, επάρχου Σαλλουστίου, δις, να αναλάβει το θρόνο της αυτοκρατορίας, μετά τον θάνατό του."

Πηγές:
Cousin Victor, Ιστορία της Ελληνικής Φιλοσοφίας, Αθήνα 1885, σ. 119.
[1] Ταμίας του στρατού και γενικά ταμίας του δημοσίου χρήματος
Άγγελος Σ. Βλάχος, Πυθίας παραληρήματα, Εκδόσεις ΕΣΤΙΑ, 1983, σ.218.
Υποσημείωση στο Philostorgius - Church History (μτφρ., εισαγωγή και σχόλια: Philip R. Amidon), Society of Biblical Literature, 2007, σ.88. ISBN 1-589-83215-9.
Π. Αθανασιάδη 2001, σελ. 186

Ο Βίος και η Πολιτεία του ήταν ένας φονταμενταλιστικός αντιχριστιανισμός. Όχι ανεξιθρησκεία, ούτε ελευθερία θρησκευτικής άποψης και προτίμησης. Σκοπός του ήταν να επιβάλει διά της αυταρχικότητας (νόμων) τον παγανισμό.

[nik_killthemall]

Εντελώς προπαγανδιστική αποτίμηση για τον Ιουλιανό, τον μοναδικό εθνικό αυτοκράτορα που ΔΕΝ έκανε βίαιους διωγμούς έναντι των χριστιανών.

Η διαχρονική προπαγάνδα που βάφτισε τον ειρηνικότερο εθνικό αυτοκράτορα, ως Παραβάτη (την στιγμή που και οι περισσότεροι χριστιανοί αυτοκράτορες χρησιμοποίησαν βίαιους διωγμούς αντίστροφα προς τους εθνικούς) ΔΕΝ ήταν η διάσημη απαγόρευση του Ιουλιανού προς τους χριστιανούς να μην χρησιμοποιούν τα κλασικά αρχαιοελληνικά κείμενα στην διδασκαλία τους, το επιχείρημα μάλιστα της οποίας (απαγόρευσης) κατά ειρωνία και υποκρισία της ιστορίας, χρησιμοποιήθηκε αντίστροφα ενάντια στα δημόσια σχολεία δύο γενιές αργότερα από τους οπαδούς του Άγιου Ιερώνυμου. (John Holland Smith, Ο Θάνατος του Αρχαίου Κόσμου) αποδεικνύοντας πως από την πλευρά των χριστιανών ο αγώνας παιζόταν σε γήπεδο πολιτικής και προπαγάνδας (στην έδρα τους δηλαδή).

Πάντοτε τα αληθινά αίτια για την προπαγανδιστική αποτίμηση των Εθνικών αποτυπώνονται όχι από τις καταγραφές των Εθνικών αλλά από τις καταγραφές των ίδιων των χριστιανών Πατέρων και συγκεκριμένα από τον ετεροχρονισμό των σκοπιμοτήτων υπό τις οποίες τις κατέγραφαν.

Έτσι, ο Γρηγόριος Ναζιανζηνός γράφει "Εκτός των άλλων ο Ιουλιανός φθονούσε την δόξα των μαρτύρων μας. Ακριβώς γι'αυτό τα έφερε έτσι ώστε να μας καταπιέζει, χωρίς όμως να φαίνεται αυτό και εμείς να υποφέρουμε και παρόλα αυτά να μην αξιωθούμε την τιμή ότι πάσχουμε για χάρη του Χριστού [...] ενώ επιτέθηκε στην θρησκεία μας [...] χρησιμοποιώντας τις παγίδες και τα δόκανα της λογικής επιχειρηματολογίας. " Κατά Ιουλιανού Βασιλέως Στηλιτευτικός Ι, 58,61, John Holland Smith, Ο Θάνατος του Αρχαίου Κόσμου

Ενώ ο Κύριλλος Αλεξάνδρειας γράφει για το Κατά Γαλιλαίων του Ιουλιανού "Τότε ακόμα και αυτοί που είχαν δυνατή πίστη ταράχτηκαν, επειδή πίστεψαν πως ο Ιουλιανός γνώρισε την Αγία Γραφή. Ο Ιουλιανός συσσώρευσε πολλές μαρτυρίες γι'αυτούς (τους "ήρωες" των ευαγγελίων) με τις ίδιες λέξεις της Γραφής [...] και εκτόξευσε εναντίον μας τα κείμενά του ισχυριζόμενος πως κανένας από τους διδασκάλους μας δεν θα μπορούσε να τα αντικρούσει [...]" Patrologia graeca 76.508c

Εν ολίγοις, η μεγάλη έχθρα ενάντια του Ιουλιανού δεν οφειλόταν στο ότι απαγόρευσε/καταπίεσε τους χριστιανούς, αφού όπως λένε και οι ίδιοι ΔΕΝ τους καταπίεζε, αλλά οφειλόταν στο γεγονός πως κατάλαβαν έντρομοι ΠΟΙΟΣ ήταν ο μεγάλος κίνδυνος για την θρησκεία τους : η "λογική επιχειρηματολογία" στις "ίδιες λέξεις της Γραφής" !

Ο μεγάλος κίνδυνος ΔΕΝ ήταν ο βίαιος διωγμός, ίσα ίσα που ο βίαιος διώγμός έφτιαχνε και ένδοξους μάρτυρες που ισχυροποιούσαν τον χριστιανισμό. Ο μεγάλος κίνδυνος ήταν ο διανοητικός διωγμός την στιγμή που την έλλογη επιχειρηματολογία ΔΕΝ θα μπορούσαν να την κάψουν αφού θα προερχόταν απο αυτοκρατορική πένα.

Δεν θα πω "δυστηχώς τον φάγανε νωρίς" γιατί και να μην τον τρώγανε νωρίς, μόνος του ο Ιουλιανός δεν έφτανε !. Θα πω ότι δυστηχώς μόνο ο Ιουλιανός από τους εθνικούς αυτοκράτορες κατάλαβε με ποιον τρόπο θα αφανιζόταν η χριστιανική λαίλαπα, ούτε διωγμοί. ούτε πολέμοι, ούτε τίποτα.

Δυστηχώς, ο χριστιανισμός εδραιώθηκε γιατί όλοι οι εθνικοί αυτοκράτορες πλιν Ιουλιανού ήταν εντελώς βλάκες !

[ΟΥΤΙΣ]

Έλα τώρα. Κάνεις πως δεν καταλαβαίνεις.

Την πονηριά του Ιουλιανού αναδεικνύουν αφενός. Αφετέρου του αναγνωρίζουν μια κάποια ρητορική δεινότητα και φιλοσοφική επάρκεια, την οποία χρησιμοποίησε για να πλήξει τα πιστεύω των απλών και αγράμματων χριστιανών εκείνη την εποχή. Οι διατριβές του όμως εναντίον των χριστιανών έχουν πια απαντηθεί.

Εξάλλου, ο Γρηγόριος ρωτά στο ίδιο κείμενο που χρησιμοποίησες ως πηγή, "τίνος γὰρ τοῦ Ἑλληνίζειν εἰσὶν οἱ λόγοι...ἢ γὰρ τῆς θρησκείας εἶναι τοῦτο φήσεις, ἢ τοῦ ἔθνους δηλαδὴ;" Επομένος, ήταν πολύ σοβαρό θέμα για τους χριστιανούς η ταύτιση του Έλληνα λόγου και πολιτισμού με την παγανιστική θρησκεία, που επιχείρησε να κάνει ο Ιουλιανός.

[Nandros]

Έλα τώρα. Κάνεις πως δεν καταλαβαίνεις.

Την πονηριά του Ιουλιανού αναδεικνύουν αφενός. Αφετέρου του αναγνωρίζουν μια κάποια ρητορική δεινότητα και φιλοσοφική επάρκεια, την οποία χρησιμοποίησε για να πλήξει τα πιστεύω των απλών και αγράμματων χριστιανών εκείνη την εποχή. Οι διατριβές του όμως εναντίον των χριστιανών έχουν πια απαντηθεί.

Εξάλλου, ο Γρηγόριος ρωτά στο ίδιο κείμενο που χρησιμοποίησες ως πηγή, "τίνος γὰρ τοῦ Ἑλληνίζειν εἰσὶν οἱ λόγοι...ἢ γὰρ τῆς θρησκείας εἶναι τοῦτο φήσεις, ἢ τοῦ ἔθνους δηλαδὴ;" Επομένος, ήταν πολύ σοβαρό θέμα για τους χριστιανούς η ταύτιση του Έλληνα λόγου και πολιτισμού με την παγανιστική θρησκεία, που επιχείρησε να κάνει ο Ιουλιανός.

Ποια παγανιστική θρησκεία επιχείρησε να κάνει ο Ιουλιανός; Αυτή που ήδη προϋπήρχε του χριστιανισμού;
Και για πες μας, τί σχέση είχε ο Γρηγόριος ο Καππαδόκης με την Ελλάδα;

[ΟΥΤΙΣ]

Μεγαλύτερη σχέση από τον Συροφοίνικα Νεοπλατωνιστή Πορφύριο, τον πιθανότατα ινδικής καταγωγής Αμμώνιο Σακκά και τον επίσης, Συροφοίνικα Ιάμβλιχο.

Άλλη ερώτηση;