Ξυλογλυπτικη

[pluton]

ΣΟΚΟΡΟ (ΚΟΝΤΡΑ)




Σόκορο είναι η πλευρά του ξύλου όπου τα νερά και τα νεύρα του είναι κομμένα εγκάρσια.

Το σόκορο σκαλίζεται πολύ δύσκολακαι ακόμη πιο δύσκολα στα μαλακά ξύλα .

Η τεχνική δουλέματος στο σόκορο δεν περιγράφεται μόνο με εμπειρική γνώση μπορεί κανείς να εξοικειωθεί να το δουλέψει.





ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Από τον κορμό τίποτα δεν πάει χαμένο όλα οι τεχνίτες τα κόβουν έτσι που σε κάτι να χρησιμεύουν.

[pluton]

ΕΡΓΑΛΕΙΑ




Ο ξυλογλύπτης χρησιμοποιεί περισσότερο εργαλεία χειρός και λιγότερο μηχανοκίνητα






ΠΑΓΚΟΣ




Ο πάγκος του ξυλογλύπτη είναι γερός και βαρύς για να μη μετακινείται (στην περίπτωση που είναι σιδερένιος καλό είναι να είναι στερεωμένος με ούπα στον τοίχο), θα πρέπει να έχει σταθερότητα ώστε να μη πέφτουν με τα κτυπήματα τα εργαλεία του κάτω, ο άριστος πάγκος καλό είναι να είναι στο μέσον του εργαστηρίου ώστε να μπορεί να μπορεί από κάθε μέρος να έχει επαφή με το αντικείμενο εργασίας του.




Οι πάγκοι των ξυλογλυπτών ήταν τραπέζι μακρόστενο με τα χαρακτηριστικά που περιέγραψα που στις δύο μεγάλες πλευρές του υπήρχαν δύο μαδέρια καλά στερεωμένα, τα μαδέρια αυτά άφηναν ένα κενό μεταξύ τους 10 με 20 πόντους και εκεί έμπαιναν τα εργαλεία του ώστε να εμποδίζεται η πτώση τους και φυσικά η καταστροφή τους. Ο τεχνίτης στερέωνε το αντικείμενο του πάνω στα μαδέρια τα οποία απείχαν από το κύριο σώμα του πάγκου και αυτό εξυπηρετούσε να μη εμποδίζονται οι σφικτήρες.



ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ο πάγκος του ξυλογλύπτη.




Ο πάγκος είναι συνήθως 1,80 μήκος, 0,60-0,70 πλάτος , το ύψος προσαρμόζεται στον ξυλογλύπτη πχ άνθρωπος 1,70 το ύψος πρέπει να είναι 0,90, το ύψος αν είναι μεγαλύτερο ή μικρότερο απλά κουράζει τον τεχνίτη, τα μαδέρια θα πρέπει να έχουν πάχος 10 πόντους.





ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Πάγκος ξυλόγλυπτη σε χώρο σπιτιού σαν έπιπλο πια....




Στο κάτω μέρος του πάγκου υπάρχει ράφι 0,20 πόντους από το έδαφος , για να χωρούν από κάτω τα πέλματα του τεχνίτη που στέκεται όρθιος, το ράφι αυτό χρησιμεύει και για να πατά το ένα πόδι του.




ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Όπως πολλά παλιά εργαλεία η σημερινή κοινωνία τα χρησιμοποιεί για διακόσμηση, εδώ ο πάγκος του μαραγκού (ξυλογλύπτη) πωλείται όχι για εργασία αλλά για να διακοσμήσει κάποιο χώρο σύγχρονου σπιτιού.







Ευνόητο είναι ότι ο πάγκος προσαρμόζεται από τον χώρο που έχει ο τεχνίτης .

[pluton]

ΣΦΙΓΚΤΗΡΕΣ




Στην αγορά υπάρχουν πολλά μεγέθη, σχεδόν όλα είναι απαραίτητα ανάλογα για τον λόγο (εργασία) που και το αντικείμενο που θα χρειαστεί να σφίξουμε.



ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Υπάρχουν πολλοί τύποι σφυκτήρων στην αγορά (ο συνηθέστερος).




ΞΥΛΟΓΛΥΠΤΙΚΗ ΜΑΤΣΟΛΑ




Η ματσόλα είναι ένα ιδιόμορφο ξύλινο σφυρί, η μορφή του είναι ίδια με το κόπανου του ξύλινου γουδιού, στην αγορά δεν υπάρχει τέτοιο εργαλείο, θα πρέπει ο τεχνίτης να το κατασκευάσει ή να το παραγγείλει σε τορναδόρο.




Το ξύλο που γίνεται η ματσόλα είναι από βελανιδιά, πουρνάρι, μέλιο, μουριά, καρυδιά, οξιά γενικά σκληρό ξύλο χωρίς ρόζους.






ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Η ξυλογλυπτική ματσόλα είναι αυτή που μοιάζει με γουδόχερο.




Το ύψος της ματσόλας είναι συνήθως 26 πόντους το τμήμα που την κρατάμε είναι 12 πόντοι και το τμήμα που χρησιμοποιούμε για να κτυπούμε τα σκαρπέλα είναι ένα ποτήρι ύψους 14 πόντοι με διάμετρο 7 πόντοι.






Θέλω να προσέξετε το πλήθος των σκαρπέλων που έχει ο ξυλόγλυπτης (θα μιλήσουμε για το θέμα αυτό).... αυτό που πρέπει να ξέρετε είναι ότι κάθε σκαρπέλο είναι αρκετά ακριβό εργαλείο.



Τώρα αν θέλουμε μια ματσόλα λιγότερο βαριά ευνόητο είναι ότι φτιάχνουμε μια μικρότερων διαστάσεων, η οποία βέβαια χρησιμοποιείται και για λιγότερο ισχυρά κτυπήματα. Όταν λέω φτιάχνουμε εννοώ δίνουμε σε ξυλο - τορνευτή ξύλο και του ζητούμε να τορνεύσει στις διαστάσεις που θέλουμε, μια τέτοια ματσόλα μου έχει φτιάξει και εμένα ένας ξυλοτορνευτής.... το μεγάλο μου μεράκι ήταν ο ξυλότορνος (κάποιες γυναίκες ερασιτέχνες ξυλογλυπτριες χρησιμοποιούν παλιά ξύλινα γουδόχερα... είναι αποτελεσματικά).





ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Την χρησιμοποιούν αυτή την ματσόλα αλλά σπάνια. Πιο κάτω βλέπετε ξυλόγλυπτη να χρησιμοποιεί ξυλουργικό σφυρί από ξύλο αυτό είναι πιό σύνηθες.







Τελευταία παρουσιάστηκε και ματσόλα με χέρι ξύλινο και το σημείο κρούσης από μέταλλο (μολύβι, χάλυβα ή ορείχαλκο) πιο κάτω βλέπεται ξυλόγλυπτη μπροστά στο έργο του (όμορφη κατασκευή) με τα εργαλεία του η ματσόλα του δεν είναι ατόφιο ξύλο αλλά ξύλινο χερούλι και προφανώς πλαστικό κορμό...




Έβλεπα αυτή την δημιουργία και τον τεχνίτη δίπλα.... μοιάζει τόσο πολύ το μάτι του γλυπτού με το μάτι του τεχνίτη .... συμβαίνει συχνά αυτό όταν έφτιαχνα πρόσωπα η γυναίκα μου, μου έλεγε: " τα πρόσωπα που φτιάχνεις, σου μοιάζουν..." ασυνείδητα δεν μπορείς να το αποφύγεις, φτιάχνοντας κάτι συνήθως ψαχουλεύεις το πρόσωπό σου για να δεις τι πρέπει να κάνεις...

[pluton]

ΣΚΑΡΠΕΛΑ




Τα σκαρπέλα χωρίζονται σε ανάλογα με το σχήμα τους σε ίσιο, κάμπυλο και γωνιά.

Όλα τα λέμε συνήθως σκαρπέλα αλλά η πραγματικότητα είναι ότι ανάλογα με την κόψη τους χωρίζονται σε:



1.Αυτά που έχουν ίσια κόψη που λέγονται σκαρπέλα
2.Αυτά που έχουν ανοικτή καμπύλη λέγονται σγρόμπιες
3.Αυτά που έχουν κλειστή καμπύλη λέγονται λούκια (λουκάκια)
4.Αυτά που έχουν κόψη με γωνιά λέγονται τρίγωνα





Θήκη για την μεταφορά και προστασία των σκαρπέλων ...

Όλα αυτά τώρα τα βρίσκουμε σε πολλές διαστάσεις στην αγορά και πουλιούνται χωρίς την ξύλινη χειρολαβή, που ή την αγοράζεις ή την κατασκευάζεις εσύ και φυσικά την τοποθετείς στο σιδερένιο τμήμα του σκαρπέλου.

Τα σκαρπέλα που κυκλοφορούν στην αγορά δεν είναι όλα καλής ποιότητας, λίγα από αυτά είναι καλά εργαλεία και φυσικά το κάθε καλό σκαρπέλο έχει αρκετά υψηλή τιμή με σημερινά δεδομένα το κάθε ένα κυμαίνεται από 20 μέχρι 40 ευρώ.




Οι εταιρείες που βγάζουν καλά εργαλεία είναι :

Η Ελβετική PFEIL

Η Αγγλική HENRY TAYLOR

Η Αμερικάνικη FLEXCUT

Και κάποιες ακόμα ……….




Αυτό που βλέπετε είναι λάθος, στο ξυλοτεχνικά εργαλεία ποτέ δεν μπαίνουν έτσι που να ακουμπά μέταλλο με μέταλλο διότι υπάρχει κίνδυνος να χαλάσει το τρόχισμα. Σωστή τοποθέτηση είναι αυτή που βλέπετε στην φωτογραφία με την θήκη. Βέβαια πολλές φορές οι επαγγελματίες τα βάζουν τα εργαλεία έτσι στην βιασύνη τους για να παράγουν έργο.



Οι τέσσερεις κατηγορίες σκαρπέλων που πιο πάνω περιγράψαμε έχουν ακόμα και άλλες υποκατηγορίες και υποδιαιρέσεις δηλαδή:

Σκαρπέλα με φάλτο.

Σκαρπέλα με ανάποδο λούκι.

Σκαρπέλα με εξειδικευμένα λούκια.

Σκαρπέλα με ανάποδο σκαρπέλο που λυγίζει και κάνει γωνιά.

Σκαρπέλα με λούκι ποταμό.

Σκαρπέλα με σχήμα ουράς ψαριού

Κλπ κλπ

Όλες αυτές οι υποκατηγορίες που είπαμε επί τέσσερεις βασικές κατηγορίες επί 12 με 14 μεγέθη το κάθε είδος .









ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Σκαρπέλα της FLEXCUT




Τέλος πάντων κάποιος θα ρωτήσει πόσα σκαρπέλα υπάρχουν, χωρίς υπερβολές 400 με 500 είδη σκαρπέλων (αν δεν πέφτω έξω)








ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Δείτε ένα μόνο μέγεθος σγρόμπιας πόσα κομμάτια έχει (κάθε γραμμή και ξεχωριστό εργαλείο.


Σκαρπέλα οι μικροτεχνίτες μοναχοί στο Άγιο Όρος τα φτιάχνουν μόνοι τους από ατσαλόσυρμα διαφόρων διαστάσεων, προσαρμοσμένα στις ανάγκες του τεχνίτη.

[pluton]

ΑΜΜΟΥΔΙΕΣ




Το εργαλείο αυτό υπάρχει βέβαια στην αγορά, αλλά συνήθως το κατασκευάζουν μόνοι τους οι ξυλογλύπτες, χρησιμοποιείται για να διαμορφώσουμε το φόντο στο ξυλόγλυπτο και πετυχαίνουμε

1.Ομορφιά στο ξυλόγλυπτο.
2.Ξεχωρίζει το φόντο.
3.Δίνει βάθος.
4.Καλύπτει τις σκαρπελιές.




ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Aυτά που βλέπετε δεξια είναι αμμουδιές , το πρώτο είναι μαργαρίτα και αυτό παράγει σχέδιο πάνω στο ξύλο, όλα αυτά τα εργαλειάκια είναι της εταιρείας HENRY TAYLOR




Πως κατασκευάζεται μια αμουδιά:

Παίρνουμε ένα στρογγυλό σίδερο με πάχος 6 χιλιοστά και μήκους 10 εκατοστών το σφίγγουμε όρθιο στη μόρσα ( μέγγενη) και με μια ψιλή τρίγωνη λίμα (σιδηρόλιμα) και χαράσουμε την πλάκα ώστε να δημιουργηθούν λούκια οριζόντια και κάθετα και το τελικό αποτέλεσμα της πλάκας θα είναι να χωριστεί σε μια επιφάνεια μπακλαβαδωτή.



Τέτοιες αμμούδες φτιάχνουμε διαφόρων μεγεθών.








Άντε φτιάχτο τώρα αυτό....

[pluton]

ΑΚΟΝΙ (ΠΕΤΡΑ)




Υπάρχουν δύο είδη το φυσικό και το τεχνητό, το τεχνητό γίνεται από σμίξη χαλαζία, κορουνδιου και σμύριδας.








Ο ξυλογλύπτης όμως χρησιμοποιεί το φυσικό ακόνι που είναι πέτρα σχιστόλιθος (βρίσκεται σε μερικά ελληνικά νησιά τα πιο καλά είναι τα ακόνια Κρήτης). Πουλιούνται βέβαια και στο εμπόριο, το πάνω μέρος λοιπόν λειάνετε με χοντρό γυαλόχαρτο.



ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Υπάρχουν και βιομηχανικοί τρόποι ακονίσματος, εγώ δεν έχω ακονίσει ποτέ με αυτό τον τρόπο σκαρπέλο.


Αυτή την πέτρα τώρα την τοποθετούμε (χονεύουμε) σε ένα χοντρό ξύλο τα κενά που δημιουργούνται μεταξύ πέτρας και ξύλου τα καλύπτουμε με γύψο, αυτό το κομμάτι πέτρας που εξέχει πάνω από το ξύλο είναι το λειασμένο με το γυαλόχαρτο κομμάτι της πέτρας.








ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Τροχός ακονίσματος.




Αυτό είναι το βασικό ακόνι, στην συνέχεια φτιάχνουμε ψιλά ακόνια που είναι απαραίτητα για τις γωνιές και τις σγρόμπιες, αυτά τα ψιλά ακόνια τους δίνουμε το σχήμα των εργαλείων μας



Πως ελέγχουμε αν είνα ακονισμένο το σκαρπέλο:

Το πιάνουμε από το κάτω μέρος με το ένα χέρι μας και βλέπουμε αν κόβει την τρίχα στον καρπό του άλλου χεριού.

Υπήρχε εποχή που στον καρπό του χεριού μου δεν είχα τρίχες

WIN_20180214_103118.JPG

Ας βάλω και ένα δικό μου ξυλόγλυπτο (ξύλο ελιά).

[pluton]

ΛΟΙΠΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ




ΡΑΣΠΑ




Υπάρχουν σε διάφορα μεγέθη και σχήματα.




ΓΛΥΦΙΔΕΣ




Το εργαλείο αυτό χρησιμεύει για να δημιουργηθούν πρόχειρα μοντέλα.


Απαραίτητα φυσικά είναι και λοιπά ξυλουργικά εργαλεία πχ πριόνι, ροκάνι, εργαλεία που ανοίγουν τρύπες, τριβείο κλπ





Η κάθετη σέγα είναι σημαντικό εργαλείο.



Κορδέλα Κοπής Ξύλου, υπάρχουν μικρές κορδέλες (μια τέτοια έχω και εγώ, οι μεγάλες θέλουν πολύ χώρο και στοιχίζουν



Απαραίτητος είναι καλός ΦΩΤΙΣΜΟΣ, ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΗΡΑΣ και ΚΟΥΤΙ ΠΡΩΤΩΝ ΒΟΗΘΕΙΩΝ

Τώρα την διαμόρφωση των ξύλων που θα επεξεργαστεί ο ξυλόγλυπτης αναγκαστικά θα τις κάνει σε ξυλουργικό εργαστήριο επί πληρωμή, πχ θα χρειαστεί ξεχόντρισμα κάποιου ξύλου ή θα χρειαστεί να σχίσει στην μέση κάθετα ένα μαδέρι, αυτά δεν γίνονται από ερασιτέχνες.

Ένας ξεχονδριστήρας είναι αυτός



Αυτά τα εργαλεία είναι φονιάδες τρώνε για πλάκα χέρια... αν και όλα τα ξυλουργικά εργαλεία είναι πολύ επικίνδυνα, θέλουν μεγάλη προσοχή, μικροτραυματισμούς δεν θα τους αποφύγεις όσο και να προσέχεις, το ζήτημα είναι να μη έχεις ακρωτηριασμούς.... προσωπικά όταν χρησιμοποιώ μηχανές κάνω τον σταυρό μου και προσέχω πολύ.

[pluton]

Ο ΚΑΝΤΑΡ ΠΑΡΑ , Ο ΚΑΝΤΑΡ ΜΠΟΓΙΑ (Ο καντάρ παρά, ο καντάρ μπογιά)




Τώρα που ολοκλήρωσα την παρουσίαση των εργαλείων, να πω τι άκουγα στα παιδικά μου χρόνια όταν αγοραζόταν κάτι : « Ο καντάρ παρά, ο κανταρ μπογιά», όταν ρώταγα τι σημαίνει αυτό μου έλεγαν την πιο κάτω ιστορία:




« Κάποιος πήγε να αγοράσει μπογιά για να βάψει το σπίτι του ρώτησε……
-Πόσο κάνει αυτή η μπογιά; Ο έμπορος του είπε:
- 100 παράδες το κιλό, ήθελε φτηνότερη , ρώτησε:
-Αυτή πόσο;
- 80 παράδες το κιλό , ήθελε ακόμα πιο φτηνή
-Αυτή πόσο ;
-50 παράδες το κιλό, και σε αυτή του φάνηκαν πολλά τα λεπτά και ήθελε ακόμα πιο φτηνή , στο τέλος βρήκε μια μπογιά με 10 παράδες το κιλό και την αγόρασε, με αυτή την μπογιά έβαψε το σπίτι του, αλλά στην πρώτη βροχή το σπίτι ξέβαψε …………
Τότε πήγε στον έμπορο να κάνει τα παράπονα του και ο έμπορος του είπε στα τούρκικα ‘Ο καντάρ παρά, ο κανταρ μπογιά’ …….. που πάει να πει ότι λεφτά έδωσες τέτοια μπογιά πήρες.»




Αυτό ισχύει και για τα εργαλεία που θα αγοράσετε ΟΤΙ ΠΛΗΡΩΝΕΙΣ ΠΑΙΡΝΕΙΣ.

[pluton]

ΕΡΓΑΣΙΕΣ


ΑΚΟΝΙΣΜΑ ΤΟΥ ΣΚΑΡΠΕΛΟΥ




Τα σκαρπέλα θα πρέπει να είναι πολύ καλα ακονισμένα …… πρέπει να κόβουν τρίχα.



ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Τα βασικά υλικά για ακόνισμα.




Παίρνουμε το σκαρπέλο το τοποθετούμε στο ακόνι, να πατήσει στη πλάκα της κόψης, ρίχνουμε λάδι ανακατωμένο με πετρέλαιο, το πιάνουμε με τα δύο μας χέρια και το κινούμε στο ακόνι κυκλικά, την μια από την μια μεριά και την άλλη από την άλλη .







Το ακόνισμα είναι εργασία που απαιτεί ιδιαίτερη μαστοριά, να μη ανάψη το εργαλείο, με διαφορετικό τρόπο ακονίζεται η σγρόμπια και διαφορετικά το τρίγωνο.





ΦΩΤΟΦΡΑΦΙΑ : Το ακόνισμα είναι μια σύνθετη εργασία. Τελευταία έχω δει ακόνισμα με μηχανικό τρόπο, όπως γίνεται με την αλυσίδα του αλυσοπρίονου.

[pluton]

ΦΟΡΜΕΣ




Οι φόρμες σχεδιάζονται πάνω σε χαρτόνι (πουλιέται σε βιβλιοπωλεία διαστάσεων 1Χ0,70) , εκέι σχεδιάζουμε το σχέδιο που θέλουμε αφαιρούμε τα κομμάτια που θέλουμε και μετά το αντιγράφουμε (ξεπατηκοσούρα ) στο ξύλο που θα εργαστούμε.




Αν θέλουμε μπορούμε το σχέδιο να το σχεδιάσουμε σε ρυζόχαρτο και μετά με καρμπόν να το αντιγράψουμε στο ξύλο.

Στην περίπτωση που είναι αναλογικό το σχέδιο δηλαδή αυτό που δείχνει η αριστερά πλευρά δείχνει και η δεξιά (ένας δικέφαλος αετός ) σχεδιάζουμε το μισόπχ αριστερό μέρος το ξεπατικώνουμε στο ξύλο και μετά αντιστρέφουμε το σχέδιο στη δεξιά πλευρά και ξεπατικώνουμε και το υπόλοιπο , έτσι πετυχαίνουμε ομοιομορφία στο σχέδιό μας και αναλογικότητα.




Αυτό που φαίνεται στο ξύλο μας είναι οι βασικές γραμμές και όχι οι λεπτομέρειες που ούτως η αλλιώς θα διαμορφωθούν κατά την εργασία μας.







ΣΧΕΔΙΑ








ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Eδώ φαίνεται καθαρά τι σχεδίασε ο ξυλογλυπτης και μετά πως αρχίζει να δουλεύει για να βγάλει στο ξύλο την "κρυμένη" άμπελο.





Τα σχέδια είναι ότι μπορεί κανείς να φανταστεί, υπάρχουν βέβαια μερικά σταθερά μοτίβα, όπως :

ΑΝΘΗ

ΦΥΛΛΑ

ΚΑΡΑΒΟΛΟΙ

ΛΕΠΙΑ

ΧΑΝΔΡΕΣ

ΣΧΟΙΝΑΚΙ

ΑΥΓΟ

ΜΑΤΙ

ΦΡΙΖΕΣ

ΝΕΟΚΛΑΣΙΚΟ ΕΣΩΓΛΥΦΟ ΑΥΛΑΚΙ

ΦΥΣΙΚΟ ΦΥΛΛΩΜΑ

ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΟ ΦΥΛΛΩΜΑ

ΑΜΠΕΛΟΣ

ΑΚΑΝΘΟΣ ΒΥΖΝΤΙΝΗ

ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΑ ΣΧΕΔΙΑ

ΚΑΦΑΣΩΤΟ

ΔΥΧΤΙ

Κλπ κλπ