ΝικουλίτσαςO Νικουλίτσα ο πρώτος, ήταν ο Νίκολας από τα Σέρβια που επειδή ηταν πολύ κοντός είχε το σλαβικό υποκοριστικό Νικουλίτσα. Αυτός ήταν σύμμαχος του Σαμουήλ των Βουλγάρων και ο πιο επίμονος μαχητής, έμεινε από τους τελευταίους να πολεμάει τον Βασιλάκη τον Βουλγαροκτόνο (οποιος διάβασε μικρός τα Μυστικά του Βάλτου της Πηνελόπης Δέλτα ίσως θυμάται αυτόν τον Νικουλίτσα). Τεσπα, με την υποταγή των Βουλγάρων ενσωματώθηκε όλο το αρχοντολόι τους στην βυζαντινή αριστοκρατία, υποταγή ανταλλάγη γαιών κλπ, ο Νικουλίτσας Δελφινας ήταν εγγονός του πρώτου και βρέθηκε με γη ισχυρό οχυρό και ιδιωτικό στρατό στην Θεσσαλία το 1066. Οπότε σαν ισχυρότερος παράγοντας του ζητήθηκε να ηγηθεί της εξέγερσης των Βλάχων, ήταν εξέγερση για φορολογικούς λόγους, συμμετείχαν μαλλον και οι Βελεγιζίτες και οι Γραικοί των μεγάλων πόλεων (συγκεκριμένα οι Λαρισαίοι και τοι Τρικαλινοί). Τα αναφέρει ο γαμπρός του Νικουλίτσα, ο ιστορικός Κεκαυμένος για να βγάλει λάδι τον πεθερό, και δίνει πολλές σημαντικές μαρτυρίες για τους Βλάχους. Οι ηγέτες των Βλάχων της εξέγερσης έχουν σλαβικά ονόματα και δεν είχαν εδραιωθεί ακόμα στην Θεσσαλία, εκεί ξεχειμώνιαζαν, κατά την εξέγερση είχαν στείλει τα γυναικόπαιδα για ασφάλεια στα βουνά της Κουμιτκούβιτσα (Πρέσπες-Κορυτσα- βουλγαρικές περιοχές). Οι Βλάχοι αρχηγοί τότε ήταν οι Σθλαβωτάς Καρμαλάκης και Βεριβόης (βλέπε κατάληξη -ωτας πχ Sakota, ο άλλος Boriboj). Oι βλαχικές εγκαταστάσεις των Βλάχων στα ελληνικά κορφοβούνια ακολούθησαν σε κάποιες δεκαετίες αργότερα.
Βελεγιζίτες Βλέπε μετέπειτα Βελεστινο κλπ κατοικούσαν κυρίως στα ορεινά της Δημητριάδος (σημ. Μαγνησία). Το όνομά τους δείχνει προέλευση συγγενική με τους Αντες. Είναι από τις λίγες σλαβικές ομάδες με εθνωνύμιο* που εγκαταστάθηκαν στον ελλαδικό χώρο (μετά το 620 η κάθοδος), οι περισσότεροι από τους άλλους ήταν ανοργάνωτα clans-πατριές (ζάντρουγκες) που ακολουθούσαν τα ποτάμια και έκαναν εγκαταστάσεις σε πλαγιές κοιλάδων. Οι Βελεγιζίτες ήταν οι πρώτοι που συμμάχησαν ανοικτά με το Βυζαντινό κράτος. Στα θαύματα του Αγιου Δημητρίου και τις αλλεπάληλες σλαβικές πολιορκίες της Θεσσαλονίκης, το 677 έσωσαν την πόλη από τον λιμό οι Βελεγιζίτες. Δηλαδή οι Βελεγιζίτες δεν συνεργάζονταν με τους βορειότερους Σλάβους που πολιορκούσαν την Θεσσαλονίκη και είχαν ήδη επαρκή γεωργική παραγωγή να τροφοδοτήσουν την πόλη. Οι αρχηγοί του ήταν βασιλικοί σπαθάριοι με τη βούλα του βυζαντινού κράτους, υπάρχουν σφραγιδόλιθοι του Ακάμιρου (Okomir), και Τίχομιρ (Tichomir) από τον 8ο αιώνα. Τελευταία, μαρτυρία για την ύπαρξη τους ο γάμος της σλαβοπούλας Ρούσας από την Βελαχατούϊα (όπως λεγόταν η περιοχή τους) περιστατικό από το επίσκοπο Ναυπάκτου Ιωάννη Απόκαυκο (12ος).
* Μιας και το ανέφερα αυτό οι άλλες ομάδες με εθνωνύμιο είναι δύο στις ελληνικές περιοχές, να ανοίξω μία μεγάλη υποσημείωση:
(α) Η μία είναι μάλλον οι Μηλιγγοι (δεν βρίσκω χάρτη τώρα, νομίζω Milinci η αντίστοιχη δυτική σλαβική φυλή, αν και ο Μαλιγκούδης τους θεωρεί ομάδα όχι φύλο και αυτούς και το όνομά τους ελληνικό εξωνύμιο). Αυτοί είχαν μεταναστεύσει επί βουλγαρικής επέκτασης στην Πελοπόννησο, και μετά το 800 στριμώχτηκαν στον δυσπρόσιτο Ταϋγετο όπου υπήρχαν ως Ζυγιώτες μέχρι το 1400. Οι γειτονικοί τους Εζερίτες είναι εξωνύμιο, κάτοικοι του έλους, διάφορες ετερόκλητες ομάδες.
(β) Η άλλη σλαβική εθνική ομάδα είναι οι φίλοι μας οι Δρογουβίτες, εκ Λευκορωσίας, οι σημερινοί σλαβομακεδόνες.
Από όλα τα ονόματα των δήθεν σλαβικών φύλων της Μακεδονίας που κυκλοφορούν σε χάρτες από σλαβική ή βουλγαρική προπαγάνδα καλό είναι να μην τα παίρνουμε ιδιαίτερα υπόψη, γιατί είναι είτε μη σλαβικών φυλών είτε εξωνύμια της
κύριας φυλής ή άλλων ετερόκλητων ομαδων. Μακροπρόθεσμα, μάζεψε όλο το χαρτί η Βουλγαρία και σήμερα μιλούν ομοειδή γλώσσα και οι περισσότεροι ήταν εθνικά Βούλγαροι μέχρι πρόσφατα, εκτός της σημερινής FYROM (Nova Dragovitia).
- Σαγουδάτες, αυτοί αναφέρεται καθαρά στα Θαύματα ότι επέδραμαν και έφυγαν. Γλωσσολογικά το πιθανότερο αβαρική ομάδα.
- Βαϊουνίτες, σημαίνει πολεμιστές (κατά Georgiev) από το όνομα του αργηγού του Χατζων (Hadzo, γοτθικό υποκοριστικό τύπου Hadubrand, Hadufrid κλπ από παλαιογερμανικό hadu-μαχη)
Δηλαδή, είχαμε μια γοτθική ομάδα με αρχηγό που αποστάτησε από τη βυζαντινή υπηρεσία (μάλλον από την κλεισούρα των Βερεγάβων που φύλαγε στον Αίμο, were-άμυνα + gawi-περιοχή) μαζί με μια αβαρική και σαν ακόλουθους ένα συνοθύλευμα σλαβικών ομάδων, κυρίως της φυλής των Δρογουβιτών. Ολα τα άλλα εξωνύμια:
- Βερζίτες - έμποροι (περιοχή Οχρίδας)
- Ρυγχίνοι - στην κοιλάδα του Ρηχιου παραπόταμου Στρυμώνα, πέρασμα Ρεντίνας - Μακεδονικά Τέμπη.
- Στρυμωνίτες - κοιλάδα Στρυμώνα.
Οπότε οι περίφημες πέντε σλαβικές φυλές της μεσαιωνικής Μακεδονίας, είναι η εξής μία: Δρογουβίτες. Αυτά.
