Oι πλέον ειδικοί εμπειρογνώμονες γνωμοδότησαν για την Θεσσαλία

[Προέλλην]

Αυτοψία στην πεδιάδα της Θεσσαλίας όπου το κόστος αποκατάστασης των υποδομών μετά το χτύπημα της κακοκαιρίας Daniel εκτιμάται ότι θα ανέλθει στα 600 εκατ. ευρώ, πραγματοποιούν εδώ και περίπου μία εβδομάδα 15 ειδικοί σε θέματα διαχείρισης υδάτων από την Ολλανδία, μία χώρα το ¼ της οποίας βρίσκεται κάτω από το επίπεδο της θάλασσας και η οποία φημίζεται για το Delta Works – το πιο προηγμένο πρότζεκτ πρόληψης πλημμυρών στον κόσμο.

Επικεφαλής της ομάδας που κλήθηκε από την κυβέρνηση για να παρέχει τεχνογνωσία και να καταθέσει ένα σχέδιο για την αποφυγή αντίστοιχης έκτασης καταστροφών στο μέλλον, είναι ο Ελληνας διευθύνων σύμβουλος της αγροτικής εταιρείας HVA International, Μιλτιάδης Γκουζούρης. Η ομάδα απαρτίζεται από τρεις ακόμα Ελληνες αλλά και Ολλανδούς με διάφορες ειδικότητες, όπως πρώην καθηγητές πανεπιστημίου με γνώσεις πάνω στη διαχείριση υδάτων, την άρδευση, τη γεωπονία αλλά και θέματα κτηνοτροφίας.

«Η μελέτη εστιάζει στο γεωργικό κομμάτι και την προστασία από πλημμύρες, δεν ασχολούμαστε με την προστασία πόλεων, χωριών, οικισμών, αλλά καθαρά με τη διαχείριση υδάτων».

«Στην Ολλανδία υπάρχει τεχνογνωσία λόγω της ιδιαιτερότητας της χώρας στο θέμα διαχείρισης υδάτων. Η δική μας εταιρεία είναι μια από τις παλαιότερες στο είδος, με ημερομηνία ίδρυσης το 1879 και έχουμε και την εμπειρία με αντίστοιχα έργα μεγάλης κλίμακας, δηλαδή τη διαχείριση υδάτων σε εκτάσεις που ξεπερνούν τα 3, 4, 5 εκατομμύρια στρέμματα», εξηγεί μιλώντας στην «Κ» ο κ. Γκουζούρης.

Οπως διευκρινίζει, «η μελέτη εστιάζει στο γεωργικό κομμάτι και την προστασία από πλημμύρες, δεν ασχολούμαστε με την προστασία πόλεων, χωριών, οικισμών, αλλά καθαρά με τη διαχείριση υδάτων, που είτε προέρχονται από ποτάμια, είτε από όμβρια ύδατα, τα οποία πέφτουν σε μια περιοχή που θα πρέπει και να καλλιεργηθεί και να αρδευτεί και να γίνει παραγωγή αγροτικών προϊόντων».

Μεταξύ των χαρακτηριστικών της περιοχής που εξετάζονται είναι το χώμα που υπάρχει τριγύρω, η βλάστηση, το εάν υπάρχει οικονομική δραστηριότητα, αν υπάρχει πέτρωμα ή είναι αμμουδερό το έδαφος, πόσο έντονες είναι οι βροχοπτώσεις, πόσα ποτάμια καταλήγουν στην περιοχή και εάν υπάρχουν βουνά, που σε περίπτωση βροχής κατεβάζουν πιο πολλούς όγκους νερού.

«Κάνουμε το λεγόμενο fact finding mission. Πάμε να βρούμε τα γεγονότα, τα facts. Τι σημαίνει αυτό; Οτι με τις ομάδες των ειδικών επισκεπτόμαστε διάφορα σημεία στην περιοχή, έχουμε κάνει και μια επισκόπηση από αέρος και μετά πηγαίνουμε στα σημεία που θέλουμε να εστιάσουμε, στα φράγματα που είχαν ρήγματα ή φερτά υλικά, στις γέφυρες που δεν άντεξαν, στα αναχώματα, βλέπουμε πού υπήρξαν προβλήματα. Εξετάζουμε τα αποχετευτικά, τα αρδευτικά και αποστραγγιστικά έργα που υπάρχουν για τα χωράφια και πηγαίνουμε στις παραβούνιες περιοχές για να δούμε πώς συμπεριφέρεται το νερό εκεί και από που έρχονται οι μεγάλοι όγκοι», συμπληρώνει ο κ. Γκουζούρης.

Οι αστοχίες και η απουσία κεντρικού φορέα

Ορισμένες από τις διαπιστώσεις που έχουν κάνει μέχρι στιγμής τα μέλη της ομάδας είναι ότι δεν έχουν καθαριστεί τα αρδευτικά κανάλια και ότι τα δασαρχεία δεν είχαν μαζέψει κορμούς δέντρων, με αποτέλεσμα να καταλήξουν στις γέφυρες κάτω στην πεδιάδα, να μπουκώσουν τα ρέματα και το νερό αναγκαστικά να συγκεντρωθεί γύρω από τη γέφυρα πλημμυρίζοντας τα χωράφια που βρίσκονταν τριγύρω. Πάντως, μεταξύ των ζητημάτων που απαιτούν μια επείγουσα λύση, είναι σύμφωνα με τον κ. Γκουζούρη, και η διαχείριση των ζώων που διασώθηκαν για να αποφευχθεί ο κίνδυνος να υπάρξει κάποια τοξικότητα.

«Από ό,τι μας έχουν πει έχουν πεθάνει πάνω από 140.000 ζώα. Είναι τρομερές και συγκλονιστικές εικόνες να βλέπει κανείς όλα αυτά τα απροστάτευτα πρόβατα και αγελάδες που πνίγηκαν μέσα στους στάβλους. Για τα ζωντανά που διασώθηκαν θα πρέπει να υπάρξει ένας σχεδιασμός, γιατί όπως ξέρετε, τα ζώα πρέπει να τρώνε κάθε μέρα και οι πεδιάδες που τα τάιζαν είναι κάτω από το νερό ή έχουν δεχθεί αυτούς τους όγκους νερού, οπότε υπάρχει ο κίνδυνος να παραχθούν αφλατοξίνες (μυκοτοξίνες), οι οποίες είναι δηλητηριώδεις. Δεν μπορείς να πεις απλά “ωραία συνεχίζω και δίνω τροφή έτσι”, πρέπει να ελεγχθούν όλα αυτά, υπάρχει ένα κομμάτι που αφορά στην κτηνιατρική πλευρά και σε ασθένειες που μπορεί να διαδοθούν και όλο αυτό θέλει μια μελέτη».

«Οταν προσπαθούμε να μαγειρέψουμε το φαγητό πέντε άνθρωποι μαζί και ο καθένας έχει διαφορετική συνταγή και βάζει διαφορετικά υλικά και διαφορετικές ποσότητες και αναλογίες και τα ρίχνει στην ίδια χύτρα, στο τέλος το φαγητό θα είναι αποτυχημένο».

Αναφερόμενος πάντως στα προβλήματα που έχει διαπιστώσει, ο κ. Γκουζούρης δεν παρέλειψε και αυτό του κατακερματισμού της δημόσιας διοίκησης και της αλληλοεπικάλυψης αρμοδιοτήτων.

«Είναι από τα πολύ σοβαρά ζητήματα, δεν υπάρχει “ο στρατηγός” ο οποίος θα υλοποιεί ένα σχέδιο συγκεκριμένο, υπάρχουν 50 σχέδια με 50 “στρατηγούς” για την ίδια μάχη. Οταν προσπαθούμε να μαγειρέψουμε το φαγητό πέντε άνθρωποι μαζί και ο καθένας έχει διαφορετική συνταγή και βάζει διαφορετικά υλικά και διαφορετικές ποσότητες και αναλογίες και τα ρίχνει στην ίδια χύτρα, στο τέλος το φαγητό θα είναι αποτυχημένο. Αυτό έχει συμβεί εδώ», αναφέρει.

Το παράδειγμα της Ολλανδίας

Το μοντέλο αυτό είναι ξένο για την Ολλανδία όπου, όπως εξηγεί, υπάρχει ένας κεντρικός φορέας, ο οποίος είναι πάνω από όλες τις τοπικές εξουσίες και έχει ξεκάθαρα τη διαχείριση υδάτων, υπάγεται σε ένα συγκεκριμένο υπουργείο και υπάρχει ένα συγκεκριμένο πρωτόκολλο δράσεων. Κάπως έτσι αποφεύγονται αυθαίρετες κατασκευές, όπως ο δρόμος δίπλα στον υδατοφράχτη της Γυρτώνης.

«Δεν υπάρχει καμία περίπτωση στην Ολλανδία κάποιος που έχει εξουσία, πέραν του κεντρικού φορέα, να δώσει εντολή να ανοίξει κάποιο ανάχωμα ή οτιδήποτε. Υπάρχει συγκεκριμένο πρωτόκολλο».

«Ο δρόμος που φτιάχτηκε εκεί δεν ήταν στον σχεδιασμό. Φτιάχτηκε γιατί οι ντόπιοι έλεγαν “έλα ρε φίλε αυτό είναι πιο κοντά, φτιάξε μου έναν δρόμο εδώ να πηγαίνω στο χωριό” και με πίεση ο δήμαρχος ή ο τοπικός άρχοντας, όποιος είναι, έφτιαξε έναν δρόμο. Ο δρόμος καταρχάς φτιάχτηκε ως ένα μικρό ανάχωμα επάνω στην παλιά κοίτη του Πηνειού και στην πρώτη φάση της πλημμύρας συγκράτησε νερά. Σε δεύτερη φάση πήρε απόφαση ένας τοπικός παράγοντας και έβαλε ένα σκαπτικό και το άνοιξε, οπότε έφυγε με ορμή πολύ νερό και προστέθηκε στους υπόλοιπους όγκους. Αυτό ήταν ένα σχέδιο που δεν υπήρχε πουθενά καταγεγραμμένο για το πώς θα κινηθεί κάποιος κι αν θα πρέπει να ανοιχτεί σε εκείνο το σημείο το ανάχωμα ή λίγο παραπέρα ή λίγο πιο πριν ή αν θα έπρεπε να μην ανοιχτεί καθόλου. Δεν υπήρχε ούτε οδηγία, ούτε σύσταση, ούτε τίποτα. Αυθαίρετα λοιπόν οποιοσδήποτε εκείνη τη στιγμή έκανε ό,τι του κατέβαινε», λέει ο κ. Γκουζούρης.

Αντιθέτως, στην Ολλανδία ο έλεγχος είναι δεδομένος και αποκλειστικά αρμόδιος είναι ο κεντρικός φορέας. «Δεν υπάρχει καμία περίπτωση κάποιος που έχει εξουσία, πέραν του κεντρικού φορέα, να δώσει εντολή να ανοίξει κάποιο ανάχωμα ή οτιδήποτε. Υπάρχει συγκεκριμένο πρωτόκολλο που λέει ότι με το μοντέλο που έχει φτιαχτεί, όταν θα φουσκώσει το νερό από τον Ρήνο θα ξεχειλίσει εκεί, εάν συνεχίσει να υπερχειλίζει και κινδυνεύει κάποιος οικισμός θα ανοιχτεί το ανάχωμα εκεί και με αυτόν τον τρόπο. Εχουν όλα μια αναλυτική περιγραφή και υπάρχει ένας οργανισμός που το διαχειρίζεται όλο αυτό. Δεν εμπλέκονται 50 οργανισμοί ούτε τα μηχανήματα υπάγονται σε δέκα διαφορετικούς. Επίσης, υπάρχει γεωεντοπισμός των μηχανημάτων, δηλαδή μπορεί κανείς να δει σε μια οθόνη πού βρίσκονται τα σκαπτικά, πού οι μπουλντόζες και ποια πρέπει να σταλούν για να λυθεί το κάθε πρόβλημα που προκύπτει», περιγράφει ο κ. Γκουζούρης.

Αμέσως μετά την καταγραφή των αστοχιών και των αιτιών που προκάλεσαν τα προβλήματα, η 15ελής ομάδα αναμένεται να καταθέσει πέρα από τις βραχυπρόθεσμες προτάσεις που εφαρμόστηκαν ενόψει της κακοκαιρίας Elias και έναν μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο σχεδιασμό, ο οποίος θα περιλαμβάνει συστάσεις, όπως η ενίσχυση αναχωμάτων με πέτρες συγκεκριμένου μεγέθους ανάλογα με την περίσταση, η τοποθέτηση πλέγματος, ώστε να μην ανοίγουν τα ζώα τρύπες στο ανάχωμα και δημιουργούνται σαθρά θεμέλια, η δημιουργία δρόμου πάνω από το ανάχωμα για να γίνεται τακτικός έλεγχος και ενδεχομένως η κατασκευή σημαντικών έργων. Ωστόσο, η εφαρμογή ή μη των συστάσεων θα εναπόκειται πλέον στην πολιτεία.

https://www.kathimerini.gr/society/5626 ... thessalia/

[Προέλλην]

«Δώστε χώρο στα ποτάμια» λένε εμπειρογνώμονες-Παρουσιάζεται η έκθεση – Οι προτάσεις των Ολλανδών για να σωθεί ο θεσσαλικός κάμπος

Ξεχάστε τα μεγάλα, ακριβά φράγµατα. Αντ’ αυτών δώστε ζωτικό χώρο στα ποτάµια. Αυτό είναι ένα από τα βασικά µηνύµατα που στέλνει στην κυβέρνηση η ομάδα των Ολλανδών εμπειρογνωμόνων, σχετικά με την αντιπλημμυρική προστασία της Θεσσαλίας.

Σύμδφωνα με την «καθημερινή» η ομάδα υποστηρίζει ότι πρέπει να γίνουν παρεμβάσεις σε τρία επίπεδα –πρόληψη, διακυβέρνηση, διαχείριση κρίσεων– και θα συμπεριλάβει στην πρότασή της και την ανάταξη της αγροτικής παραγωγής στον Θεσσαλικό Κάμπο.

Από την πλευρά της η κυβέρνηση δείχνει δεκτική στις προτάσεις των Ολλανδών, εκτιμώντας ότι η καταστροφή έχει δώσει την ευκαιρία για μια ευρύτερη ανάταξη της Θεσσαλίας, με οργανωμένο, σύγχρονο και βιώσιμο τρόπο. Η χρηματοδότηση παραμένει ζητούμενο και γι’ αυτόν τον λόγο θα ζητηθεί από τους Ολλανδούς να ιεραρχήσουν έργα και παρεμβάσεις.

Πριν από λίγες ημέρες, η συμβουλευτική εταιρεία HVA International κατέθεσε στην κυβέρνηση το πρώτο από τα τρία «παραδοτέα» για τη Θεσσαλία. Το κείμενο αποτυπώνει τα βασικά ευρήματα της ομάδας και σκιαγραφεί τη στρατηγική η οποία θα πρέπει να ακολουθηθεί για την ανάταξη του Θεσσαλικού Κάμπου.
Το νέο σχέδιο διαχείρισης πλημμυρών για τη Θεσσαλία θα παρέχει κατευθύνσεις για την ανάπτυξη υποδομών προστασίας αλλά και μέτρα για τη διαχείριση κρίσεων, βασισμένα σε προσυμφωνηθέντα επίπεδα ασφαλείας. «Τα επίπεδα ασφαλείας οφείλουν να διαφοροποιούνται ανάλογα με τις κοινωνικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές λειτουργίες της περιοχής όπου θα εφαρμοστούν.

Η ανάπτυξη των διαφορετικών επιπέδων ασφάλειας είναι μια σύνθετη τεχνικά και πολιτικά άσκηση, και θα απαιτήσει τεχνογνωσία, οικονομική ειδημοσύνη και πολιτικό διάλογο», αναφέρουν.

Οι πρώτες προτάσεις των Ολλανδών διαρθρώνονται σε τρία επίπεδα: στα έργα πρόληψης, στην αντιμετώπιση των προβλημάτων διακυβέρνησης και στον τρόπο διαχείρισης κρίσεων. «Όλες οι αντιπλημμυρικές υποδομές πρέπει να αναθεωρηθούν ώστε να αναπτυχθεί ένα πρόγραμμα αναβάθμισής τους. Οι υποδομές για την αντιπλημμυρική προστασία θα είναι ένας συνδυασμός δημιουργίας εγκαταστάσεων συγκράτησης του νερού, εγκαταστάσεων για την αύξηση της αποστράγγισης του νερού και βελτίωσης του δικτύου αναχωμάτων».

Οι εμπειρογνώμονες αναβαθμίζουν στην έκθεσή τους το πρόβλημα των ανθρωπογενών παρεμβάσεων στους ποταμούς της Θεσσαλίας, που είχαν ως αποτέλεσμα τον περιορισμό της κοίτης και των πλημμυρικών ζωνών τους. «Οι ποταμοί και τα ρέματα συχνά περιορίζονται σε στενά περάσματα, «σφηνωμένα» ανάμεσα σε αναχώματα ώστε να μεγιστοποιήσουν τις παρακείμενες καλλιεργούμενες εκτάσεις. Πολυάριθμες βιομηχανίες και περιοχές κατοικίας έχουν χτιστεί επάνω στις πλημμυρικές ζώνες χειμάρρων και ποταμών, επιδεινώνοντας το πρόβλημα. Γέφυρες, δρόμοι και σιδηροδρομικές γραμμές επλήγησαν, καθώς ο σχεδιασμός τους δεν είχε λάβει υπόψη τις σύγχρονες απαιτήσεις για τη διαχείριση των υδάτων. Ως αποτέλεσμα μετατράπηκαν σε εμπόδια, προκαλώντας ακόμη μεγαλύτερη καταστροφή. Δεν υπάρχει επίσης καμία συντονισμένη συντήρηση των υδραυλικών υποδομών», αναφέρει η πρώτη έκθεση των Ολλανδών.

Πλημμυρικές ζώνες

Η δεύτερη σύσταση των Ολλανδών είναι να αυξηθούν και πάλι οι πλημμυρικές ζώνες των ποταμών («Δώστε χώρο στον ποταμό», αναφέρεται χαρακτηριστικά). Οι εμπειρογνώμονες επισημαίνουν ότι βάσει της διεθνούς εμπειρίας, η προοπτική συγκράτησης των πλημμυρικών ροών από ταμιευτήρες και μεγάλα φράγματα είναι περιορισμένη. «Τα μεγάλα φράγματα είναι ακριβά, απαιτούν ειδικές συνθήκες και συχνά εξυπηρετούν άλλους σκοπούς (λ.χ. παραγωγή ενέργειας, άρδευση) που κατά πάσα πιθανότητα έρχονται σε σύγκρουση με τη διαχείριση πλημμυρών», αναφέρουν. Το σημείο αυτό είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον, καθώς σε τοπικό επίπεδο στη Θεσσαλία εξακολουθεί να προβάλλεται ως λύση για τις πλημμύρες η υλοποίηση φραγμάτων που έχουν τα προηγούμενα χρόνια σχεδιαστεί χωρίς να προχωρήσει η κατασκευή τους (συνήθως λόγω κόστους ή δυσθεώρητου περιβαλλοντικού αποτυπώματος).

Ο δεύτερος τομέας στον οποίο οι Ολλανδοί εκτιμούν ότι απαιτείται παρέμβαση είναι η διακυβέρνηση. Όπως αναφέρει η πρώτη έκθεσή τους, οι πρόσφατες πλημμύρες απέδειξαν ότι η διαχείριση των υδατικών πόρων και των πλημμυρών είναι κατακερματισμένη σε πλήθος οργανισμών που έχουν αρμοδιότητες σε διοικητικές ενότητες, τα όρια των οποίων δεν συμπίπτουν με εκείνα των υδρολογικών λεκανών. Παράλληλα υπάρχει ανεπαρκής συντονισμός και εποπτεία αυτών των οργανισμών, «που λειτουργούν μόνο με βάση τα συμφέροντα αυτών που τους απαρτίζουν», όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται. Για παράδειγμα, δεν υπάρχουν επίσημα, εγκεκριμένα από την κεντρική κυβέρνηση πρωτόκολλα για τη λειτουργία των αντλιών και των θυρών (λ.χ. σε φράγματα).

Όπως επισημαίνουν οι εμπειρογνώμονες, η διαχείριση των υδάτων θα πρέπει να βασίζεται σε υδρολογικά δεδομένα (λ.χ. λεκάνες απορροής ποταμών) και γι’ αυτόν τον λόγο είναι απαραίτητο να θεσπιστεί μια Αρχή Διαχείρισης Λεκάνης Απορροής, με εκτελεστικές αρμοδιότητες. Η διάρθρωση και το μοντέλο διακυβέρνησης αυτών των Αρχών θα εξειδικευθούν στο masterplan που θα παραδώσουν οι εμπειρογνώμονες.

Τέλος, οι Ολλανδοί εκτιμούν ότι πρέπει να γίνουν αλλαγές στο μοντέλο διαχείρισης κρίσεων. «Υπάρχει άμεση ανάγκη για την εγκατάσταση ενός συστήματος έγκαιρης ειδοποίησης που θα λειτουργεί σε 24ωρη βάση, το οποίο θα λαμβάνει, θα αναλύει και θα επεξεργάζεται πληροφορίες για τις πλημμυρικές ροές σε πραγματικό χρόνο. Το σύστημα έγκαιρης ειδοποίησης θα πρέπει να διαθέτει την τεχνογνωσία και τα εργαλεία ώστε να πραγματοποιεί ακριβείς προγνώσεις πλημμυρικών φαινομένων και να πληροφορεί αποτελεσματικά τους τοπικούς φορείς», αναφέρει η έκθεση. Όπως επισημαίνουν οι Ολλανδοί, παρότι εστάλησαν πολλά μηνύματα από το 112, πολλοί κτηνοτρόφοι ανέφεραν ότι θα μπορούσαν να είχαν σώσει τα κοπάδια τους αν είχαν ειδοποιηθεί εγκαίρως για να τα μετακινήσουν ή είχαν αντιληφθεί τη σοβαρότητα της κατάστασης.

Το χρονοδιάγραμμα
Η κυβέρνηση έχει επενδύσει σημαντικά σε αυτή την ολιστική προσέγγιση. Σύμφωνα με ανώτατες κυβερνητικές πηγές, στόχος είναι η καταστροφή στη Θεσσαλία να αντιμετωπιστεί ως ευκαιρία για μια συνολικότερη ανάταξη τόσο της αντιπλημμυρικής προστασίας όσο και της αγροτικής οικονομίας στον Θεσσαλικό Κάμπο, με στροφή σε πιο οργανωμένες, σύγχρονες και βιώσιμες επιλογές.

Η πρώτη έκθεση των Ολλανδών θα παρουσιαστεί την επόμενη εβδομάδα στη Θεσσαλία. Θα ακολουθήσει μια περίοδος διαβούλευσης με φορείς και την τοπική κοινωνία, ώστε να διαμορφωθεί το τελικό κείμενο του masterplan. Το πόρισμα έχει ζητηθεί να περιλαμβάνει διαφορετικά σενάρια και να ιεραρχεί τα έργα, καθώς η χρηματοδότησή τους παραμένει ένα πολύ σημαντικό ζήτημα.

Παράνομα φράγματα
και υδροβόρες καλλιέργειες

Οι εμπειρογνώμονες επισημαίνουν σειρά προβλημάτων σε σχέση με το δίκτυο όμβριων υδάτων και γενικά τις υποδομές αποστράγγισης του νερού της βροχής. «Σε πολλές οικιστικές περιοχές οι υποδομές συντηρούνται ανεπαρκώς, ενώ έχουν δεχθεί παρεμβάσεις από τους κατοίκους, παράγοντες που επιταχύνουν την είσοδο του νερού στις κατοικίες», αναφέρουν. «Οι πολίτες συχνά καλύπτουν τα αυλάκια στην άκρη των δρόμων για να επεκτείνουν τις ιδιοκτησίες τους, κάτι που εμποδίζει την απορροή του νερού. Τα κανάλια αποστράγγισης εκατέρωθεν των δρόμων γεμίζουν με βλάστηση και σκουπίδια».

Περαιτέρω, οι κακές πρακτικές επεκτείνονται και στις αγροτικές περιοχές. «Κάποιοι αγρότες είχαν κατασκευάσει παράνομα φράγματα για να συλλέγουν και να εκτρέπουν το νερό στα χωράφια τους για άρδευση. Συχνά τα κανάλια αποστράγγισης χρησιμοποιούνται ως αρδευτικά κανάλια. Αυτοί είναι παράγοντες που επιτάχυναν την εξάπλωση των πλημμυρικών ροών», αναφέρουν.

Οι ειδικοί κάνουν ειδική αναφορά στη σχέση της αγροτικής παραγωγής με τη διαχείριση πλημμύρας. «Η επιλογή των καλλιεργειών είναι ένα ζήτημα που πρέπει να τεθεί. Σήμερα υπάρχουν υδροβόρες καλλιέργειες στη Θεσσαλία που καλλιεργούνται εκτεταμένα και είναι μη βιώσιμες σε περιοχές με υδατικό έλλειμμα, ειδικά αν απαιτούν συνεχή άρδευση σε μια μακρά περίοδο. Δεδομένης της λειψυδρίας στη Θεσσαλία και της εκτεταμένης, ξηρής θερινής περιόδου, η πρακτική αυτή εξαντλεί τα υπόγεια αποθέματα και οδηγεί τους αγρότες σε λύσεις όπως η κατασκευή των προαναφερθέντων παράνομων φραγμάτων –που επιτείνει τον κίνδυνο πλημμύρας– ή η άντληση νερού από μεγάλα βάθη, άνω των 300 μέτρων».

https://e-thessalia.gr/doste-choro-sta- ... e_vignette

Η τιμημένη αγροτιά

[Προέλλην]

«Το σχέδιο για να μη γίνει έρημος η Θεσσαλία»

Τις μεγάλες προκλήσεις για τη θωράκιση του Θεσσαλικού Κάμπου από τις πλημμύρες και την αποκατάσταση του τεράστιου υδατικού ελλείμματος που απειλεί να μετατρέψει τη Θεσσαλία σε έρημο εξηγεί στην «Κ» ο Mίλτος Γκουζούρης, διευθύνων σύμβουλος της HVA International, ομάδας Ολλανδών ειδικών που εκπόνησαν το master plan για την επόμενη ημέρα της περιοχής

Ο διευθύνων σύμβουλος της HVA Ιnternational Μίλτος Γκουζούρης, της ομάδας των Ολλανδών ειδικών που έχουν εκπονήσει το master plan για την αποκατάσταση των προβλημάτων στη Θεσσαλία, μιλάει στην «Κ» για τις προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν σε πολλά επίπεδα έτσι ώστε η Θεσσαλία να αποφύγει την καταστροφή, να θωρακιστεί απέναντι στην κλιματική αλλαγή αλλά και να περάσει στην επόμενη ημέρα αναπτυξιακά.

Οπως τονίζει, η 400 σελίδων έκθεση που έχει παραδοθεί στην κυβέρνηση περιέχει πολλά διαφορετικά σενάρια, όλα κοστολογημένα, ενώ όσον αφορά τα έργα επισημαίνει εκ προοιμίου ότι το γραφείο του δεν έχει την πρόθεση να αναλάβει κανένα έργο στη Θεσσαλία. Η πρώτη ερώτηση αφορά βέβαια την καλλιέργεια του βαμβακιού, η συνέχιση της οποίας αποτελεί κόκκινη γραμμή, σύμφωνα με τον περιφερειάρχη Δημήτρη Κουρέτα.

«Τα έχετε βάλει με το βαμβάκι;», τον ρωτάμε. «Δεν τα έχουμε βάλει με το βαμβάκι, όπως πολλοί λένε. Εμείς προσπαθούμε να δούμε τι μπορούμε να κάνουμε με το νερό που διαθέτουμε. Πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι στη Θεσσαλία πάμε σε μια οικολογική καταστροφή τεραστίου μεγέθους. Δεν συζητάμε λοιπόν για απόψεις τι προτιμάμε ή θα θέλαμε, ούτε είμαστε στο στάδιο του “θα ήταν καλύτερα να ξοδεύουμε λιγότερο νερό”. Μιλάμε για μια κατάσταση στην οποία η Θεσσαλία θα γίνει μια έρημος και δεν θα μπορεί να φυτρώσει τίποτα».

Η πτώση του υδροφόρου ορίζοντα στην περιοχή και η ερημοποίηση εκτάσεων συζητούνται εδώ και τουλάχιστον δύο δεκαετίες, οπότε λογικά κάποιοι θεωρούν ότι υπάρχει χρόνος. Ο κ. Γκουζούρης δίνει πολύ μικρά περιθώρια χρόνου για να προληφθεί το κακό. «Οπως μου είπαν οι ειδικοί επιστήμονες, αν συνεχιστεί η κατάσταση ως έχει, μέσα σε μια 15ετία θα έχει συντελεστεί η καταστροφή η οποία θα είναι μη αναστρέψιμη. Και τα 15 χρόνια ξέρετε περνάνε πάρα πολύ γρήγορα».

Θεσσαλία: Οι πλημμύρες ανακόπτονται στα βουνά – Πού συγκλίνουν και πού διαφωνούν Ελληνες και Ολλανδοί επιστήμονες

Ποια όμως είναι η πρόταση της ομάδας των Ολλανδών ειδικών; «Λέμε λοιπόν ότι έχουμε ένα υδατικό ισοζύγιο, προσφορά και ζήτηση νερού. Σε αυτή τη συζήτηση δεν μπορούμε να παρακάμψουμε το βαμβάκι γιατί είναι μία από τις μεγαλύτερες σε έκταση αρδευόμενες καλλιέργειες της περιοχής. Με αυτή τη ζήτηση σε νερό λοιπόν δεν βγαίνει η εξίσωση που προαναφέραμε. Αναγκαστικά θα πρέπει να σταματήσουμε να καλλιεργούμε κάποια είδη που θέλουν νερό. Προτείνουμε λοιπόν να σταματήσουν κάποιες καλλιέργειες, όχι όλα τα προϊόντα, ένα ποσοστό». Κάπως έτσι, βέβαια, το έλλειμμα νερού θα μετατραπεί σε έλλειμμα εισοδήματος και το ερώτημα είναι πώς θα ζήσουν οι άνθρωποι που θα σταματήσουν την καλλιέργεια.

«Στη μελέτη περιλαμβάνονται προτάσεις. Για παράδειγμα από τα οπωροκηπευτικά προκύπτει μεγαλύτερο εισόδημα από μικρότερη έκταση», απαντάει ο κ. Γκουζούρης. Και εξηγεί: «Η ντομάτα θα πουν πολλοί χρειάζεται περισσότερο νερό από το βαμβάκι αλλά θα καλλιεργούνται λιγότερα στρέμματα.

Επίσης, θα μπορούσε να καλλιεργηθεί σουσάμι το οποίο χρειάζεται λιγότερο νερό και μπορούν να χρησιμοποιηθούν τα εργαλεία που χρησιμοποιούνται τώρα στη βαμβακοκαλλιέργεια. Για το σουσάμι υπάρχει μεγάλη ζήτηση και όσον αφορά τη χαμηλή τιμή του θα μπορούσαν να στραφούν εκεί οι επιδοτήσεις που πηγαίνουν τώρα στο βαμβάκι. Για τις προτάσεις αυτές μάλιστα έχουμε κάνει έρευνα αγοράς, για το αν και κατά πόσον υπάρχει ζήτηση. Υπάρχουν δρόμοι, υπάρχει το λιμάνι του Βόλου, υπάρχουν οι συνθήκες για εξαγωγές, γιατί να μην τις εκμεταλλευθούμε»;

Από τους φορείς της περιοχής και τον περιφερειάρχη προτείνεται η καθετοποίηση της παραγωγής, να γίνουν επενδύσεις και να φτιαχτούν κλωστήρια και υφαντουργεία, ώστε να επωφεληθεί η περιοχή και οι παραγωγοί από την προστιθέμενη αξία του βαμβακιού.

«Ο κλάδος της υφαντουργίας έφυγε από την Ελλάδα λόγω του ανταγωνισμού από φθηνά εργατικά χέρια. Αντιτείνουν ότι θα γίνουν επενδύσεις σε μηχανές που δεν χρειάζονται ανθρώπους. Μα, αυτές οι μηχανές κοστίζουν παρά πολλά χρήματα, οι υφιστάμενες μονάδες δεν μπορούν να κάνουν αυτές τις επενδύσεις γιατί είναι χρεωμένες. Θα ωθήσουμε λοιπόν τους αγρότες να παράγουν περισσότερο προϊόν, ξοδεύοντας νερό που δεν υπάρχει, το οποίο προϊόν θα πουληθεί σε έναν κλάδο που πάσχει; Δεν μπορούμε να γυρίσουμε πίσω, δεν έχει νόημα».

Ο κ. Γκουζούρης επισημαίνει ένα ακόμα στοιχείο, το οποίο κρίνει ως εξαιρετικά σημαντικό. «Γιατί να μην παράγουμε φαγητό, γιατί να μην προσανατολιστούμε στο να καλύψουμε τους στρατηγικούς στόχους αυτάρκειας της χώρας, ο κάμπος μπορεί να ηγηθεί σε αυτή την προσπάθεια. Δεν είμαστε αντίθετοι στο βαμβάκι, προσπαθούμε να αποφύγουμε μια πολύ μεγάλη καταστροφή στη Θεσσαλία που θα επηρεάσει όχι μόνο τους Θεσσαλούς αλλά όλη την Ελλάδα. Φανταστείτε να υπάρχει μια έρημος στο κέντρο της Ελλάδας», καταλήγει.

Αν λοιπόν αλλάξουν οι καλλιέργειες, θα αποφύγουμε την καταστροφή; «Δυστυχώς δεν αρκεί να μειώσουμε τη ζήτηση, πρέπει και να αυξήσουμε την προσφορά. Υπάρχει έλλειμμα, 500 εκατομμύρια κυβικά μέτρα τον χρόνο, πρέπει λοιπόν να βρεθεί νερό από κάπου. Γι’ αυτό προκρίνουμε τη λύση να έρθει νερό από τον άνω ρου του Αχελώου και να χρησιμοποιηθεί με ένα ρυθμιστικό έργο, δηλαδή όχι να έχεις μόνιμα νερό να έρχεται εδώ, να μπορείς να πάρεις όποτε υπάρχει αλλά και να μπορείς να στέλνεις», τονίζει ο διευθύνων σύμβουλος της HVA Ιnternational.

Η Κάρλα

«Πριν μιλήσουμε για το πρόβλημα της Κάρλας είναι σημαντικό τι πρέπει να κάνουμε για να μην υπάρχει πρόβλημα στο μέλλον», λέει ο κ. Γκουζούρης. «Ολο το σχέδιο έχει στόχο να μην καταλήξουν μεγάλες ποσότητες νερού στην Κάρλα: Με έργα ορεινής υδρονομίας κρατάμε μια ποσότητα νερού στα ορεινά. Εχουμε προβλέψει από 110 έως 200 φράγματα ανάλογα το μέγεθος που θα επιλεγεί σε συγκεκριμένα σημεία. Στη συνέχεια με ζώνες ελεγχόμενης πλημμύρας κρατάμε και άλλη ποσότητα νερού, όταν υπάρχει, οπότε το νερό που καταλήγει στην περιοχή της Κάρλας είναι πολύ λιγότερο. Στο φράγμα της Γυρτώνης υπάρχει ένα θυρόφραγμα, το οποίο όμως δεν έχει υπερχειλιστή, ο οποίος σαν κατασκευή δίνει τη δυνατότητα να περάσει το νερό από πάνω (Spillway) για να φύγει το νερό από τα αναχώματα», προτείνει ο ειδικός.

Και προσθέτει: «Προτείνουμε επίσης ότι η λίμνη πρέπει να μεγαλώσει περίπου στα 17.000 στρέμματα». Εναλλακτικά αναφέρει θα μπορούσε «να δημιουργηθεί ένα ανάχωμα έτσι ώστε τα νερά να μείνουν σε συγκεκριμένα σημεία για κάποιο χρονικό διάστημα και αργότερα να καταλήξουν στην υφιστάμενη πλευρά της Κάρλας και στον Παγασητικό». Ωστόσο σε αυτή την περίπτωση υπάρχει ο κίνδυνος κάποιες εκτάσεις και πάλι να πλημμυρίζουν. «Εχουμε χρησιμοποιήσει για τις μετρήσεις μας τα δεδομένα του “Daniel” που όλοι είπαν ότι είναι φαινόμενο χιλιετίας. Αν έχουμε πολύ μεγαλύτερο φαινόμενο ούτε αυτά δεν θα αντέξουν», επισημαίνει. Οσον αφορά την επαναφορά της λίμνης στην αρχική της μορφή ο κ. Γκουζούρης είναι κατηγορηματικά αντίθετος. «Η περιοχή εκεί ήταν ένας βάλτος, που προέκυπτε από πλεονάζοντα ύδατα. Δεν ήταν λίμνη γιατί δεν υπήρχε εκροή. Τα νερά στραγγίζονταν πάρα πολύ αργά και γι’ αυτό υπήρχαν ψαράδες, αλλά στην ουσία ήταν στάσιμα νερά. Γι’ αυτό υπήρχαν και τα προβλήματα με την ελονοσία. Ηταν ένα έργο εξυγίανσης και τέτοια έργα πρέπει να γίνονται, όμως δεν ολοκληρώθηκαν όλα τα έργα».

Η ομάδα των Ολλανδών προτείνει την αποπεράτωση και τη βελτίωση εκείνων των προβλεπόμενων έργων. «Η τροφοδοσία του νερού στη λίμνη με βάση τα αρχικά σχέδια θα έπρεπε να γίνεται μέσα από ένα κανάλι που διά της βαρύτητας θα μετέφερε νερά του Πηνειού στην τεχνητή λίμνη Κάρλα. Αυτό δεν έγινε και έχουν μείνει μόνο οι σταθμοί με άντληση, δηλαδή ξοδεύουμε ρεύμα για να στείλουμε νερό στην Κάρλα για να έχουμε το νερό που χρειάζεται». Οσον αφορά τη σήραγγα προς το Αιγαίο, ο κ. Γκουζούρης την χαρακτηρίζει ένα πολύ ακριβό και αχρείαστο έργο. «Γιατί να έχεις μια τρύπα για να φεύγουν νερά που δεν θα φτάσουν ποτέ εκεί; Γιατί αυτός είναι ο στόχος να μην πλημμυρίζει η περιοχή της Κάρλας». Ωστόσο η ομάδα το εξέτασε ως πιθανή λύση. «Η σήραγγα –13 χιλιόμετρα– έχει πάρα πολλά προβλήματα. Κατασκευαστικά θέλει πολύ καιρό για να γίνει και πολλά χρήματα. Επίσης από πού θα έρχεται το νερό, θα περνάει μέσα από τα σπίτια; Θα πρέπει λοιπόν να φτιάξεις ένα κανάλι. Κανάλι για μια τέτοια σήραγγα σημαίνει ότι θα πρέπει να περάσεις μέσα από υφιστάμενες υποδομές και άρα να κάνεις απαλλοτριώσεις. Ούτε σε 20 χρόνια δεν θα τελειώσουμε. Εμείς με βάση τις μετρήσεις που έχουμε κάνει για να κατασκευαστεί μια σήραγγα πιο μικρής διατομής και να βγαίνει στο Αιγαίο, υπολογίζουμε το κόστος στα 230 εκατ. ευρώ, ένα νούμερο που θεωρώ ρεαλιστικό».

https://www.kathimerini.gr/society/5629 ... thessalia/

Χαζομάρες των κουτόφραγκων. Το σωστό είναι να δώκουμε τζάμπα πετρέλαιο στην αγκροτιά να ποτίζει μπαμπάκια.

[bizeli]

Να σε κάψω Γιάννη να σ'αλείψω λάδι

[Προέλλην]

Να σε κάψω Γιάννη να σ'αλείψω λάδι

Οι λαϊκίστικες κυβερνήσεις αποξήραναν την λίμνη Κάρλα, το φυσικό πλημμυρικό μπάφερ της Θεσσαλίας στα πλαίσια ψηφοθηρικής απόδοσης γης σε αγρότες. Σε δεκάδες άλλες περιπτώσεις, οι ίδιοι οι αγρότες έβαζαν τους τοπικούς άρχοντες να φτιάχνουν φράγματα και να αποξηραίνουν εκτάσεις, χωρίς φυσικά να έχει γίνει κάποια σοβαρή μελέτη.

Η λίμνη Κάρλα, ή λίμνη Βοιβηίδα (παλαιότερα) και κατά την αρχαιότητα Βοιβηΐς, ή Βοιβιάς, ή Βοίβη, ή λίμνη της Πελασγιώτιδος, είναι η μεγαλύτερη λίμνη στην Ελλάδα , η οποία αποξηράνθηκε το 1962, επειδή την εποχή εκείνη προκαλούσε πλημμύρες στις πέριξ γεωργικές καλλιέργειες, ενώ ορισμένες βαλτώδεις εκτάσεις γύρω της προκαλούσαν την έντονη παρουσία εντόμων. Βρισκόταν νοτιοανατολικά της Λάρισας, κοντά στις βόρειες πλαγιές του Πηλίου, στα όρια των Νομών Λαρίσης και Μαγνησίας.

Η αποξήρανση της λίμνης Κάρλας άρχισε στο τέλος Αυγούστου του 1962 με τα εγκαίνια της σήραγγας μήκους 10.150 μέτρων και ήταν από τα σημαντικότερα έργα για την ανάπτυξη της ελληνικής γεωργίας. Αποδόθηκαν 80.000 στρέμματα καλλιεργήσιμης γης στους αγρότες της Θεσσαλίας, σε μία εποχή που η ελληνική γεωργία πραγματοποιούσε τα πρώτα βήματά της προς την εκβιομηχάνιση αλλά και την αντιμετώπιση του ευρωπαϊκού ανταγωνισμού.

Ωστόσο, διαπιστώθηκε ότι οι επιπτώσεις στο οικοσύστημα της περιοχής ήταν μεγαλύτερες από το όφελος που προσέφερε η αποξήρανσή της. Έτσι, σήμερα γίνεται προσπάθεια για αναδημιουργία της λίμνης, που θα έχει μέγεθος 38.000 στρέμματα. Η αρχική λίμνη είχε μέγεθος 180- 195 χιλιάδες στρέμματα και το βάθος της έφτανε τα 4-6 μ. Το Δεκέμβριο του 2010 άρχισε η άντληση νερού από τον ποταμό Πηνειό, ενώ όταν τεθούν σε πλήρη λειτουργία τα πέντε αντλιοστάσια του Πηνειού θα τροφοδοτούν τη λίμνη με 14 κυβικά μέτρα νερού το δευτερόλεπτο.

Το έργο αναμένεται να συμβάλλει μεταξύ άλλων στην αντιπλημμυρική προστασία, την αποκατάσταση του υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα, την άρδευση 100.000 στρεμμάτων, την ενίσχυση της ύδρευσης της πόλης του Βόλου με 15 εκατ. κυβικά μέτρα νερού ετησίως - το 50% των αναγκών της πόλης.

Κατά τη διάρκεια των εργασιών για την ανασύσταση της λίμνης ήρθαν στο φως σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα (ενδεικτικά: κοσμήματα, αγγεία, νομίσματα, κλίβανοι, υπολείμματα κτιρίων, αγωγοί, τάφοι). Το υπουργείο Πολιτισμού αποφάσισε μάλιστα τη διατήρηση και μετατροπή σε επισκέψιμο αρχαιολογικό χώρο, ενός τμήματος προϊστορικού οικισμού, έκτασης 3,5 στρεμμάτων, του τέλους της Νεολιθικής Εποχής.

Μετά την επιτυχή άρδευση η Λίμνη «εγκαινιάσθηκε» τον Οκτώβριο του 2018.

Με το όνομα Βοιβηίς φέρονταν παλαιότερα πετρελαιοφόρο του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού.

Μετά από το καιρικό σύστημα Ντάνιελ τον Σεπτέμβριο του 2023, η περιοχή δέχθηκε ποσότητες ομβρίων υδάτων που αντιστοιχούν σε ποσότητα μεγαλύτερη της τριετίας. Αυτό, είχε ως αποτέλεσμα η λίμνη να ανακτήσει την αρχική της έκταση προ του 1962 και ακόμη μεγαλύτερη, 190 χλμ2, καθιστώντας την τη μεγαλύτερη λίμνη της Ελλάδος, με δεύτερη την Τριχωνίδα.

https://el.wikipedia.org/wiki/Λίμνη_Κάρλα

[Προέλλην]

Αγρότες: «Κόκκινη γραμμή» το να φύγει το βαμβάκι από τη Θεσσαλία

https://www.ot.gr/2024/03/15/agro/agrot ... thessalia/

Αυτοί τώρα θα πιέσουν τους τοπικούς βουλευτές να συνεχίσει η αλητεία με τα βαμβάκια, την αποστράγγιση του υδροφόρου ορίζοντα και την στέρηση εκτάσεων για την εκτόνωση των πλημμυρικών φαινομένων, αλλά, όταν θα ξανασυμβεί καταστροφή, δεν θα φταίνε, οοοοόχι, θα φταίνε οι πολιτικοί

Απο την άλλη, αν η κυβέρνηση επιβάλλει τα μέτρα, πάλι θα φταίνε οι πολιτικοί που καταπιέζουν τον λαό.

Είναι ο λαϊκισμός, ηλίθιοι.

[Λαχουρένιος]

Να διερευνηθεί αν υπάρχει πουστλερικός δάκτυλος.